Poem in printable PDF format
Léig dod
chomhmórtas dúinn
[Mhág Craith,
Cuthbert: Dán na mBráthar Mionúr I, Dublin, 1967, poem
27]
An chliar
ghliogair
Eoghan Ó
Dubhthaigh .cct.
1 Léig dod
chomhmórtas dúinn,
a Mhaisgtir
Seidhin, súil re cair:
mac máthar dob
fhearr ná Dia
i gClainn
Amhlaoibh riamh ní raibh.
2 Cé d’fhéch misi
an taoibh ó dheas
is mé dá meas do
réir mh’iuil,
mac máthar is
fearr ná Dia
ní fhuair misi
siar ó Shiuir.
3 ’S ní mó fuaras
ó Shiuir soir
- is féch a
bhfoil go hÁth Cliath;
is air do
chuirfinn mo gheall -
mac máthar is
fearr ná Dia.
4 ’S maith an
bhean í Muire mhór,
máthair Airdríogh
na slógh síor;
isiad a grása is
gnáth lán -
bean do chuir fál
fa gach tír.
5 Bean í dá
gclaonann an ceart,
bean is mó neart
agus brígh,
bean is buige fa
ór dhearg,
bean le
gcoisgthear fearg an Rígh.
6 Bean do-bheir
radharc don dall,
bean is treisi
thall ar nimh,
bean do thóg na
deamhain díom -
[an] bhean is
díon ar gach cith.
7 A mhaighistir
Seidhin is garbh ciall,
ataoi riamh ag
dul ó cheart;
Muire do
choimhmeas re mnáibh -
dar do láimh, ní
rachaidh leat!
8 Ní cosmhail
Muire ré mnáibh,
a Mhaighistir
Seidhin is náir gníomh;
ní cosmhail
balsum re muirt:
re lionn guirt ní
cosmhail fíon.
9 Ní cosmhail
domblas re mil;
ní cosmhail lil
ris an spín;
ní cosmhail umha
re hór;
ní cosmhuil móin
re magh mín.
9i Ní hionann ’s
do mháthair féin
- is Maighistir
Seidhin gan chéill sibh -
is glan an ógh í
bhar siur
ar mbreith
chloinne do thriur dhi.
10 A Mhaighistir
Seidhin, ataoi leamh;
do chaillis neamh
is do gheall;
ag do mháthair cé
do bhí
bocaire críon,
muilcín ’s meall,
10a ’S bothán
súiche nar mhaith díon
ina mbíodh líon
is coirce glas -
i n-onóir Mhuire
fuair gach greann,
ná bí oroinn go
teann as.
11 Ní mar sin do
Mhuire mhóir
’s ní headh don
ghlóir ’na bhfuil sí:
’s fada fairsing
a teagh óil
go n-iomad gcarnn
gceoil is bídh.
12
Ní lughaide a dheoch ná a bhiadh
a gcaithtear sa
teagh ’s sia barr;
mairidh solas an
tighe aird
’s ní bhí
aoinneach gan aird ann.
13 Ní hionann
bhar gcóisir féin
’s cóisir na mná
nár ér neach:
ní
críochnuighthear í go bráth
is mairfidh ó
bhráth amach.
13a Ní hionann an
saoghal-sa abhus
is teaghdhais
mhná na rosg mall:
i dtigh
bhainríoghna na ngrás,
ní fhuighe aon
nduine bás ann.
14 Easláinte,
tuirsi, ná tart
ní bhí ’na tigh,
ná reacht gann,
ná cogadh, ná
fuath, ná brón;
ní sgríbhéobhar
est ’s non ann.
15 Ní bhí
aoinneach crotach liath -
ní bhí, dar Dia,
duine leamh,
bodhar ná bacach,
ná dall -
ní bhí claidhre
thall ar neamh.
16 Lomnán do
ghlóir annsúd biam;
lomnán do bhiadh
is do dhigh,
lomnán do
lúthgháir ’s do ghrádh,
i dtigh na mná is
fearr ar bith.
