Poem in printable PDF format
Gé shaoile, a
Thaidhg, nach dearnas
[McKenna, L.
Iomarbhágh na bhFileadh (Irish Texts Society , vols 20, 21,
1918); no. 16]
R. Mac Artúir
O.S.F. .cct.
1 Gé saoile a
Thaidhg nach dearnas
rann don dán fár
ghluais th’fhearg-sa,
is go bhfuile ag
iomchur ruinn
dar leat amhail
nach diongnuinn.
2 ’s go
béal-chráibhtheach ar tosach
ar an aibíd do
thoghas
ar son go ngealla
modh dhamh
dhúinn ní fhuil ó
Leith Moghadh.
3 do bhrígh go
gcuire-se ’m leith
nacham don tóir
ná don chreich
’s gur lean an
saoghal ’s a mheang
isteach san ord i
bhfuileam.
4 Focal dod théx
nach tuigim
agus arís go
bhfuilim
aithiseach tarsna
im threabhadh
luaith-bhreitheach is leith-bhreathach.
5 nár chongbhas
go ceart mo chuing
ag dol tar modh
riaghla an uird
’s ag
greannughadh m’uird gan tlás
i méid uabhair
Goliás.
6 is gam
shamhlughadh re damh
as díomhaoin
toisg san eadradh
ós í sin do
thuigse a Thaidhg
an fhoich
neimhneach bhíos dá chailg.
7 do chrothadh
dhe ar an damh
níor chóir a chur
i n-iongnadh.
Do thionnsgnas mo
thagra ó thús
do chur do
choimhmeasa ar gcúl.
8 dá chlaoi sin
is t-uabhar dna
Níom oireamh
treabha tarsna
ní mó do rinneas
aoinní
a mhic Dáire mar
mhaoidhtí.
9 i n-aghaidh
ceachtar dhíobh sin
mo riaghla ná mo
chreidimh.
Dá ndearnainn ’s
don tí nár fhéach
na dhiaidh ar
gcur láimhe ar chéacht.
10 Do
b’ionchaithmhe an chloch dar linn
go ro-dhána fám
thuairim.
Dearmadach
dhaoibh-se nach é
céad-shochar
áirmhe ar do fhréimh.
11 an sochar sin
fuarais féin
uatha más eadh
fríth ei-séin
ceaduightheach
agaibh go bfuil
Corc is síol
Éibhir go soin.
12 Nach raibh i
gcreideamh Chríost cháidh
do chosnamh i
n-iomarbháidh
agus mise do
dhamhnadh
tré Thorna an
t-éigeas amhra.
13 nach raibhe
dhuit-se más fíor
na chríostaidhe
do choimh-dhíon.
Gé deirim sin do
b’éidir
tré bhar mbaoithe
im fhuil nÉibhir.
14 go meastaoi-se
a mbeith sin
re ngein Críost
’na gcríostaidhthibh.
m’amharus nocha
n-niongnadh
óir is sibh féin
as chiontach.
15 fán
gcontabhairt i bhfuil mé
cia ar a dtabhra
Críostaidhe
an tráth mheasas
tusa a Thaidhg
ain-chríostaide
dhé do ghairm.
16 Torna éigeas
lér hadmhadh
creideamh Críost
’s na n-ard apstal
amhail as fhollus
do chách
is in rann dúnta
don dán.
17 ar a ndearnais
dar leat féin
aithcheodh nár
chuirthe id chaithréim.
Acht madh
ainchreidmheach amháin
nó an lucht théid
don chreideamh cháir.
18 cia lén
tualaing a thuinge
nach don
chreideamh chríostaidhe
admháil eiséirghe
mhic Dé
ag cur dimbrígh
san mbith ché.
19 ’s admháil
eiséirghe na gcorp
i gcomhdháil
Chríost na gcomhacht
mar do rinne an
seanóir saor
Torna ar rug
Pádraig naomh.
20 ar mbás Néill
agus Dáithí
amhail is rug ar
Oisín
do ba sine ná
Torna
’S do chreid i
nDia fhorordha.
21 Muna ndiúlta
sibh go nuadh
as th-ughdarás
féin go fuar
do rann deiridh
an dána
nach é Torna as
baránta.
22 Is dá ndiúlta
sibh-se sin
badh iomdha mná
agus fir
ag fochuidbheadh
da gach leith
oraibh fád
dhearmad cuimhne.
23 gan a
dhiúltadh ar thosaigh
nach é Torna an
tsaoi fhortail
do rinne aon rann
don dán
ó nár bhinn libh
a chomhrádh.
24 Nárbh usa sin
féacha féin
do chur lét
inntleacht i gcéill
do na daoinibh le
na binn
beith ag
éisteacht réd choinntinn.
25 ioná rádh dá
n-abradh sibh
an dán atá i
mbéal gach fhir
gomadh le Torna
cuid dhé
’s nach badh leis
an chuid eile.
