Poem in printable PDF format
Gréas dearbhtha
Duan na Feirsde
[NLI G167,
129]
(see ‘A Poem Book
of the O’Donnells’, Tomás Ó Cléirigh, Éigse 1 (1939) 51-61,
130-42; poem 38)
Uilliam Óg
Mac an Bhaird do
rinne an dán-so da
thigherna Aodh
mac Maghnusa, inar
chuimhnigh mar do
bhris an tAodh sin maidhm Feirsde Súilidhe ar O Néill, Seaan
mac
Cuinn, an ched
bhliadhain do goireadh tigherna don Aodh-soin
mac
Maghnusa, 1567.
[Deibhidhe, Dán
Díreach]
1 Grés dearbhtha
Duan na Feirsde
sgél
oirdherc as
aithrisde
duan
nach dernadh gus a-nois
as
duan far dearbadh dioghrais.
2 Lá do-chuadar
clanna Néill
[130]
sluagh ar shiol cConaill crannréidh
tar
Finn is tar Fertais
Mhóir
(i)man ghealtais nar thim tin(é)óil.
3 Aodh
mac Mághnais na
ttres tte
an
uair-si ar Ard an
Gháire
nuachar Temhra nar
tubhadh
uathadh feadhna fiorchuradh.
4 Do
braitheadh
ar mbeith ar
faill
dar
ttin(e)ol re tteacht chugainn
saoilter dóigh dhínn do dhenamh
nir
chóir brigh ’sna baoithsgealaibh.
5 Tángadar
orainn
gan fhios
mar
do bheith eadruinn
oireas
ger
thenn a léim dar
linne
fa
céim a cceann
coinntinne.
6 Do chuir Seaan
i ccoinne an
tsluaighs
buidhen mbig menmnaigh márcshluaigh
tug
dúinn anáil or
n-uamhan
nirb
furáil an t-ionnúaradh.
7 Gluaismíd a
ngoire ar ndaingin
’gur cruinnigheadh Conallaigh
ger
lionmhar slóigh sleachta Néill
dhóibh nir eachtra gan oilbhéim.
8 A ttús a
ttionóil tromdha
torchair mac Mheg Mhathghamhna
sgél
an Mhanaidh nar
bheg bróg
beg
nach samhail sa sluagh-ód.
9 Tar éis fillte
dhoibh go des
a
bfuairsiod
orainn
d’aitheas
do-choidh sé mar do
sáoileadh
ni he
as cóir do chraobhsgaoileadh.
10 Fir nar
tharbha cur ’na cceann
cruinnigheas iad go haithghearr
a
lion comhluinn san
taobh thuaidh
Aodh
O Domhnaill ar
deghuair.
11 Síol Cconaill
is clann
tSuibhne
cinnid le cruas
comhairle
an
gleoghuin ger ghniomh doiligh
ar
shiol Eoghain d’ionnsaighidh
12 Annsein do heagradh as [leg. ar?]slógh
re a
mes nir mhór ar ttin(e)ól
ar
síneadh ar sról ndatha
do
chlódh míleadh mórMhacha.
13 Gan
acht áireamh
cheithre ccéd
fa rí
Conaill da choimhéd
láoich do fromhadh i ngort gáidh [131]
dob
omhan tocht o a ttegmháil.
14 Fa Mhac
Suibhne Maol Muire
táid
[leg. tiad?] i ttús na hiorghoile
gniomh lánduiligh
cur ’na cceann
bághuinigh fan damh
díleann.
15
Laochradh na ttuath
teg(h)oid sin
timchioll Mhurchaidh meic Eoghain
fir
dhorrdha as cruaidh
i ccathaibh
colbha sluaigh go samhthachaibh.
16 Ba gnáth tús
aca i n-iorghail
na
curaidh
clann
Toirrdhealbaigh
fa
buidheach an tonn
da ttroid
an
drong fhuileach o
Fhánoid.
17 Aodh
mac Aodha I
Dhomhnaill
fear
iomchair gach anbforlainn
mairg
sluagh le ttarla i ttenta
an
stuagh amhra inneallta.
18 O Baoighill a
bhraithre féin
da
choimhed ar chloinn
tsaoirNéill
ua
ar nAodhai-ne
crann os coill
fa
aoghoire clann
gConoill.
19
Clann Ghallchobhair
na ngreadh seang
i
ttús glia(i)dh go cclú ccéimeann
cóir
óbadh fedhma na bfear
’na
mogal fhearrdha fhéinneadh.
20 Gluaismíd tar
éis ar n-eagair
chuctha ar cenn an
airleagaidh
mar
sgoith buinne ag
bein re haill
mar
léim tuinne tar
tórainn.
21 Fuaramar ag
Fersaid Mhóir
mac
meic
Cuinn fa throm
ttionoil
a
bhreath bhroide as buan púdhar
’sa
shluagh aige i n-ordúghadh
22 Do thréigsiod
na fir fráochdhacht
tugsad menma ar mhioláochdhacht
da
cclú gaisgidh do-choidh cion
dhoibh le faicsin ar bféinneadh.
23 Aghaidh ar
mhuir nghlais ngairgmhir
cúl
do chur re n-esccairdibh
an
drong fhuileach fa
tenn troid
nirb
férr fuireach re
Fersoid.
24 Do shluagh
Macha fa mór bladh
báiter an mhéid nar
marbadh
beag
don tslógh térna on troid
fa
bhrón on énlá anaid.