17 Biaidh gach
bean ’na ríoghain mhóir
fa choróin óir
san tigh thall;
i dtigh mháthar
Mheic Dé Bhí,
biaidh gach
aoinfhear ’na rígh ann.
17a An saoghal
salach ní mar sin
cé do chuir sibh
bun ós ceann;
bocht bhar
ndeireadh, bocht bhar dtós;
mairg nar ól an
ní is fearr.
18 A dhaoine
uaibhreacha atá borb,
nach leannann
lorg Críost ’na bhrugh,
’s córaide bheith
umhal do Dhia
nach fuil
ionnaibh acht biadh cnumh.
19 Ná cluiniom
comhmórtas uait,
a Mhaighistir
Seidhin nach suairc nós,
is gan ionnuibh
uile acht cré
’s Máthair Dhé
’na beathaidh fós.
20 Cuimhnigh an
chaora, cuimhnigh an chearc,
cuimhnigh an brat
do bhí ar an mhnaoi,
cuimhnigh an
bhuaile, cuimhnigh an bhró,
cuimhnigh an cró
ina mbíodh na laoigh.
20a Cuimhnigh do
bhochtacht ar dtós;
cuimhnigh do nós
ar gach sgoil;
cuimhnigh mar do
bhí tú riamh,
theas is tuaidh,
thiar is toir.
21 Ní dubhairt
mac Amhlaoibh féin,
a Mhaighistir
Seidhin do thréig stair,
gurbh fhearr do
mhac máthar é féin
ná mac Muire ’s
níor bhéim air.
22 ’Uilliam, is
’Mhathghamhain nach caoin,
’Mhaol gan Mhuire
is Maol nach glan,
is fearr máthair
Ríogh na ndúl
ná sibh féin is
bhar dtriur ban.
23 Rug Muire mac
do Dhia,
Íosa Críost,
triath na rann,
’s mairidh tar a
éis ’na hóigh -
an bhean is dóigh
dá gach dall.
24 Rug do
mháthair [’s ní ’na hóigh]
mac nach cóir [is
ní do Dhia];
thusa, a
Mhaighistir, an mac úd:
sé Belsebúb ort
is triath.
25 An chliar-sa
anois tig anall,
cliar dhall ar a
ndeachaidh ceo,
ní mó leo Muire
ná dog;
dar by
God, ní rachaidh leo.
26 ’S ar mháthair
Airdríogh na ndúl,
ríoghan úr dárab
oighre Dia -
ní fhuighe acht
dorn ar a dúid,
istigh i gcúirt
Átha Cliath.
26i Bhur dtriur
máthar, bhur dtriur ban,
bhur dtriur
easbog nach glan gníomh,
bhur dtriur
cloinne nach clann chóir -
ní conchlann don
óigh na trír.
27 Ní hí sin, dar
linne, an chóir,
’s í ina máthair
’s ’na hóigh glain,
’s mná na
n-easbog fá chion ann -
do cuireadh sin
mar bharr air.
28 Buime is
máthair Mheic Dé Bhí -
bean mar í ní
fhacaidh súil:
bean lér hosgladh
flaithios Dé,
gnáth-mholfas mé
ós gach dúil.
28i A chliar
ghliogair ara bhfuil ceo,
beithí i
n-ifrionn go beo marbh,
is cliar Mhuire
fá sgoith chnuas,
i bhflaithios Dé,
thuas go hard.
29 A Mhaoil gan
Mhuire, ataoi leamh,
dul ar neamh ní
hé do thriall;
Maol gan
Aifrionn, Maol gan ord,
Maol go hIfrionn
is borb pian.
30 A Mhaoil gan
chreidiomh, a Mhaoil gan Dia,
a Mhaoil gan Íosa
is sia neart,
rachair síos go
lasair ghéir
’s do bhean féin
ar leath-láimh leat.