26 gan do
dhearbhadh san réimheas
na bhfuilmid
gurab leisean
an chuid úd oile
don dán
nach fuil ort-sa
na sheachrán.
27 acht an
dearbhadh dhearbhas dún
gurab le Torna an
rann úd
eadhón iad-soin
d’fhagháil riamh
i gcrích Éireann
ar éin-rian.
28 ’s a
dtoigheacht ó láimh go láimh
ó laithibh Torna
go ar láibh
is a bhfagháil go
díreach
ar sliocht suadh
is sein-sgríbhneadh.
29 Is follus mar
sin do réir
fiadhnaise a
admhála féin
Torna éigeas go
raibhe
is in chreideamh
chríostaidhe.
30 Éiligh sonna
an mbreith ndaortha
rugais orm dáil
nárbh fhaomhtha
im
ain-chreidmheach do chosnamh
’s daor thú fhéin
san adhbhar-sa.
31 ós tú do rinne
an t-adhbhar
fár thairgis mé
do dhamhnadh
nó is tú do
thuill a rádh riot
beith
luaith-bhreitheach leith-bhreitheach.
32 Ort-sa má
tharla dearmad
ó Lughaidh
fuarais dearbhadh
iar mbáthadh
Dhuinn an tsinnsir
do bhreith
oirdheirc Aimhirgin.
33 mar tugadh
ceannas na slógh
ar bhéal Éibhir
d’Éireamhón.
Narab iongnadh
libh a-nos
do lochtughadh as
a los.
34 Gan urraim
uaibh do Thorna
ar aoi n-aoise is
ealadhna
ar dhaoinibh
aosda budh dhéin
ar son go
n-iarrfaidhe réir.
35 a n-uachtaráin
seach gach fear
bíodh go mbeith
níos ó náid-sean;
agus an uair do
shonnradh
nach is in sealbh
badh dúthchas.
36 nó as dhual do
shinnsear ó cheart
théid an sóisear
i n-oighreacht.
Mór do tharcaisne
ar Thorna
’s má taoi-se i
gcreideamh mhórdha.
37 nar chreid mar
a-deire féin
is dearbh gur
chríostaidhe ei-séin.
Tug dot aire ar
an adhbhar
cia dhíobh
dlighthear do dhamnadh.
38 nó an cóir
creideamh do ghairm dhe
an creideamh sin
i bhfuile
dot admháil féin
ós dá shéad
creideamh Torna
is th-iris-léax.
39 óir ón
scrioptúir is deimhin
ná fuil ann
claochlódh creidimh
acht aon
chreideamh riamh go cóir
mar dhearbhas
briathra naomh-Phóil.
40 Ná bíodh fós
ort na éidearbh
na aimsir i
gcrích Éireann
gurbh é Torna an
tobar fis
ard-ollamh gacha
éigis.
41 Gurb uime sin
do toghadh
ó Leith Chuinn ó
Leith Mhoghadh
mar oide múinte
dhóibh sin
Niall Teamhra is
Corc Caisil.
42 Is coir
dhaoibh-se go bhfios damh
ar an adhbhar sin
an tan
a-deire gurad lia
d’fhios
is d’ealadhain ná
an t-éigeas.
43 cuaird fan
Laidin maoidhtear lat
is féach “qui
se exaltat.”
Do b’fhearr
dhaoibh déanamh dá réir
do ghéabhthá id
sein-leabhraibh féin.
44 sean-fhocal
gnáthach ar sean
’s fearr
teicheamh ná tairiseamh
ioná beith id
chúis gáire
ag fine Chuinn is
Máighe.
45 ag geallla
seasta go cruaidh
it aon i
n-aghaidh mór-shluaigh
is dhá rádha go
neamh-nár
do Thorna dol ar
seachrán.
46 ó nach raibh
acht duine ann
dárbh fhéidir dol
ar mearbhall
mar badh tusa mo
thruaighe
spiorad na héigse
uaisle.
47 nó Dia na
heagna ó silid
srotha an eoluis
fhírinnigh
’s dhá rádha gur
d’eagla Néill
tug air dá
fhaidhnaise féin.
48 gan dol i
dteann-thagra ris
mar as ghnáth
lucht an fhaithchis;
is a usacht a
tuigsin
ar a thagra don
chor sin.
49 le Corc Caisil
’s le na fhréimh
i bhfiadhnaise an
ríogh rígh-Néill
is le Niall i
n-aghaidh Cuirc
gan briocht bádha
na labhairt.
50 is nach raibh
don druing ollamh
darab gnáth
bheith ag moladh
a dtriath na
bhfiadhnaise féin
’s dá gcur ós
cionn gach chinéil.
