Poem in printable PDF format
Iomchair
h’athtuirrse, a Aodh Ruaidh
[P. A. Breatnach,
‘An address to Aodh Ruadh Ó Domhnaill in captivity, 1590’, Irish
historical studies 25 (1986-7) 198-213]
Maolmhuire mac
Con Uladh Meic an Bhaird
1 Iomchair
th’atuirse, a Aodh Ruaidh,
ceannsaigh
t’inntinn fat anbhuain,
tug, a mheic,
foighide it ulc;
dheit ní goiride
guasacht.
2 Cuir ar an
aoinDia th’fheithimh,
ataigh Críost do
chéidneithibh;
déana dimbríogh
dá dtéid tort,
léig bhar
n-imshníomh ar ábhacht.
3 Do fhéadfadh
Dia do dhealbh neamh -
sguir dod bhrón,
ardaigh h’aigneadh -
do theacht saor,
a ghlacshaoir ghil;
a Aodh, ná
hacaoin t’éigin.
4 Tig saoirse i
ndiaidh na docra;
féach féin,
fulaing th’anshocra;
beith fa
mhaothchroidhe an miadh dhuit,
a ghrian
chaomhthoighe Cormaic?
5 Fulaing bhós
bheith mar ’táthair
go dtille an tonn
iombáthaidh,
a dhídin imill
Éireann,
id chimidh i
gcruaidhghéibheann.
6 Ní tú aoinneach
riamh reamhaibh
d’uaislibh inse
Muireadhaigh
do bhí ar láimh
ghlanshluaighidh Ghall
re dáil
n-anbhuainigh d’fhulang.
7 Timcheall
cheannais críche Fáil
beid Goill go
deireadh ndomhnáin,
ráith
bheinnleabhar na mbrat sean,
ag geimhleaghadh
mhac Míleadh.
8 Ríoghradh
Ghall, Gaoidhil Bhanbha
riamh go fóill ag
feasabhra -
clár soiléir na
síodhghort bhfionn -
fa ríoghdhacht
oiléin Éireann.
9 Níor chaith
aoinneach riamh romhaibh
d’aicme Chonaill
chomhramhaigh
fiú an orchair in
aghaidh Ghoill
tar daghfhuil
gconchair Chriomhthainn.
10 Do-chíd cách
nár chuiris féin
riamh ar
Ghallaibh ghuirt ríghNéill -
fir mhoighe
fódghloin na bhFionn -
tar ógbhaidh oile
Éireann.
11 Do fhéadais
dol, ní deachas -
ná bíodh ort ’na
aithreachas -
riamh tar smacht
gasraidhe Gall,
a fhalt
casbhuidhe cúlcham.
12 Sguir dod
thuirse, tréigdo cheas,
meinic riamh nach
é a aimhleas
an gníomh budh
doirbh le duine;
ná bíodh oirbh
’na eólchaire.
13 Dob éidir
gurbh aimhleas daoibh
th’aigneadh ard,
t’inntinn mhacaoimh,
a bhrath fir
Teamhra Da Thí,
do mheanma libh
dá léigthí.
14 An cú nach
cuirthear ar éill,
a mheic Aodha, in
aois chuiléin,
cúis fhrithir
caidreabh na con’
fichidh
d’aigneadh is d’uabhar.
15 Gibé long
léigthear fa réim
lá anfaidh ar
fhud n-aigéin,
feirrde an long
leagadh a seóil
suil teagar fa
fhonn aineóil.
16 An t-each bhós
bheantar don ghroigh
bídh go hanumhal
éasgaidh,
a ghruaidh
leacghlan ar lí subh,
go mbeantar í as
a huabhar.
17 Amhlaidh
dhuitse, a dhreach mhíolla;
leas gach ógáin
éigcríonna
(cúis
do-gheibhthe, a ghruaidh leabhar)
eithre dá uaill
d’ísleaghadh.
18 Tarla cúis ren
cosmhail sin
roimhe so aimsir
éigin,
a choimdhe
finntighe Fáil,
d’oighre an
impire ón Almáin.
19 Umhlaighthear
leó (lór do bhrígh)
ó mhac aithigh go
hairdrígh
dá dhreich
chabhsaidh óig fháilidh,
gasraidh an fhóid
Almáinigh.
20 Níorbh fhada
dhó ’na dhiaidh sin
gur leath a ainm
’s a áirimh,
bas mhear go
n-uille n-anma,
feadh na cruinne
ceathardha.
21 Gabhais meanma
ó a n-uair d’áirimh
mac an impir
Almáinigh
nár roimhithigh
dá ghruaidh gheal;
coimhfhichidh
d’uaill is d’aigneadh.
22 A bharr
meanma, a mhéad cridhe,
do-conncas d’aos
fháisdine
’s do lucht eagna
an talmhan toir
gurbh adhbhar
eagla is uamhain.
23 Dlúthaighid
dáil a gcaingne;
dob í críoch a
gcomhairle -
cneas
seingleabhar go móid mhir -
geimhleaghadh an
óig uaibhrigh.
24 Gluaistear leó
líon a fheithmhe;
do-niad cimidh
cuibhrighthe,
gér chéadfadhach
a ghlac gheal,
don mhac
éachtghonach áilghean.