31 Lán do ghorta,
lán do thart,
i mbrugh ifrinn -
ní smacht gann! -
gan sholas, gan
fhíon, gan cheol;
ní fhuighthí
feoil Aoine ann.
31i Tigh Lucifer,
carcair bhréan
- is nimhghéar do
réir an tsailm -
lá Cásga, biadh
iná deoch
ní fhuighe neoch
dá mhéid gairm.
32 Ní fhuighe
aird-easbag ná a bhean
ná suib-easbog
nach glan gníomh,
bhrisios
trosgadh, loisgios dealbh,
acht teine
shuthain shearbh shíor.
32i Ré creidiomh
ó chuiris druim,
ní fhuil mo shuim
i bhfear mar sibh;
Maol gan Mhuire
is Muire gan Mhaol -
t’ainm baisde
sgaoil mar sin.
32a Maith an
aithrighe, maith an déirc,
maith an urnaidhe
shíor gan cheo:
an drong adeir
nach maith an trosgadh
tiucfaidh lá bhus
losgadh leo.
32b Mar do
thriall Neamhruadh mhac Cúis
dol do bharr a
dhúin go Dia,
Maol gan Mhuire
ag tochailt díog
d’íochtar Ifrinn
síos go ria!
33 A Mhuire mhór,
a bhláth nach críon,
leabaidh Ríogh na
Ríogh do bhrú;
a ghrádh croidhe,
a chnú ghaoil,
bheith gan Mhaoil
go maire tú.
34 Maol mór
reamhar gránna dubh -
ní maith ar
mhnaoi go gcruth chaomh;
do réir
fhiadhnaise na bhfear,
ní maith bean ara
mbí Maol.
35 A Mhaoil gan
Mhuire, ná bí borb;
ná labhair ré
Muire go garg;
feoil Chorghois
is bean ar bord
olc an t-ord ag
easbog ann.
36 Ringce, imirt,
agus ól,
is bean óg dá
fásgadh ribh,
bruidhean meisge,
fíon Spáinneach -
ni
instrument crábhaidh sin.
37 Do léigis
amudha portús Dé
is portús Mhuire
- clé an ceart;
och, mo náire! a
chroidhe fhallsa,
portús Áine is
annsa leat.
38 Ar phortús
Áine ’s an diabhuil
- olc an riaghail
fhir chrábhaidh -
do léigis, a
Mhaoil gan Mhuire,
portús Mhuire ré
fánaidh.
39 Leamsa ní
hionmhuin bhur dtréan;
bhur gcreidiomh
ní creidiomh cóir;
a dhream do chuir
an chanóin ar gcúl,
beithí i ndún
Mhamóin mhóir.
39i Do mhill bhur
mbantracht an pobal;
lé conntracht
fríoth bhur dtiodail;
do-chuaidh sin ó
chéill chogair,
a chliar shodair
’s tréan gliogar.
40 A Mhaighistir
Seidhin, coisg do Mhuire;
ataoi ar buile gé
ataoi liath;
ná habair
seanmóir lochtach
ní fiu Corcach
dul ó Dhia.
41 A Mhaighistir
na truidéise,
fuair san
ghliogréis-se gradam;
ní thuighe Pól
per librum;
sguir dod
ghliogram glagrum.
42 Drong do
sheduction lán
do chuir
corruption sa chóir;
biaid na préláide
gona gcléir
i bhfad i
bpéin-phíoláid mhóir.
43 Do bhuaidhris
Corcach uile
léad teagasg
brocach caire;
annsa leat
t’fhéasóg ná Muire,
a fhir gan
géarson ar th’aire.
44 A chliar
cholach cháineas Muire,
dar bhur láimh ní
fhuighthí uaim
acht breath
Bhreithimh sléibhe Sióin
lá bhur dtionóil
thall Dé Luain.
45 A chliar is
fallsa cumann,
go teacht dhamh
in bhur bhfarradh,
bhur n-aoir mar
so go hullamh
ag ollamh riamh
dob annamh.