51 ’s nár chlaon
re connailbhe riamh
ag déanamh
leathtruim re Niall
ar bheith dhó-san
ait an choir
don chloinn Ír
sin ó Ulltaibh.
52 mar fuair
Tadhg an saoi feasach
go hinntleachtach
áitheasach.
An raibhe fala an
uair-se
ba aosda o ba
nuaidhe.
53 ná faltanas
chloinne Ír
re sliocht
Tuathail dá dtuigthí.
Nach leo torchuir
Tuathal féin
agus a athair
ba-dhéin.
54 Fiachaidh
Fionnóladh fuair bladh
is Conn cródha
céad-chathach
’s Roitheachtaigh
mac Maoin i bhfad
ria san bhfoirinn
a-dubhart.
55 ’s Muireadhach
Tíreach iar soin
sean-athair Néill
Naoi-ghiallaigh.
Sinnsir Néill
nach leo torchuir
i n-éiric na
n-éacht n-ordhairc.
56 Oilill mac
Slánuill nár thláith
is Airgeadmhar
mac Síorláimh
Éilimh mac Connra
maile
agus Mál mac
Rochruidhe.
57 Is nach le
comh-bhráithribh Néill
clanna Eochadha
Doimhléin
do sgriosadh ó
gcrích bhunaidh
i n-earr chóigidh
Chonchobhair.
58 ’S nach le
hEochaidh athair Néill
do dhí-cheannadh
féacha féin
an rí déidheanach
dhíbh soin
ríomhthar ar
Éirinn éachtaigh.
59 Caolbhadh mac
Cruinn Badhraoi a ainm
Níor chúis
cairdis do chomhshnaidhm
sliocht Ír agus
Éibhir ghlain.
Gidh mór díobh
tarchuir mar soin.
60 a sean-fhala
do chuaidh as
is níor
nuaidhseadh faltanas.
An file d’fhuil
Éibhir Fhinn
cosmhuil da
bhféachadh go grinn.
61 an faltanas so
Ulltach
re Niall d’éis na
n-iomarghal
do chur comhráidh
Thorna ar gcúl
go n-iarrfadh
claochchlódh réasún.
62 d’iúl éigin ar
a mbiadh dath
i bhfiadhnaise
fhear Mumhan
is nach
maoidhfeadh tré shíol n-Ír
báidh Thorna ris
an Aird-rígh.
63 Maith dhamh mo
bharamhail inn.
Thú ar nad
mhealladh saoilidh sinn
’s gurbh
feasaighe Corc an áigh
ar son gur
sheachain teagbháil.
64 ar mbeith
dhó-san an chéid-fheacht
na dhalta ag
Torna éigeas
’s ar a bheith na
rígh Mumhan
do hoirdneadh mar
ba cubhaidh.
65 i ngrádhaibh
fileadh go fíor
do réir
ghnáthaigh ar sein-ríogh
gan seasamh ar
seanchas chlaon
ris nach sgarfadh
seisean saor.
66 Ní ó aineolus
fuair Corc
gé fuair adhbhar
dá dhúsacht.
Do shaoilfinn fós
amhlaidh sin
guradh fearr-sa i
gceird gaisgidh.
67 Ioná Corc tré
theicheamh dhó
go n-a ceithre
catha armtha
ó Niall i
mBearnán Éile
dar coisgeadh a
gcoimhéirghe
68 ’s gan é ní ba
goire dhó
ioná longphort i
Lothra
’s tusa dar leat
gan bhaoghal
ag cur romhad it
aonar.
69 tabhairt troda
mór an neart
do Leith Chuinn
uile i n-éinfheacht.
Acht muna mbeith
go gcuala
uait féin it
fhuighlibh fuara.
70 méad bhar
n-ainbhis is nár soin
i riaghlachaibh
an chogaidh
ag tabhairt oile
gaisge
ar Conn do b’olc
an aithne.
71 tré gan
rabhadh do chur dhó
roimhe sin go
Mogh Nuadha
an tan tug amus
longphuirt
ar Eoghan go
n-Allmhurchaibh.
72 A chliar
Éireann theas is thuaidh
freagraidh so
tógbhaidh bar n-uaill.
Rug ó Phort
Parrthais oraibh
ollamh ós gach
ollamhain.
73 a-deir gurab
mó atá d’fhios
is d’ealadhain
aige a-niodh
ná ag Torna an
t-ughdar sean
ard-ollamh Innse
Gaoidheal.
74 a-deir go
dtiobhra soillse
don fhuirinn atá
i ndoirche
’s eolus nach
fríth roimhe so
re barr ar mhíle
bliadhan.
75 Tigidh a sgola
Banbha
as gach taoibh is
in am-sa
d’fhéachain a
mhíorbhal n-eoluis
Dia na héigse
d’aith-bheodhadh.
