firstLine"; ?>

1123. Iomdha uirrim ag Cloinn Chathaoir $
Length: long 44qq and prose
Certainty: 1
Period:
  1. 16th ult
  2. 17th early
Areas:
  1. Leinster
Classes:
  1. eulogy mp
Manuscripts:
  1. NLI G348 S. O Fearghail 1895
  2. Harvard O’Byrne MS c.1726<1622 ex
  3. TCD 1288(H.1.14) Aodh O Dalaigh 1750
  4. BL Eg. 176 Muiris O Gormain 18th cent.
  5. RIA 570 (23/Q/1) E. O’Reilly 1794-
Prints:
  1. text LB no 58
Motifs:
  1. envoi to wife
  2. imagery for patron
  3. nobility of patron’s ancestry
  4. liberality of patron to poets
  5. patron’s prowess in warfare
  6. fertility in reign of just prince
  7. Historical comparisons
  8. house and/or furnishings
Poet Christian Names:
  1. Domhnall Carrach (Harvard MS)
Poet Surnames:
  1. MacEochadha
Patron Christian Names:
  1. Feidhlim mac Fiachaidh mhic Aodha
Patron Surnames:
  1. O Broin
Apologue Subclasses:
  1. Merchant sold poem to O’Conor Sligo
  2. Munster lad sold schoolbk for helmet
Meter Vars:
  1. crosantacht
Poem:

Poem in printable PDF format

Iomdha urraim ag cloinn Chathaoir


[Mac Airt, Seán, Leabhar Branach, Dublin, 1944, poem 58]


Domhnall Carrach Mac Eochaidh .cc.


1 Iomdha uirrim ag cloinn Chathaoir,

coiléin amhra,

dreagain as lucht feithmhe feadhma,

beithre Banbha.

2 Coinnle foghla, faolchoin nimhe,

naithre fraochdha

fhuilngios a mbeóghuin ar bóchna,

leómhain laochdha.

3 Uirrim catha, cródhacht ainmhear,

ionnradh droibhél,

tarla don druing nach uair anágh

ar uaim oilén.

4 Cosnuid Laighnigh na lios mbláithgheal,

beart nách iongnadh,

minic a ttrom ar fhiadh fhoghladh,

drong fhial fhionnghlan.

5 Minic do tuilleadh teisd áirmheach

a n-iath Laighean

lé neart aimhdheóin na ríogh roimhear,

díol na ndaighfhear.

6 Dóigh nár léigsead a los oinigh

uirrim uatha,

na laoich fuair lé ceart a gcríocha

nách tearc tuatha.

7 A ngníomhradh ní héidir d’áiriomh,

ógbhadh fhromhtha.

buidhion coisg gach éinfhir iomtha,

tréinfhir thoghtha.

8 Atá dhíobh a ndiaidh na sinnsear

seabhac urlamh,

mac meic Aodha na ttreas ttinnmhear,

teas gan turnamh.

9 Is é áirmhim oighri Fiachaidh

feithmheóir ágha,

beithir éachtach ceannchus cliara

’s cheanglas cána.

10 Feilim Ó Broin, branán Laighean.

lingeas bearna,

mór do chaith tar ceann a gcomhdha,

flaith beann mBearbha.

11 Dírioch leanus lorg a chinidh

ar chruas gcéimeann;

ní guais leis a muigh ’na maoidheann

guin na ngéirreann.

12 Comhla dhaingion, díbeirt caibhdhean,

cearchuill aoigheadh,

draig coinbhleachtach, tuir gan trághadh,

muir gan mhaoidheamh.

13 Cumhdach anbhfann, ionnradh oireacht,

onchú uaibhrioch,

soighnén adhanta beann mbaoghlach,

an seang suaimhneach.

14 Triath Raghnallach na ruag mbaoghlach,

beithir dhreachnár

téid tré armuibh na gcaor gciothruadh,

saobh an seachrán.

