Poem in printable PDF format
A Thaidhg, ná
tathaoir Torna
[McKenna, L.
Iomarbhágh na bhFileadh (Irish Texts Society, vols 20, 21,
1918); no. 4]
1 A Thaidhg ná
tathaoir Torna
’s gan é i n-alt
bhur n-agallmha
re a mhac samhla
is mairg do mheas
go ndiongnadh
claon ar chairdeas.
2 Tug th’aire
nach breith le báidh
do thagra féin ar
Niall náir
id file do shíol
Sadhbha
an Mumha is í
th’athardha.
3 Ní mhair dhíobh
is dá maradh
éin-fhear
díoghalta faladh
éagnach shleachta
Chuinn na gcreach
do budh lámh i
nead naithreach.
4 Ní thuilliobh
diomdha ón taoibh theas
síol gCuinn
ó nach tig nar dtreas
fa chuimhne a
gcomhramh nó a gcath
ag cosnamh
teallaigh Teamhrach.
5 Clann Gholaimh
na ngleo neamh-thais
ní chumgaim ceilt
a seanchais
a gcatha a
gcogtha ro chlos
léigfead díom mar
do gheallas.
6 Éibhear Donn an
dara fear
is Éireamhón Inse
Breagh
dá cheann na
loingse ag teacht dóibh
do dhíoghail Ithe
ón Easpáin.
7 Clann
éan-mháthar Éibhear Fionn
is Éireamhón ór
chinn sinn
’s é ós ceann
Éibhir gidh eadh
is Éireamhón ’na
shóisear.
8 Iar mbáthadh
Duinn na dtionól
gérbh’é an sósar
Éireamhón
breith Aimhirghin
an ghlúin ghil
a bheith a n-áit
an tsinnsir.
9 Dá bhithin sin
féacha féin
ar ghlór Thorna
an beanta béim
a rádh go bhfuair
Éibhear Fionn
ó Éireamhón leath
Éireann.
10 Clann
Chearmada ’na dtrí rígh
re hucht mhac
Mhíleadh is tír
id cuimhneach cia
le dtugadh
i gcath Tailltean
torchradar.
11 Do mharbh
Éireamhón fear dhíbh
mac Céacht do
b’fhorainm don rígh
ó do mhaoidh tusa
an treas fear
do thuitim díbh
re hÉibear.
12 Iar sin don
Éibhear chéibh-fhionn
bliadhain na
leith-rígh Éirionn
más lór leatsa
mar leath dhó
ó Bhóinn
thoir go tuinn Cliodhna.
13 Is ainm tar
narbh oircheas teacht
id léighionn dá
leantaoi ceart
Hibernia ó
Éibhear Fhionn
’s nach raibhe na
rígh Éirionn.
14 Léighnidh
dhúinne do dheimhnigh
Hibernus ainm an
gheimhridh
’s gurab
d’fhuacht Innse Banbha
fríth adhbhar an
fhor-anma.
15 Atáid linn
’nar leabhraibh féin
ní dulta dhúinn
tar a gcéill
dá adhbhar oile
do bhean
ainm Hibernia
d’Éibhear.
16 Adhbhar dá
gairm d’Inis Fáil
sruth Hiber atá
san Spáin
mar tharla re
dteacht an-oir
mar dhúthchas ag
Cloinn Gholaimh.
17 Nó oiléan i
dtoirneann grian
d’Ibernia is eadh
as chiall
focal Gréagach
tigh is teagh
i ngabhalta mac
Míleadh.
18 Ar áirmhis
oruibh d’éachtaibh
do shíol
Éireamhóin éachtaigh
a n-aghaidh a
dtorchair linn
adhbhar diomdha
dá n-áirmhinn.
19 Do mhaoidhis
maith ré a dhéinimh
sochair Bhanbha ó
fhuil Éibhir
ní hé a shamhail
mhaoidhfeas mé
do shíol
Éireamhóin uirre.
20 Mó as
mhaoidhte ar iath mBanba
sochair dá
dtárraidh tarbha
a haibhne a locha
ma le
a mur-bhrucht
mara a maighe.
21 Áireamh dhá
fhichid a líon
ro mhuidh
d’Éireamhón ’s dá shíol
d’aibhnibh Fódla
is fiche loch
go dtáinic an
Conn cathach.