46 I mbealach
coille nó i mbéal átha
tar sbarr amach
dá bhfaghainn sibh,
a chliar do ghlac
creidiomh fallsa,
do chaithfinn an
ghlac rann-so ribh.
47 A Mhuire mhór,
éisd mo dhán-sa
do sgríobh an
lámh-so dhuitse;
adeirmid an t-aos
dána
Virgo
Clara do chuid-si.
48 An t-aos
dána-so an Iarla
táinig i
mbliadhna d’Fhódla
ní mholuid siad
acht conntaois
ar a mbí bompís
’s bróga.
49 Ni fhuil ag Ó
Mhaoil Chonaire
dán fa chomhair
na hóighe
is deir seanchas
gan duaise
do chliaraibh
uaisle Fódla.
50 Do-ní
Donnchadh an tSneachta
imreas bearta fa
chéile
go lúthgháireach
don chonntaois
pro
bluinbís dána bréige.
51
Maoilsheachloinn Óg Ó Dáluigh
do-chuaidh ré
fánaidh an uair-se
is mac Domhnoill
Mhic Amhlaoibh
is riú
shamhluighim an duain-se.
52 A gcairt
cumaid i ndroch-dhatha:
bean Mhéig
Carthaigh ’s an Bharraigh,
bean Mhic Mhuiris
’s an Róistigh
ar cóisir is mór
mholuid.
53 Ní hé súd riot
do-ghéan-sa,
a ghéag is sásta
toradh,
acht molfaidh
mise thusa
ós tú is usa do
mholadh.
54 Is tú an
ghrian is mó solas
is doras an tighe
is áille,
lia ná gainimh do
mhaithios,
is tú an
flaithios is sáimhe.
54a Is tú réulta
na mara;
is tú cara na
héigin;
is tú an chomhla
gan chliseadh;
do mhúr
’bhriseadh ní féidir.
55 Is derbhshiur
thú dot Athair;
tú a mháthair is
a inghion;
ina rígh is tú ar
Teamhair
fuair na deamhuin
do theilgion.
56 Do-níd ar
dhuaisibh copair
dán, cidh docuir,
do chonntaois -
na filidh
beaduighe bréige;
biaid ag béiceadh
in fundis.
57 Dob fhearr a
dhéanamh dhuitsi
do réir mo
thuigse pro auro
ná bheith in
loco poenali,
cum infernali
thesauro.
58 Aufer a
nobis luctum,
scilicet per fructum vivacem;
da
nobis virtutem;
da salutem et
pacem.
59 Ní thiubhradh
tighearna Caisil
- gibé fátha fá
bhfuil a rún -
ar chéad marg don
ór is áille,
maghisteireacht
Áine do Sheaán Brún.
60 Bean is
cosmhuil ré a céile
’s fear ris nach
cosmhuil daoine -
ní Maol Mhuire
acht Maol Áine
tug a náire ar
fheoil Aoine.
61 Dá dtí
Breithiomh an tSléibhe,
rígh is
breithiomh is áille,
cuirfidh
breithiomh gach tíre
rinn a chíre i
Maoil Áine.
62 Ar ar
gcreidiomh ná cuir seachrán
istigh ná amuigh
ná ar cnocán
bean ar a bhfuil
cnopán is rocán
a Mhaoil gan
Mhuire, a Mhaoil gan atán.
63Ag seanmóir
feola Corghais
- do sheanmóir,
ní mé labhras -
t’an-ghlór gidh
lór dhearbhas,
mó do shearbhas
tú ná dumlas.
64 A
Mhathghamhuin do shuaith gach baile,
dá bhféadthá do
shuaithfeá an uile;
ní buachail ’s ní
fear faire;
ní fhuil t’aire
ar Dhia ná ar Mhuire.
65 Ní cinnte thú
mar dhuine
a Mhaghisdir
mhillte gach baile;
ní ghairmim dhíot
acht fear buile,
do reac Muire ar
fheoil ’s ar chaile.