76 Taisbeanaidh
dhó bhar ndeacra
ag léigheamh
leabhrán seanda
Ibhidh sonn digh
bhar sásaidh
a sruth éigse an
iol-dánaigh.
77 is ná
congbhadh sibh a mheas
gurb é Mac Dáire
ón dtaoibh theas
nach cualabhair
roimhe so
do dhul tar cách
i n-eagna.
78 Óir is eadh
aithristear uaidh
is in bhForghas
láimh le Cluain
go bhfuair
seisean go nua ’nois
cuid do chnuas na
gcrann n-iomuis.
79 Dar éirigh
buinne an bhailg fis
a fuarán eagna
gur fhich
ó thoircheas
éigse ar tuile
ag sgoltadh a
urbhruinne.
80 Daoine eile dá
rádh ris
go bhfuair
seisean an t-eo fis
ó Aoibheall
ban-fháidh síl mBloid
atá aige na
caraid.
81 Muna
gcreididh-se a n-éabhairt
tigidh as gach
aird d’fhéachain
iongantais mhóir
seacha soin
sein-Shliabh
Callain re n-iodhnaibh.
82 Gidh eadh a
éigse uaisle
d’eagla oirbhire
uaibh-se
le tuarasgbháil
as mheadh blaoisg
ná freagraidh do
ghairm dhíomhaoin.
83 Anaidh ag bhar
n-oidibh féin
óir fuair mise
sgéala ó ’né
gurab é an Tadhg
daoibh aithnidh
atá ann ná
hathraighidh.
84 ’s nach fuil
acht all-ghlór gan fhréimh
na adhmholtaibh
air féin
’s nach cná
iomuis mar ad chlos
fuair seisean is
in bhForghas.
85 acht cná
caocha dá ngoirthear
cnuas na gcrann
neimh-fhis ndoi-cheart
tré nach faghar
uatha iar sgéith
toradh acht
ainbhios uile.
86 Is fós nach é
an t-eo fis
mar shaoileas
sluagh Sléibhe Mis
fuair ó Aoibhill
cloinne Cais
acht madh eo fis
ain-eoluis.
87 ar an adhbhar
nach faicim
acht fís aige
agus aislinn
i n-áit an
mhóir-eoluis cheirt
do shaoil
d’Éirinn do thabhairt.
88 Dá
bhfiafraighidh cia an toirrcheas
ó Shliabh Callain
do coimpreadh
aithchim ar bhar
n-éigse sibh
gabháil díbh ar
bhar ngáiribh.
89 An uair do
mheas gach Muimhneach
do chonnairc méad
a bhuilg-sean
gein an-mhór
uaidhe do bhreith
acht luch fhéir
uaidh níor tuismeadh.
90 D’éis ar
sgaoileadh ar gach leath
ó aird-fhile an
taoibhe theas
ag fógra a
thoirchis fis dó
amhail do
chualaidh Fódla.
91 ar ndol dó ar
a chliathaibh fis
ní thug do
shluagh Shléibhe Mis
d’iúl acht a rádh
nach raibhe
Torna i
gcreideamh chríostuidhe.
92 ’s mar sin gur
iongnadh dhamh-sa
dol ar son a
mhacsamhla
’s dom chor-sa i
gcomhair re damh
as díomhaoin
toisg san eadradh.
93 is idir gach
comhrádh fuar
bheith ag
bodhrughadh ar gcluas
tré n-a mhionca
nach truagh dó
a-deir sochar na
sochar.
94 is neithe
éadtroma oile
ar son Éibhir ’s
a chloinne
do chuir Lughaidh
cheana ar gcúl
’s tug arís mar
réasún.
95 Ionnus go
gcuirfeadh i gcéill
do Dhál gCais gá
bhfuil i gcéim
go dtugann uaidh
freagra lán
mar chreidid cách
dá chomhrádh.
96 Ag so a
fhileadha Fódla
agaibh an t-eolus
mór-sa
do chosnamh an
taoibhe theas
fuair Mac Dáire
na choimhmeas.
97 Nach fuair
Guile Átha Lóigh
Mac Liag ná aon
ollamh cóir
d’éigsibh Leithe
Mogha i ngar
do mhíle ar thrí
chéad bliadhan.
98 Ag sin daoibh
an fuarán fis
le barr gaoise
air do bhris
lér chlaoi an
príomh-fháidhe-se Chlann gCais
leath Chuinn le
gaisgeadh n-eoluis.
99 aon chaoga
rann thiar is thoir
bhíos ó láimh go
láimh i sgoil
gé nar léir dó na
measg sin
críostaidheacht
Torna éigis.
100 Gion go
mbeith againn éin-neach
do shliocht uasal
na n-éigeas
an aibíd iona
bhfuil mé
ní cosmhuil go
mbia choidhche.
101 ghan fhear do
chlaoidhte ón taoibh thuaidh.