22 Is aca i
nÉirinn ar tós
do bearbhadh ór
fa nuaidh nós
is rí do mhaicne
an mhuirir
tug iol-dhatha ar
éadaighthibh.
23 Triocha magh
tugsad a coill
cumaoin oile ar
Inis Floinn
gémadh é an
mur-bhrucht mara
tárraidh an
tOl-mhuchadha.
24 Ar shíol
nÉibhir ní fhaghaim
gur mhuidh loch
gur ling abhainn
ar a seal d’Inis
Banbha
dar leat níor
bh’í a n-athardha.
25 Acht seacht
muighe a-mháin do bhean
Eochaidh mac
Conmhaoil na gcneadh
na foirne as a
bhfuil do theann
níor bheansad
d’fhiodhaibh Éireann.
26 Dámadh do
shíol Éibhir dhóibh
triúr as a
ndlighfidhe dóigh
measaim go
maoidhfidhe lat
Conn Conaire agus
Cormac.
27 Sochair
Chonaire chalma
is oirdhearc iad
fan mBanbha
cidh dhúinn
déanamh a bhfeasa
atáid ag aos
ainbhfeasa.
28 Cormac
breitheamh na mbreath bhfíor
é ro thracht
teagasg na ríogh
ní faghthar
ughdar as fhearr
ag dlighthibh
aosta Éireann.
29 Do Chonn ní
misde a mhaoidheamh
a chumaoin ar
gort nGaoidheal
cóig príomh-róid
go tigh Teamhra
fríth i n-oidhche
a gheineamhna.
30 San oidhche
chéadna ro chlos
léim Bóinne i
bhfaghthaoi an t-iomus
is léim Chomair
na dtrí sruth
is dá loch um
loch nEachach.
31 Craobh Daithí
is craobh Mhughna
eo-chruinn go
gcnuasach chumhra
bile Tortan eo
Rosa
fríth san oidhche
chéadna-sa.
32 Fás a bileadh
buain a fiodh
tomhaidhm a loch
léim a sriobh
ar chrích Fodhla
gá fearr cairt
do shíol
Éireamhóin ordhairc.
33 Bean
Éireamhóin iúl cuimhneach
Téa fhial inghean
Luighdheach
do thógaibh
Teamhair dá sliocht
go bhfuil aca na
hoighreacht.
34 Tiomna
Iughoine dá shíol
cairt oile ar
Éirinn na ríogh
tar fhuil Éibhir
an mhiodh-óil
atá ag aicme
Éireamhóin.
35 Geallaid dhó
uile i nÉire
fa ráthaibh éasga
is gréine
sealbh na Banbha
tre bith síor
dá shliocht gan
fhuath gan éissíoth.
36 Rannaid a
chlann nar mhuidh móid
ise i gcúig
rannaibh fa chóig
trí céad bliadhan
ro bhuí an rainn
gan cách do
theacht tar tórainn.
37 Iar mbriseadh
dá caogadh cath
Tuathal
Teachtmhar triath go rath
fuair sé na rátha
roimhe
ó chách mar fuair
Iughoine.
38 Puirt
oireachais Inse Fáil
leo cheana acht
Caiseal amháin
d’fhuil
Éireamhóin do dhearbh sin
sealbh Éireann
tar fhuil nÉibhir.
39 Oileach na
ríogh ráth Cruachna
Teamhair Breagh
Teamhair Luachra
Nás Laighean
Eamhain Uladh
othair seal na
sean-churadh.
40 Ad-chí gach
cúis fár chuir Niall
an-fhlaith i
leith Cuirc na gcliar
mac Eachach nach
obadh gleo
féach an oircheas
a aithcheo.
41 Is é sin tug
ar Thorna
’s ní báid re
síol gCuinn gCnobhdha
mar do éisd re
Niall go neart
’s ní dá fheirg
tug an t-éisdeacht.
42 Comh-ghar
dhúinne is díbhse theas
Ír ó bhfuil an tí
gan cheas
ní ria Torna ón
taoibh a-muigh
Luachair
Deaghaidh a dhúthaigh.
43 Buidheach is
beithte do Chorc
do Thorna fa
bheith na thocht
nar chuimhnigh ar
chuimhnigh sibh
do ríoghraidh
shleachta Éibhir.
44 D’eagla go
n-áiréamhadh Niall
ríoghraidh
Teamhra thoir is thiar
cóir do ghabh
Torna ré dtaoibh
do sheacht
gceathrair nar chomhmaoidh.