66 Ní labhraim
acht gné chóra:
ar ghrádh Dé,
creididh, a dhaoine,
ní Maol Mhuire
acht Maol Áine
tug a náire ar
fheoil Aoine.
66i Beannocht
chugad, a ghiúisdís,
’s cum
injustis ná bí réidh;
gidh mór a
fhéasóg ’s gidh flathamhuil
ní ghairmid acht
Mathghamhuin féin.
67 A chliar
Éirionn, a chliar na mban,
a chliar Saxan
nach glan gníomh,
do-chuaidh bhur
ndonas i gcló a chéile,
d’fhág an sonas
Éire díbh.
68 Gibé ionadh i
bhfuighthí cuid,
a chliar na mban
mar do thuig mé,
teagh nach gnáth
teine acht sneachta -
ní fhuighthí
teach leaptha acht é.
69 An chliar
abhus ’s an chliar thall,
ó láimh na
comhairle is cam stair,
teagh na bpian
nach glan pinniúr
fuaradar cairt ’s
dinntiúir air.
69a Turas
Phádraig ar an gCruaich,
a throsgadh san
uaimh, féuch súd;
an chliar-so ann
dá bhfaghaid neamh,
duine leamh mac
Alpuirnn úd.
70 Bráithreacha
ag Muire mhóir
is bráithre rér
bheite súil;
a n-abair
Mathghamhuin réar siair,
bheith ’na
dhiaidh is dathamhuil duinn.
71 Gur mhaire
Muire bheith gan Maol,
ríoghan neimhe is
caoimhe cruth;
a Áine ar nach
agraim gaol,
nár mhaire thú do
Mhaol dubh.
71a Nar mhaire do
bhútuis lom,
a Mhaol gan
Mhuire is trom ar mnáibh;
nar mhaire thú, a
bhráthair bhoicht,
do spuir go docht
ar do sháil.
72 A Mhaoil gan
Mhuire, a Mhaoil Mhéig Craith,
do-chím nach
maith a n-abair sibh;
Maol gan Mhuire
is Muire gan Mhaol -
t’ainm baiste
sgaoil mar sin.
73 Íosa Críost do
dhealbh neamh,
a Mhaghistir
Seidhin is leamh clú,
dar anmain
t’athar ’s do mháthar,
’s fearr do mhac
mháthar é ná thú.
74 Conchubhar Ó
Braonáin ’s Mathghamhuin,
dá thamhan d’fhás
a haon-phréimh,
díol crochta iad
is gadra,
dá chac madra ar
aoin-éill.
74i Cá fad ó
fríoth an dlighe nua
nár sgríobhadh
roimhe ré haon;
do chionn go rug
Muire mac
’na hóigh, atá
mar gach bean mhaoth?
75 Sir Uilliam,
Mathghamhuin is Maol
gan Mhuire mar
aon ’s a mná -
a gcompráid re
Muire mhóir
contrárdha dhóibh
i n-aghaidh cháich.
76 Mná na dtrí
n-easbog-so thiar
is bean an
easboig ’s sia soir -
lorg an
cheathrair shuibhsgéal séimh,
ni leanaid siad
féin ná a bhfir.
77 Mná na
n-easbog soilbhir séimh -
bíodh go mbeidís
féin mar táid,
créad é sin do
Mhuire mhóir
’s go rug ’na
hóigh toirrchios tráth?
78 Gibé do-ní mar
do-ní a lán
imirt chloidhimh
dá láimh go glic,
mar gach easbog
don triur thiar,
gan easbaidh do
bhiadh air sin.
79 Spioraid mise
d’aicme Bhriain;
bídh mh’aire ar
Dhia cé bheinn bocht;
fán gconnlán
easbog nach cáidh,
mo dhubhshlán go
bráth ’s anocht.