Is minic lé
rugadh buaidh
leis an
gcloidheabh roimhe so
ón chéad Mac
Dáire díomsach.
102 Is tug
bearradh geoin ma-le
ar an dara Mac
Dáire
Iongnadh is
ceaduightheach dhuit
déanamh aighnis
ar son Chuirc.
103 Ag nach raibh
creideamh Críost
’S nar choimhéad
aithne an Aird-ríogh
’s nach
léighthear dhamh cúis phúdair
beagán d’aighneas
fa Lughaidh.
104 eadamar nach
diúltfa sibh
do bheith i
soillse an chreidimh.
Más
luaith-bhreith leith-bhreith beirthear
iar gclos dhá
rann do bhreitheamh.
105 Acht gurab
éigin anmhuin
ann gach ionadh
don talmhain
ris an druing gá
saoilfeadh cách
éin-ní do bheith
re a rádh.
106 nó a-déaradh
go bhfuigheadh soin
barr ré rádh na
n-imreasain
ní cosmhuil go
gcuirfeadh cách
aon chaingean i
gcrích go bráth.
107 ’S is
leith-bhreith rugais féin
ar thagra Torna
is ríogh Néill
is do dhamnais a
rug riamh
an eaglais thoir
agus thiar.
108 Do
bhreitheamhnas ó dhligheadh
i n-aghaidh na
n-eithriceadh
a-deir go mbíd
leo ghnáth
neithe nuaidhe re
a rádh.
109 re hucht
bhfír-chiall mbreithre Dé
as a ndamantar
iaid-sein;
agus arís do
dhamnais
forghla a mbearar
ar talmhain.
110 do
bhreathaibh díorgha dlighe
is in maitheas
phuiblidhe.
Gé go
ngabhthaoi-se do láimh
go treorach idir
chloinn Táil.
111 mar gach
il-cheird dá bhfuil lat
bheith dom
mhúineadh-sa i ndiadhacht
is sibh ag gairm
dochtúir dhíom
olc an diadhacht
duit go fíor.
112 a fhógra oram
fa bhreath
do breith ar an
bhfaoisidneach
gá chur iar
dtuigsin a ghníomh
an tan sin ó
dhligheadh fhíor.
113 ria
n-éisdeacht amhail as gnáth
a fhaoisidne go
hiomlán
an tráth as
fhollus nach tig
leis an
gcoinghioll dhligheas sin.
114 le
haithreachas ó chrídhe
ná le hadmháil
fhírinne.
Dearbh as ar
maithe riot féin
bhar n-aird-rígh
ar Theamhraigh thréin.
115 iar
gcreideamh nar háirmheadh libh
tre luighead an
chomháirimh
ní hé amháin na
bhfochair soin
ríoghradh Leithe
Cuinn go ngoil.
116 acht i
bhfiadhnaise do sheacht
gceathrar rias an
naomh-phroiceapt.
Is cosmhuil gur
deacair dhuid
teacht go dána
síos san troid.
117 Lét aon
Bhrian Bóruimhe a-bháin
do shíol Éibhir
go mór-dháil
i n-aghaidh
seacht ’s dá fhichead
atá do réir na
bhfileadh.
118 na
n-aird-ríoghaibh ós Bóinn Bhreagh
d’fhuil
Éireamhóin iar gcreideamh.
Is dá dtugmaois
na rígh dhuibh
tar fhírinne an
tseanchais ghloin.
119
Toirdhealbhach Ua Briain bhar mbrath
nach biadh Brian
ina aonar
dóigh gidh ad
dána as cloinn Táil
libh-se féin fós
gomadh náir.
120 gan acht dá
rígh i gcomhair leat
le móir-sheisear
’s dá fhichead.
Atá an oiread sin
agaibh
do ghnáith-bhéas
ionn bhar dtagraibh.
121 ar bhar
neithibh a-mháin
do chur a-mach le
mór-dháil
gomadh cosmhail
dámadh libh
an dá fhichead ’s
na seacht rígh.
122 d’fhuil Néill
ó cheart a sean
do ghabh Éirinn
iar gcreideamh
go gcuirfe sibh
bhar bhfuil féin
ós cionn ríogh
mac nIsraël.
123 ’s ós
impeiribh gá dtáim ribh
an oirrthir is an
fhuinidh;
mar as urus a
aithne
ód mhaoidhmhighe
as a mhaicne.
124 ’s ar bhar
mbladhmann ar gach leith
as bhar n-aon
Bhrian Bhóruimhe
is an gcoróin
fríoth mar fríoth
leis nach béaradh
tre bhith síor.
125 dá mb’é
éan-lámh don chluiche
ó chloinn
Tuathail ’s Iughoine
ór fuadadh do
dhruim faille
an choróin ’s a
bóruimhe.