Agus is saobh an seachrán agus an turus tarla do mhacámh óg fhoghlamtha do Mhumhuin mhíonáluinn Maicniadh, ar ndul go tigh scoile dhó. Is é cédchonnradh agus céadturus do-rinne, .i. leabhar foghlamtha agus foirciodail do bhí aige do dhíol agus clogad caomh ceannchumhduighthe do bhí ag óglach san tír láimh ris do cheannach go daor ar luach a leabhair, an uair nách raibhe feidhm ar chlogad ná ar chathbharr, ar arm ná ar éideadh ag énduine; agus dá mbeith ag gach aon oile, nách aige soin do bheith feidhm riú, agus tar gach arm solámhdha dhíobh sin, nácharbh fhear feadhma do dhénamh re clogad é. Agus ní hionnshamhuil agus ní hionann sin agus an ceannach agus an cruinniughadh lann agus lúirioch, airm agus éideadh, eirreadh agus eachruidhe do-ní Féilim mhac Fiachaidh mhic Aodha mic Seaáin mic Rémninn mic Seaáin mic Aodha mic Domhnuill Ghlais mic Conchubhair mic Raghnuill mic Lorcáin mic Philip mic Raghnuill [ó n-abarthar Raghnallaigh] mic Donnchaidh Mhóir Í Bhroin, mic Murchaidh mic Oiliolla an Fhiodhaigh, mic Dubhluing Duibhchluana mic Domhnuill na Sciath, mic Donnchaidh Mhóir mic Donnchaidh mic Brain [ó n-abarthur Branuigh]. Agus is a n-aimsir a thoraidh agus a tharbha do theacht asteach cheannchus sé gach uile arm infheadhma do choimhéd a chlú agus d’imdhídion a athardha.


15 Ar thrén biodhbhadh is eascarad

a n-am eachtra,

beanuidh sé do chléir a gcionta,

céim as deacra.

16 Lór le mnaoi do dhíol ’na dalta,

díon a hochta,

dul leis [as diamhair níor dhulta]

d’iarraidh obtha.

17 Ní fhéd Féilim fulang ainbhreath

d’aoinfhear fhaghla;

baoghal de ní dóigh go ndearna

tóir ré ttarla.

18 Dídion a chirt, claochlódh éigceirt,

ionnramh aoltuir,

mílidh dá ndénuid sluaigh sléchtoin

fhuair ar aontoil.

19 Cuartach cuirios a chlú áirmhioch

gach aird d’Éirinn;

ní faighthear cailleóir ós caoillinn

d’aindeóin Fhéilim.

20 Ó Thuinn Cliodhna go Tuinn Tuaighe

tearc ar fhéile

fear coimeasa ré gnaoi Ghuaire,

’s go Baoi Béirre.

21 Ní fhuil éntroigh d’Inis Cobhthaigh

[is cuairt fhíre]

nár ghabh a chlú ón chléir go [a] chéile

gan léim líne.

22 Leannán scoile an dreagan duaisréidh,

doirseóir catha

fár chlaon fiodhbhadh, fialfhuil Eacha,

riaghuil ratha.

23 Ua Seaáin na gcoilgshleagh gcréchtach,

cosnamh tíre,

crodh is clú do chaith re chéile,

an flaith fíre.

24 Leómhan caithmheach, croidhe ainmhear,

aigneadh iodhan,

gríobh ghuaisbheartach nách claon comhar

’s nach saobh siobhal.

Agus is saobh an siobhal do-rinne ceannuighe críonna do cheannuighthibh Bhaile Átha Cliath ar ndul go Sligeach dhó d’iarraidh fiach do bhí aige ar Ó gConchubhair Sligigh. Agus an oidhche do-chuaidh don bhaile, tángadar buidhion do dheaghaos dána a gceann Í Chonchubhair lé dán ar n-a ghréschuma go fáthamhuil focailghlic. Do héisdeadh an dán agus do díoladh an bhuidhion go daor d’airgead agus d’earraidhibh uaisle onóracha. Agus is eadh adubhairt an ceannuighe an uair do-chonnairc sé a dhaoire do díoladh an dán, “A Í Chonchubhair, is daor cheannchus tusa dán,” ar sé. “Ní daor,” ar Ó Conchubhair, “óir ní thugus a leathluach air fós.” Mar do-chualaidh an ceannuighe sin, táinig go hÁth Cliath tar ais. Agus is gearr ’na dhiaidh sin go ndeachadar buidhion ré dán d’ionnsuighe an cheannuighe do cheannach airm agus éadaigh uaidh. Do fhiafruigh in ceannuighe dhíobh an raibhe dán aca do dhíolfaidís ris féin. Adubhradur-san go raibhe. “Más eadh, ceinneóchad-sa go maith é.” Tug sé deich bpúint dóibh ar an dán do bhí dénta lé forgla chéd bliadhan roimhe sin; agus ’na dhiaidh sin do ghluais sé leis an dán a gceann Í Chonchubhair Sligigh a ndóigh go ttiubhradh dá uiread a ttug féin air dhó, agus nách dá athair ná dá sheanathair ná do neach do chineadh ná do chlannmhaicne Í Conchubhair do-rinneadh an dán do rug an ceannuighe