25 Acc sin bladh
d’éachtaibh an áir
[132]
Brian
mac Énri ua
Seaáin
is
mac oile da athair
slat
a Doire dhlúthsgathaigh.
26 Do
fágbadh sa ttaobh
re tuinn
a
mhuinntir fa Mhac
Domhnuill
na
curaidh dar chóir
anmhuin
’na
n-ulaigh (?) mhoir
mhiotharbhaigh.
27 Ni tugadh
d’éachtaibh
eile
muinntir dhaoineach
Dhonnghaile
acht gidh mór fan
traigh torchair
a
lógh áir ar Eóganchaibh.
28 Míle
fear do fágbhadh
ann
ni
bhiú ag airéamh a n-anmann
nir
fédadh tuile gan
traigh
feghadh
gach duine a
dhioghbháil.
29 Ni
fhuigheadh einneach
on bFinn
fedh
na críche go Cáirlinn
teach
gan ádhbhar gola on ghleó
dob
aghmhar cora an
coinsgleó.
30 Atern (?) doire [leg. Áth
nDoire?] do dioghladh ann
maidhm na Rass rug o chothram (?)
gleo
naoidhe as teó no gach troid
gleo
na hAoine ’gun Fhearsaid.
31 Guin Domhnaill
Disirt Da
Chrioch
doilghe é na gach
eindíth
iomdha écht uainn
’na ionadh
san
chreacht do-chúaidh cúitiughadh.
32 Ma fuairsiot
clann
nertmhar Néill
an
t-áth orainn re
himchéin
ni
rugadh dháibh
breith le bruid
fan
tráigh is-teach nach ttáinic.
33 Tig dar ghabh
do thuirsi an áir
mac
Cuinn na
ccéimeann
nemhnáir
nar
shir sé slána orthaibh
ger
námhe [leg. námha] e d’Albonchaibh.
34 As i ar
mbreith gibe ler thuit
dhínn go ndleaghar
a éiric
guin
an righ ni ráinic linn
’s as
thrínn tainic a
thuitim.
35 Le siol
gConnaill
maoidhfe[idh] me
tugadh timchioll na
Feirsde
fachain denta na duaine
éachta ar chathaibh
Craobhruaidhe.
36 Cred nach
díolfadh O Domhnaill
duan
grésach do ghlanfhoghluim
nocha
misde a luagh gach
laoi
duan
na Feirsdi da bfeaghthaoi.
37 Diolfaid
curaidh
chlann tSuibhne
[133]
an
duan gan cuid
comhuirle
an
duain as dóibh as moladh
cóir
a luagh gan
laghdughadh.
38 Diolfaid siol
mBaoighill Balla
an
duain mar dhéis
dioghlama
ar an
duain sáor na sloinnidh
don
taobh thuaidh acht
termonnaigh
39 Diolfaid
Dochartaigh an
duain
curaidh na
cceimeann
rochruaidh
siad
o do saoradh sa
tres
ni
baoghal iad da h’aighneas.
40 Siol
Gallchobhair na ngleo tte
cuideochaid diol na duaine
an
meid dhiobh tárla sa[n] troid
gan
tarbha a
ngniomh ni
ghabhoid.
41 An duain do
dhiol dligidh
ruinn
Somhairle mac Mheic Domhnuill
da
mbeith sibh gan
triall san troid
o sin
do bhiadh ’na bhraghuid.
42 Diol na duaine
as dearbhtha ag
scoil
dlighidh
Conn mhac an Chalbaigh
do
bhí i nglas fa cheó ccumhadh
an
gleó as ga fhuasgaladh.
43 Dlighid
Gaoidhil et Goill
diol
na duaine-si Ui Dhomhnoill
dóibh
a ttarbha ’sa ttreisi
do-chóidh damhna a deimhne-si.
44 Duan
oirdherc an Eich
Bhuidhe
duan
Croibhdheirg
ar cCruachuin-[n]e
duan
na Feirsde as togha trom
ga
meisde a cora i cconchloinn.
45 Acc sin duit a
Ui Dhomhnaill
duain
far
féchadh
fírfhoghlaim
bhera
[leg. méraidh] i ndeóidh do dhola
ag
denamh eoil th’engnamha.
46 Cath Maisten
go muighter libh
no go
ccurthar cath
Sligigh
no
cath Saingeal bhus buan bladh
do
dhuain ni daingen dúnadh.
47 A sheabhuic
eachtaigh
Fhinne
cóir
dhuit denamh oirchille
buaidh sealg ar
sheabhcaibh Banbha
bedg
fan ealtain allmharrdha.
48 Druid a
ccoinne
cloinne Táil
[134]
mhithigh dhaoibh
denamh combáidh
o
a-tá Éire eadraibh féin
freagraidh a cheile
coiscéim.
49 Clú
d’Éirinn do
theacht
tar
tuinn
a
inghen mhec mheic
Domhnuill
do
ardagh tú le treimsi
clú
d’Albain san Éirinn-si.
50 Aoibheal beó
einigh Alban
ben
ris nac cóir comhardadh
ni
fhuil fa dhúais urra as férr
d’fuil Cholla Uais an Áoibheall.
51 Ar-ís
d’aithcheangal ar roinn
ben
d’uaislibh aicme Domhnoill
slat
reidh nach anbfann
alladh
dar
ndaghrann fein
fuaramar.
52. Bés as ferr
’gun inghin duibh
toghthar ben ar a bésaibh
ni
háil di a crádh do choimhdhe
don
bhladh ás i as énoighre. Gres...