126 do réir mar
dhearbhócham dhuibh
ag cur gluaise ar
théx Lughaidh
ós é sin téxa
díreach
na sruitheadh ’s
na sein-sgríbhneadh.
127 ’S iongnadh
liom ó fhior t’aoise
ar an gcúis
nochtaim dhaoibh-se
coimhmeas
éag-cosmhail a-nois
do thionnsgnamh
mar do thionnsgnais.
128 Is doilghe
liom ioná sin
an ní chuala dhá
rádh libh
Do ghluais bhar
bhfearg go meardha
i n-aghaidh Néill
rígh-Theamhra.
129 ar son
h-an-fhlaithe do ghairm
do shíol nÉibhir
ó bhfríoth spairnn
dar leat nach
cualais a-riamh
go sin a
ndubhairt rí-Niall.
130 mar do
bhádhais go diamhrach
ag saothrughadh
feadh bliadhna
clann Éireamhóin
na n-arm ngéar
an tráth fuarais
i n-éidtréan.
131 craobh do
dhealbhadh do Dhál gCais
nar chuiris ua
Táil rét ais
na aon oighre
ceart na cheann
ar fhuil
ríoghachta Éireann.
132 do réir an
cheirt go díreach
do bhí gan
chloinn sin Mhíleadh
re dteacht
gabháltais oile
ar Crích
n-arsaidh nIughoine.
133 agus fós san
gcraoibh gcéadna
da gach taoibh dá
thaisbéana
gur chaillsead an
chuid oile
d’uaislibh Críche
Laoghaire.
134 an tráth-sa
acht amháin ua Cais
a gceart ar
Éirinn iath-ghlais.
Más fírinneach
súd a Thaidhg
mar dearbhthar
dhúinn as gach aird.
135 ros dall do
báidh re Dál gCais
’s an onóir uatha
fuarais
ar an modh soin
go bhfuile
nach gcuimhnighe
is nach tuige.
136 Fírinne an
tseanchais uasail
léighe gach laoi
it shean-duanaibh.
Gidh mó do
ghnóthuigh Mac Liag
’s Aitheas ua
Lorcáin ar Brian.
137 ná sibh-se ar
chineadh Cais
gá bhfuile id
réadluinn eoluis
dá mbeirdís a
leithéid súd
do leith-bhreith
amhail rug tú.
138 le Brian i
n-aghaidh céille
’s fírinne na
sein-éigse
do sgriosfaidhe
gan éidearbh
le hollamhnaibh
na hÉireann.
139 a n-anmanna
go hollamh
as rolla na
n-ollamhan.
Ó ’d-chítear
dhuit gur éigceart
ar bheith na
shinnsear d’Éibhear.
140 cur
Éireamhóin ’s a shíl sin
re nÉibhear re
síol nÉibhir
nach éig-ceart
dhuit-se Dál gCais
sliocht an
tsóisir Chormaic Chais.
141 do chur ós
chionn na gclann saor
clainne Carthaigh
’s a gcomh-ghaol
maicne Carthaigh
go n-a ngaol
sliocht an
tsinnsir iad araon.
142 Eoghan Mhóir
ro ba mac glan
d’Oilill Ólum
rígh Mumhan.
Táinig crobhuing
caogad ríogh
ar sliocht
Eoghain Mhóir go fíor.
143 ós an Mumhain
go meadhair
go Cormac mac
Muireadhaigh
agus gan acht dá
rígh déag
do shliocht
Chormaic Chais na dtréad.
144 na ríoghaibh
ós Mumhain Mhis
Follus bhar
leathtrom aighnis.
Forghla a bhfuil
i leith Moghadh
mealla ar seilbh
bheith dá gcosnamh.
145 fa Dhál gCais
mar chlanna Cuinn
dá gcur le
seanchas mearbhaill.
Is léir mar sin
san am-sa
cia do ní an
treabhadh tarsna.
146 a-déara
sluagh Caisil Chuirc
gur diom-buaidh
dhóibh do labhairt.
Bíodh a dheimhin
agat féin
don uimhir áirmhe
ar do fhréimh.
147 ós chionn
Éireann mar ríogha
go bhfuil cuid
nach in-ríomha.
An fear
d’easbaidh ar triochaid.
ria gcreideamh
uaibh dá ríomhthair.
148 ná háirmhidh
orra ó so amach
an dá cheathrar
dhéidheanach,
ná Brian Bóruimhe
iar gcreideamh
dá mbeith nach
beanfadh seisean.
149 an ríoghacht
amhail do bhuing
go cealgach do
Mhaoil-sheachluinn.
Ó Mhogh Corb go
ré Criomhthainn
dóibh ar seilbh
bheith na ríoghaibh.
150 an dá
cheathrar a-deir sinn
nach cóir
d’áireamh ar Éirinn.
A haithle
Iughoine Mhóir
tá an t-ochtar
sin ó chóir.