leis. Agus giodh eadh mar do-chualaidh Ó Conchubhair connradh an cheannuighe, agus a raibhe ris in dán fá na chomhair féin dá cheannach uaidhe, tug Ó Conchubhair dá uiread a ttug an ceannuighe ar an dán dó dá chionn, bíodh nách raibhe feidhm aige ris. Agus dar leam-sa is mór do mealladh an ceannuighe do chionn an bhairr aisdir-sin do chur air tar an tí nár éimidh dán ná drécht ná deaghlaoidh dá ttugadh chuige riam, .i. deaghmhac Fiachaidh mhic Aodha, fear ceannsuighthe caibhdhean agus cosanta a cheirt, agus fear congbhála gach deighriaghla.

25 Is méduighthe brughadh ’s biatach,

beart as buaine,

iomdha bean ó Bhrugh na Bóinne

go bun Féile.

26 ’S a sin go Sruth gharbh na Maoile,

marbh a gáire,

bhíos ag cor a gcúil re chéile

nár mhúin Máire.

27 Iomdha gallghlór im Ghleann Cornáin,

is cúis truaighe,

níor beanadh fós clinn a gcléire

ná [a] gCill Cluaine.

28 Ní tuar seachráin [saobhnós corrach!]

a gceann Fhéilim,

confadh an dreaguin ón dílinn,

eagail d’Éirinn.

29 Níor iarr Féilim na n-écht n-áirmhioch

ainm a n-aisgidh,

tuilleadh ar ttriall a gceann coscuir,

geall an ghaisgidh.

30 Mír chosanta críche Laighean

laoch a bhfeithmhe;

ní rug aoinfhear uaidh dom aithne

buaidh dár bheirthe.

31 Meadh bruidhne Baile na Corra

Caisiol Mumhan,

nó an múr te groighioch nár goradh,

Oilioch Uladh.

32 Nó Ráith Chruachan, caoimhlios Meadhbh

nó múr Uisnigh,

samhail don longphort fhial arsuidh,

cian dá cluinsin.

33 Nó Nás áirmhioch, longphort Laighion,

nó lios Almhan

’na mbíodh Fionn ag triall gan turnamh

’s an fhian armghlan.

34 Bruidhion chúplach na gcuach n-órdha,

iosdadh daithgheal,

dul ’na gar ar ló ní lamhthar,

cró na gcaithshleagh.

35 Teaghdhais loinnreach na laoch meardha,

mainér bláithréidh,

foirgneamh slaitgheal an mhúir mhaoithchiúin

dúin do dháimhchléir.

36 Tearc ceard dá gcumthar a nÉirinn

uaidh ar mearfall;

Teagh Miodhchuarta as cló ’na chonchlonn,

an cró cleathchorr.

37 Ní guais d’Fhéilim, éigne lúthmhar,

labhairt dána;

ní mór théid dá aimhdheóin uadha,

taibhgheóir tána.

38 Fiodhbhaidh chlaon ó chnuas ag bloghadh

biaidh am Shamhuin,

’s geamhar ard ar thuar ós tulaigh

uadh ’na aghaidh.

39 Fearthuin meala ar mhoglaibh corra

créd nach tiobhra?

ró éisc a srothuibh bruaigh Bearbha

uaidh is iomdha.

40 Inghion Fhiachaidh, aigneadh fosaidh,

freagra tromdha,

méin mhaordha, tromghrádh is tarbha,

comhrádh Connla.

41 Beangán roscglan, réitioch anbhfann,

iomchar oinigh,

gég dhaithgheal dob iongnodh d’fhoghoil,

ionnramn oirir.

42 Foighég ceannsa do chloinn Tuathoil

nár thuill goradh,

dóigh nách iongnadh lé dá lamhar,

mé dá moladh.

43 Iomdha ollamh d’éigsibh Banbha

a mbrugh Úna,

nár ghabh uaithe do réir rádha

céim ar gcúla.

44 Bantracht suaimhneach go séis ttaidhiúir

fán ttruim mbéasnáir,

mná do chur na gceann is cáischéim

ar gheall grésbháin.