Poem in printable PDF format
Mór an feidhm
freagairt na bhfaighdheach
[Watson, W. J.
Scottish Verse from the Book of the Dean of Lismore
(Scottish Gaelic Texts Society, Volume 1, Edinburgh 1937), poem 9,
p. 66-81]
A ughdar so
Giolla Coluim
1 Mór an fheidhm
freagairt na bhfaighdheach
thig fá
seach,
an drong gus a
dtigid go haidhbhleach
ar gach
leath.
2 Neach dá
n-iarraid bíd go haidhbhleach
seach gach
fear:
umhla dár chuir
dún i ndaidhbhreas
gusa bheag.
3 Beagán do
shloinneadh na bhfaighdheach
sloinnfead
duibh,
an uair thigid
fir na faighdhe
d’fhaighdhe
chruidh.
4 Bíd go mín
cairdeamhail caibhneach
mar is
dluigh,
’s an uair
chuirthear iad ar chairdeas
cia nach
tuig?
5 Gabhaid míghean
roimhéin ghairbhe
agus ruid;
cromaid
cnuasuighid a mailghe
muin ar muin:
“go bráth nocha
chara caingne
sinne dhuit.”
6 Seagh na
bhfaireann bhíos ’nam aigneadh
tuig go math:
’n uair is léir,
giodh olc an mhaidean
nó go maith,
do-níd éirghe
ghrad, go raghrad,
Ró na rath.
7 Cantar leó,
“Cha linn nach aithreach
ar dtosg
féin;
fíor gach
seinbhriathar tá i dtaisgidh
i mbí spéis:
riocht na
ndrochcarad ar aistear
thig i
gcéin.”
8 Éirghim-se ann
sin ar sgáth náire,
’s budh ghnáth
bhruid;
’s do-bheirim
dhóibh lán na láimhe
do mo chuid.
9 Canaid riomsa
le gean gáire
ré maoin
bhuig:
“ar an dáil is
mór an bráighe
thugadh duit;
a h-aon mhac
samhla ag mac Ádhaimh
nocha
nfhuil.”
10 Beagán do
shloinneadh na bhfaighdheach
sloinnfidh
mé:
meic Uí Shúiligh,
meic Uí Anmoich
iad i gcéin.
11 Meic Uí
Mhoichéirghe, lá samhraidh
iarras gréin;
meic Uí
Shirthigh, meic Uí Shanntaigh
iad go léir.
12 Tiogfaid mná
dhíobh d’fhaighdhe chaorach
orm fá seach;
go sonnradhach
sanntach sirtheach
thig gach
bean.
13 Cuingidh
diallaid, iasad easrach
ar a h-each;
beiridh sirtheach
nó dhá shirtheach
lé mar neart;
14 Agus giolla
bhíos fá h-aodach
don treas
fear;
agus inilt do-ní
daondacht
ar gach
neach.
15 Mara
bhfaghbhaid faighdhe chaorach
uam le gean,
do-níd bagradh
agus fraochach
gan bheith
beag:
’s é ainm
bagartha an dá shirtheach
fatha fead.
16 Tiogfaid
faighdhigh dhíobh ré shotal,
Rí na ríogh,
giolla mo
ghroighe ré chogar:
“druid a
niar;
innis focal nó dá
fhocal
dhomh go
dian:
17 Gá h-each as
fearr thá ag an ollamh?”
’s é adeir
siad;
“cionnus éirgheas
é san tosach ?
créad a
fhiach?”
18 Mion lem
ghiolla-sa re bhrosgal
comunn cliar;
gach each innseas
é ré shotal
gheibh mar
bhias.
19 Iarrthar ormsa
h-aithle a theagaisg,
thall ’nar
dtoigh,
an t-éineach lúth
is lí d’eachaibh
do bhí ar
ghroigh.
20 Beag nach
faighdhe mheic is athar
í mar sin;
créad a nois
do-ghéantar againn
uime sin?
21 Rugadar ar mba
is ar gcapaill
as ar dtoigh;
’s í ciall as
fearr atá againn
triall ré
gcois,
go fionnta cóich
as fearr acfhainn
ré dol ar
toisg.
22 Go taigh Eoin
Mheic Dhomhnaill dámhach,
chorcas rinn,
d’fhaighdhe ar an
fhear laomhsgar lámhach
rachaidh
sinn.
23 Gach ní
tugamar gus trásta
cuma linn,
más é mac Eoin,
an folt ánbhog,
íocas rinn.
24 Giodh ceart
cam leat, a rí bearnais
na n-arm
nocht,
aithíoc na
faighdhe nach dearnais
do chur ort,
25 [...] mé ar do
ghealbhois
a thoirt
dhomh;
dod mhuintir-se,
a mheic uí Fhearghuis,
thugas crodh.
26 Muintir dhuit,
agus é i nAlbain,
gach flath
fial;
muintir dhuit na
faighdhigh amhlaidh,
a fholt fiar.
27 Dá dtíosadh an
fear a Francaibh (?)
seachad siar,
canaidh é ré do
ghnúis dheargglain
as math
niamh:
“Muintir mise
d’Eoin óg eargnaidh,
aige bhiam.”
28 Muintir dhuit
ó mhuir go monadh,
Dia dod
dhíon!
gomadh tú ghabhas
an soladh
dlighe a íoc,
29 Gion gur íocas
cion dá ndearnsad
ar a gceann.
Canaidh riomsa an
súlghorm seangbhog,
ag ól bheann:
30 “Aithíoc na
bhfaighdhe nach dearnas
íocthar leam;
do-ghéabhair uam
í go h-earlamh,
nó ní’s
fearr;
31 “Na ba is na
capaill do sgaoilis
as do thoigh,
mara beag lat uam
do dh’aoineach -
bó ar do bhoin
-
searrach
sleamhain seingmhear saoitheach,
aire
ghroigh.”
32 Adéarainn-se a
nois ruaig mholta
dod ghnúis
réidh;
“is tú as
cruaidhe i ngréis chrothta,”
canfaidh mé;
33 “ ’S tú as
buige do bhronnadh longaidh
réd linn
féin;
is tú as fearr fá
chlaidheamh corra
as math
féigh.
34 “Is tú as
fearr fát ór ’s fát ionnmhas
do chloinn
Chuinn;
ní mó ort ná
uisge ionnlaid
dod bhois
chuirr
bhar n-oineach ’s
bhar ndéirc ré iomlaid
druim ar
dhruim.
35 “Is tú as
cruaidhe ag cosnamh tíre
nach bí id
sheilbh;
bheith it
aghaidh, a rí Íle,
mór an
feidhm.”