151 iona
n-anfhlathaibh uile
mar aon re Brian
Bóruimhe.
Ní cóir a n-ainm
do chur síos
go bráth i rolla
na ríogh.
152 Ar nuimhir
ríogh Innse Breagh
ní cóir an
naonbhar d’áireamh.
Éireamhón céid-rí
Banbha
don chloinn
Míleadh dá dtarla.
153 Gé do
bheansad trí haicme
seal ríghe dá
ríogh-mhaicne
fuair
sealaidheacht na ríghe
clanna
Luighdheach mhic Ithe.
154 sliocht Ír
agus Éibhir Fhinn
na trí haicmeadha
deirim.
Sealadh dóibh ar
an nós so
ag spairnn riú im
ríoghacht bhFódla.
155 an chlann sin
Éireamhóin fhéil
an tráth fa
héidtréan iaid-séin.
Mar sin dí i
ndiaidh a chéile
ó ré Chonmhaoil
mhic Éibhir.
156 nar
dhaingnigh aon drong na sheilbh
go tuitim
Reachtaidh Righ-dheirg.
Iughoine tárraidh
an tsealbh.
Leis torchuir
Reachtaidh Rígh-dhearg.
157 i ndíoghail
éaga a bhuime
Macha miolla
mongbhuidhe.
Is é an tIughoine
Mór sa
do dhaingnigh
ríoghacht Fhódla.
158 dhó féin is
dá síol ó shoin
do réir an
reachta an uair-soin
É do dhaingnigh a
dílseacht
d’fhuil
Éireamhóin mhic Mhíleadh
159 do réir na
n-ughdar dtromdha
admhas uile an
teann-phonc-sa.
Gan chur ina
cheann féine
ná a
chlann-mhaicne dá éise.
160 tuingid aicme
Éibhir Fhinn
’s gach drong
oile fa Éirinn.
Do thuingsead
d’aitheasg éin-fhir
bíodh go mbeidís
níos tréine.
161 gan cheart ar
bith ó so a-mach
d’agra dhóibh ar
Threibh Theamhrach.
Tugsad dó an uile
umhlacht
dar naisg orra
san chonnradh.
162 Gach slán
gach móid dár gnáth sonn
tugsad uatha ré
chomhall.
Oighre an
Iughoine dubhart
Tuathal
Teachtmhar nar tubhadh.
163 aimsir fhada
dá éis soin
an chuing chéadna
ros cheangail.
Gonadh dhé sin as
an-fhlaith
gach rí d’fhuil
Éibhir arm-ghlain.
164 dar thairg
seilg na ríghe ó shoin
ar chloinn
Iughoine is Tuathail.
Ar ríoghadh aca
ón am soin
drong do éirigh
le a n-antoil.
165 I n-aghaidh
na fola ríogh
le huabhar is le
hainbhfhíor
gá dtú i ndiaidh
na mionn sa
go ghluaisfeadh
ulca iomdha.
166 Gibé do
thairgfeadh gan cheas
a saoradh ó
ain-fhlaitheas.
Osglaidh ar feadh
an domhain
slighthe easumhla
is cogaidh.
167 i n-aghaidh
na bprionnsadh gceart
do dío-sgaoileadh
a móir-neart.
Do thuillfeadh
diomdha ó ríoghaibh
an talmhan-sa
díbhlíonaibh. .
168 darab
daingean do sonnradh
ar choimhéad a
sean-chonnradh
’s ar chongbháil
ríghe go sáimh
ar a gceart ’s ar
a gcoráin.
169 móid
uasaileachta is umhla
do bhuain do
lucht easumhla.
Dámadh
ceaduightheach don tír
gan comhall a
mionn dá rígh.
170 cian do
ríoghaibh sa domhan
dár chóir
flaitheas d’altughadh.
Dá moltar dóibh
a-ríse
dol do throid im
an ríghe.
171 na huaisle
chuirid fa smacht
is mhionnuigheas
dáibh umhlacht
caidhe ar
talmhain rí fa nimh
lén héidir a
dhearbhadh sin.
172 feadh aon
uaire gá dtám dó
i ríghe gan
fhreasabhra.
Bíodh nar
chreideadar na rígh
Iughoine is
Tuathal na ndís.
173 ceanglaid
dhóibh féin ’s dá sliocht sin
fa mhóid umhla
fir fhuinnidh
muna bhfuair tú
id sgrioptúir féin
nach fuil
d’fhiachaibh ar an méid.
174 bhíos gan
creideamh Dé Dúiligh
caomhna an
dlighidh nádúirigh,
acht gurab éidir
leo ó cheart
gan comhall mionn
mar as dleacht.
175 fuil araile
do dortadh
’s mná a chéile
do chomhthochradh
ní so nach faghar
ag fáidh
agus nach éidir a
ráidh.