25 Dob iongnadh
le a fholt bhfáinneach,
níor thuig an
t-óg Almáineach,
dreach thromdha
niamhghairthe náir,
domhna an
iarnaighthe anbháil.
26 Fiafraighis
díobh ’na dhiaidh sin
an macaomh, mac
an impir,
fáth a meabhla ar
a ghnúis ngil,
nó an ndearna
cúis a chuibhrigh.
27 Éistid uile re
a ghruaidh ngloin,
níor chuirsead
brígh ’na bhriathraibh;
fear ’gá
saoilfidhe cosg cáigh -
do bhrosd
maoithchridhe an mhacáimh.
28 Ar dteagmháil
athaigh d’aimsir
fa mhéin
ndubhaigh ndoghailsigh
don ghlainbhile
(fa gaoth dáil)
do thraoth
ainmhire an ógáin.
29 Teagar dá
fhoghlaim ann soin
eagnaidhe foirfe
is feallsaimh,
gruaidh thígheal
do thiorchan fáidh,
tiomchal an
mhíleadh macáimh.
30 Gearr ’na
dhiaidh, damhna solaidh
nach faghdaois na
feallsamhain
lucht freagra don
bhonnbhán bhras;
fa lomnán d’eagna
is d’eólas.
31 Gabhais an mac
méin dtromdha
ar mbeith feasach
foghlamdha,
cneas géigthiogh,
gné mar dhoighir,
léigthear é as a
iarnaighibh.
32 Ríoghthar ós
ríghe a aithreach
an seang niata
neamhmaithmheach
do sgar re a
dhimbríogh bu-dhéin
an tan fa
hinríogh eiséin.
33 Duit innistear
do dheóin Dé,
a Aodh Ruaidh,
rádh go bhfínné,
do dhamhna níor
d’oighre an impir.
34 Budh hionann
d’éis do thuirse
do dheóin Chríost
rod-chruthaighse,
a bheithir
chabhra chnuic Néill
mar tharla dhuit
is dóiséin.
35 Ar mhaith
riotsa agus riú féin
rugsad Goill do
ghnúis soilléir
(sgáth ar gach
aoinneach ime)
go hÁth
ndaoineach nDuibhlinne,
36 dod mhúnadh i
modhaibh ríogh,
d’aithne eidir
mhaith is mhíghníomh,
do cheilt
fhorlainn is fhaladh,
d’fhoghlaim
cheirt, dod cheannsaghadh.
37 Léigfid Goill
do ghnúis míolla
go beith
d’airrdhibh inríodha,
a lot síth
crómhuighe Cuinn,
ós chrích
gcnóbhuidhe Conaill.
38 Córaide dhóibh
a dhéinimh;
mór gcuire um
chlár fhinnÉibhir
lán do thoirse, a
bheithir Bhreagh,
ag feithimh
oirbhse i n-éigean.
39 Atáid th’éigis
is t’ollaimh,
do thaoisigh, do
thearmannaigh
i dtalmhaibh nár
dhúthchais dáibh
ó dhamhraidh
chúlchais Chruacháin.
40 Do lucht
altraim, t’aos ghrádha,
do bhrughaidh, do
bhannála,
críoch bhraointe
shoineamhail sheang,
sgaoilte um
oirearaibh Éireann.
41 Atáid fa
Bhanbha an bhruaich ghlais
mar ealtain gan
éan eólais,
do dhamhaidh, do
dhíon catha,
t’adhbhair ríogh
is ro-fhlatha.
42 Tír Chonaill
na gcolg leónta -
tug tú mar gach
taiseónta
an gcrích
niamhtha ngéagthruim ngloin
’na héantuinn
chliachdha is chogaidh.
43 Ní ghabhaid
rádha a rolla
gan léim a gcladh
gcomhronna,
na comharsain fá
dáigh dáibh,
ar roghasraidh
chláir Chruacháin.
44 Ní fhuil rí dá
dtá is-tírse,
ní fhuil fhear dá
uirísle
d’fhéin
shédDaoile, gá dám dhó,
acht lán
d’éagaoine is d’iargnó.
45 Tusa
fhóirfeas, a Aodh Ruaidh,
méad a
n-anshocra, a n-anbhuain,
a n-aimhréidhe ós
fhódmhoigh Floinn,
ógbhaidh
chlainnfhréimhe Conaill.
46 Tú, a mheic,
mhórfas a n-ana,
tú bháidhfeas a
mbiodhbhadha,
tú chuirfeas le
crú nDálaigh,
tú thuillfeas a
dtromchánaidh.
47 Don chrích-se
Chonaill Ghulban
tú is tualaing dá
dtiomargadh,
oirear uaine na
mbeach mbinn,
ar leath uaidhe
fá Éirinn.
48 A Aodh mac
Aodha, a fholt tais,
dá dtigtheá dod
thír dhúthchais
buain ria ní
róigh le hUltaibh
’s ní ria a gcóir
le Connachtaibh.
50 A ua Mhaghnais
mhaicne Cuinn,
a ua Shéamais
shíl nDomhnaill,
beanfa an
bhroidse dár ndóigh dhíonn,
glóir is fhoigse
dom imshníomh.