80 Im easbog i
gCeill da Luadh
do bhádhas -
truagh a bheith dá lá! -
ó tú thall i
dteach na bpian,
mall mo thriall
mar atá.
81 Conchubhar is
Mathghamhuin nach cóir -
ní flathamhuil a
nóin go fíor:
cuirfidh ar
máthair-ne, dár ndóigh,
athainne i dtóin
gach athaigh dhíobh.
82 Bhur
gcreidiomh damhsa ná moluidh,
a chliar fhallsa
d’fhás anuruidh;
táidhthe do
shliocht Cháin choluigh,
ní crainn
thoruidh sibh ná thuruidh.
83 Mathghamhuin
ré Muire a n-abair -
ná creideadh
aon-duine aguibh
ní misde Muire
’na cuid choguidh -
seanmóir bhoduigh
bhoig mhaguidh.
83a Muire do
ghuidhe gurbh eagail -
a mhaghistir na
buile ná habair;
a fhir inar fhás
sodar,
le tobar na ngrás
ná tagair.
84 Biaid na
heasboig ’s a mná go trom
ag rádh easbart
go searbh teann
i n-íochtar
Ifrinn bonn ré bonn,
i bpoll na
ndrithleann ceann ré ceann.
85 Cliar na mban
nach abair trátha
cuirfidh Íosa ó a
láimh dheis,
a bhean féin ar
láimh gach easboig,
i n-Ifrionn ag
rádh easburt leis.
86 Budh é sin an
t-easburt searbh,
mar a bhfuighe
sibh sealbh na bpian
- budh olc an
ceol ’s a’ t-easbort -
mná na n-easbog
agus iad.
87 I n-aghaidh
fhuatha Sheáin Éadruim
féaduim lahairt
go haithghearr:
do réir
fhiadhnaise an fhíréin,
is fuath dínnéar
gan Aifreann.
88 Uch! dá mbeith
bhur n-aire ar Dhia
mar atá ar bhiadh
is ar mhnáibh,
ní bhiadh sibh
bocht glugartha leamh
’s ní rachadh
neamh as bhur láimh.
88i Sagsa agus
Éire go léir
tug aire ’chím ar
bheith leamh:
is annsa libh mná
agus biadh
ná Muire agus Dia
agus neamh.
89
Droch-fhoghloim do chuiris i ndlús
droch-fhoghloim
fuarais ar dtós;
t’fhéasóg liath
gidh fada d’fhás,
grás Dé nochar
fhás lé fós.
89a Do-bhéarainn
beannacht ar do láimh,
a Mhuire mhór, dá
madh áil leat,
dá mbuailtear ar
naimhdibh Dé
chúig dhuirn, a
sé nó a seacht.
89b A dó dhíobh
ar Mhathghamhuin liath,
ar mhac
Chonchabhair aniar ón bport,
gan chead dá
mháthair ná dá mhnaoi -
an fear nár
arduigh gnaoi ort.
89c Uilliam Ó
Cathasuigh gidh teann
ar chlannaibh
Gall is ní ar Dhia -
lán-dorn mór ar a
dhúid,
istigh i gcúirt
Átha Cliath.
89d Do-bhéaruinn
beannacht don tsloigh
d’inghin Anna nar
thoill guth
dá mbuaile sí
dorn nó a dhó
ar Chonchabhar
chrón dhorcha dhubh.
89e An bráthair
bocht nach maith reacht,
Maol Mhuire Mág
Craith i gclí,
nó go ngéille sé
do Dhia,
dorn ar gach
giall don daoi.
(b) Olc bhar
dtoisg go Fir Manach
a Mhaoil Mhuire
do theacht adtuaidh
d’fhág sé aguibh
creidiumh an chlacthuill
do rug sé bhar
gcapaill uaibh.
(c) A Mhic Í
Mhóirín, dar leam,
do-chím id cheann
ribe liath;
ná dén do dhán
acht go fallán:
ní fiu gearrán
dul ó Dhia. Léig dot chomortas dúinn