176 gan tuilleadh
ndiomdha n-adhbhal
ó Righ Nimhe is
naomh-thalmhan.
Féach féin a
Leath Mogha mhóir
an bhfaice ar
Thadhg bearradh geoin.
177 Tar éis
ro-dhóchais chlann gCais
as a fhuaránaibh
eolais;
Nó an bhfuil
bearrtha ó chluais go cluais
ó aon bhráthair
don taoibh thuaidh.
178 gan chead dá
chraoibh ’s dá eagna
do réir iúil na
sein-sgreaptra,
muna áitighe
gurab bréag
sgríobhtar ar
Leith Chuinn na gcéad.
179 gur dhiúltsad
Gaoidhil dá gceart
’s gur
mhionnuighsead uasaileacht
do chloinn
Iughoine is Tuathail
is don ríoghraidh
ó Chrúachain.
180 amhail do
reac Lughaidh ruinn
’s mar do mhaoidh
mac Uí Dhomhnaill.
’S más amhlaidh
sin sheasmhas duibh
a Leath Mogha
Caisil Chuirc.
181 ní
tiubharthar dhó i sgolaibh
modh ughdair ná
deagh-ollaimh.
Caithfid saoithe
an taoibhe thuaidh
’s ní d’eagla
nach béardaois buaidh.
182 tagra moráin
nach bia ceart
re fear
all-ghlóir gan éifeacht
leis nach
faghthar dó dol as
acht táinseamh ar
an seanchas.
183 ’S munab le
seanchas grinn géar
acht le cuma a
aignidh féin
chuirfeas roimhe
Mac Dáire
cosnamh slóigh na
sean-Mháighe.
184 Do ghéabha
fear a fhreagra
nach féadfa cosg
a theanga
d’fhior-labhra
láin do leith Chuinn
ag síor-rádh
seicheadh capuill.
185 Tuig a
Thaidhg gé taoi rói-ghlic
gur éirigh díbh
toisg ghóidrisg
ag tairgsin táir
ar Thorna
fár léig thairis
díomhordhadh.
186 fa gan teacht
i n-aghaidh Néill
Ua Tuathail ’s
Iughoine fhéil
gá raibhe a
dtáinig roimhe
suas is in réim
ríoghraidhe.
187 go Míleadh
Easpáine ór chin
na ríoghaibh ar
Fhiadh Fhuinidh
acht madh
naonbhar dá aithle
is ochtar ria
n-Iughoine.
188 tré
an-fhlaithe dhíobh do ghairm
an chlann sin
Éibhir do thairg
ríghe ris d’éis
gach éachta
móid umhla ’s
uasaileachta.
189 Do rad Éire
sin go léir
do Thuathal ’s dá
dheigh-fhréimh
mar do chuimhnigh
go feasach
a oighre Niall
mac Eachach.
190 I dtráth
tagra re Torna
ag caomhna ceart
a athardha
is in rann i na
ndubhairt
nach tiobhradh
baile i Mumhain.
191 do shliocht
Éibhir Fhinn gan troid
nó cíos as do
chloinn Tuathail.
Ós léir id
bhriathraibh maithe
go bhfuile ag
déanamh aisig.
192 d’éis bhar
saothair do Dál gCais
ionn gach éagcóir
dá ndearnais
adaimh anois ó
chridhe
ar do bhráithribh
mar dhlighe.
193 Ag iarraidh
maithmhe do réir
mar mhúineas
briathra an tsoisgéil;
ar Leith Mogha ar
a ndearnais
éagcóir re Dál an
deagh-Chais,
194 ’s ar Leith
Chuinn do tairgeadh libh
do chur fa
chiaigh lét fuighlibh;
ar an éigse do
bhuime
is a mallacht do
thuillis;
195 ’s ar
th’fhine féin dár thuill sibh
diomdha is
mío-ghnaoi fear bhfuinidh;
’s ar aicme
nÉibhir uile
dár bhean tusa
réd chroinic.
196 ar leigeadh
go so seacha
do ríoghaibh gan
inchreachadh;
’s ar Dháil gCais
rod chuir i gcéim
dá nachar
thuillis caith-réim.
197 ’S mar do rad
Corc theas do Niall
tabhair do
Lughaidh a riar
ag rádh ar chan
ris an rígh
mea culpa
peccavi.
198 Ofráil
th’urnuighthe iarsoin
do Dhía le
haithrighe ngloin
is maithim-se
dhuit a-nois
riom féine gach a
ndearnais.
199 is aithchim
ort díolghadh dhún
go dtuilleam
síoth Dé na ndúl
tré ar síoth
annso i ngleann na ndeor
is nach
deachmaois ar ain-eol.
200 amhail
adubhairt Torna
ós deimhin fir na
talmha
do theacht i
ndáil do bhreithe
ag so a Chríost
do choimeirghe. GÉ SAOILE.