45 Níor chinn ó
Chorc mac Luighdheach
éin-rí do
ríoghraidh Muimhneach
deacair dhuit
tagra go teann
do ghabh
oireachas Éireann.
46 Buidhean is
treisir is céad ríogh
d’fhuil
Éireamhóin is é a líon
i ndeaghaigh
Néill is roimhe
atá san réim
ríoghraidhe.
47 Tiomna
Iughoine ar Éirinn
is Tuathail
Teachtmhar d’Fheidhlim
Tug Niall an
gcéadna dá chloinn
ria n-éag ar
chathair Chrobhoing.
48 Réimeas
ceathrachadh ’s ré ríogh
do bhí an
tiomna-sa ghá shíol
sealbh na
hÉireann ná hiarraidh
ar mhaicne Néill
Naoi-ghiallaigh.
49 Ní maith liom
a dhol ós aird
ort mar do
thagrais a Thaidhg
go raibhe níos
mhó na leath
d’Éirinn ag
Eoghan Taidhleach.
50 Méad bhar
n-aidhbhse is aithne dhamh
ar leith Mogha na
múr nglan
nar mhaoidhis an
Mhidhe ar Chonn
’s na cóigidh gan
bheith comhthrom.
51 Gíbé do
fhéachfadh orra
ar tús i dtráth a
ronna
coibhéis dhá
chóigeadh oile
cóigeadh chloinne
Rudhruighe.
52 Do bhéara
dhuit a dheimhin
féach sean-roinn
shleachta Neimhidh
trí cuid go
gcothrom ronna
do niad d’Éirinn
eatorra.
53 Don roinn sin
is eadh as trian
ó Bhóinn go
Toirinis thiar
suaill ré mheas
don iath-fhód sean
an bhfuil ann
acht aon chóigeadh.
54 Roinn oile
tarla ar an tír
idir shliocht
Éibhir mhic Ír
bhar dtrí cúigidh
curthar ann
rér ndá chóigidh
i gcomhthrom.
55 Céad bliadhan
ar bail o bhí
Eisgir na
ronna-sa as í
ó Inbhear Colbtha
na gcreach
gus an gcuan
láimh le Luimneach.
56 Fraoch mac
Éibhir ’s a eachtroinn
is dóibh tugadh
an cheartroinn
fuair Eoghan ó
mhac Úna
fa dheoigh níor
fháth iomthnútha.
57 Ná beir uaim
ní mhaoidheamh
ar cheil mé nó go
maoidhear
’s níor ghabhais
acht leith-sgéal lag
re marbhadh Mogha
Nuadhad.
58 Is amhlaidh
fuaras sgéala
Eoghain Mhoir ar
Muigh Léana
nach raibh i
gcathais mar Chonn
do dhóigh a
harmaibh eachtronn.
59 Geibhis ar
maidin go moch
a chodladh níor
chodladh troch
mar nach raibhe
coimh-líon céad
do bhí Conn ar a
choimhéad.
60 A mhic Dáire
is daor an bhreath
más feall do
námhuid ar neach
dul san ló
d’ionnsuighe air
gé bheath na
luighe ar a leabaidh.
61 Guin Airt do
Lughaidh Lágha
níor mhaoidhte
dhuit go dána
ní hé Lughaidh do
mharbh Art
acht Lioghairne
go laochdacht.
62 A ghníomh
oraibh ná hainmnigh
Lioghairne laoch
do Laighnibh
bráthair Airt
mhic Chuinn na gcath
mac Aonghusa mhic
Eachach.
63 Ní háirimh é
ar an Mhumhain
’s gan acht dias
san dá Lughaidh
eachtronnaigh is
iad do bhris
cath Mucroimhe ro
mhaoidhis.
64 Mogh Ruith do
shliocht Ír oirdheirc
fa-deara
dí-mhiadh Chormaic
Caoille an Druadh
as searbhadh air
ní hionmhaoidhte
é ar Fhiachaidh.
65 Bás Cairbre an
ríogh ráthaigh
Semeón mac Ceirb
a bhráthair
i gcath Gabhra is
leis do thuit
torchair an Fhian
na éaruic.
66 Teacht le Féin
Fhinn nar n-aghaidh
do dhíoghail Aodh
mac Garaidh
dar ort Mogh Corb
ní sgéal nua
i n-iomairg
sléibhe Sean-Chua.