firstLine"; ?>

142. A-nocht sgaoilid na sgola $
Length: middling
Certainty: 3
Period:
  1. 15th early
Areas:
  1. Connacht
Classes:
  1. personal
Manuscripts:
  1. TCD 1318 (H.2.16) pseudo�YBL� 15thc.
  2. NLI G992 (Nugent MS) c. 1577
  3. Book of O’Conor Don 1631
  4. RIA1 (23/D/14) 17th c. Co. Offaly?
  5. RIA2 (23/F/16) O’Gara MS 1655-9
Prints:
  1. transl. IBP no. 38
Tracts:
  1. Yes
Motifs:
  1. education of poets
  2. imagery for grief
  3. contrast btn former joys & present grief
  4. poet’s own mourning
  5. Childhood, education, fosterage
Poet Christian Names:
  1. Tadhg (Og) (“YBLâ€?)
Poet Surnames:
  1. O hUiginn
Patron Christian Names:
  1. Fearghal (Ruadh)
Patron Surnames:
  1. O hUiginn
Apologue Subclasses:
  1. Tromdamh Guaire : Death of Dallan Forgaill
Meter Vars:
  1. deibhidhe
Poem:

Poem in printable PDF format

A-nocht sgaoilid na sgola


[Bergin, Osborn: Irish Bardic Poetry, Dublin, 1970, poem 38]


1 Anocht sgaoilid na sgola,

leabtha uadha a n-aontomha:

do-ghéna lucht gach leabtha

déra re hucht n-imtheachta.


2 Iomdha ag loighe, lĂłr do sgĂ­s,

aréir san bhaile a mbímís:

gion gur goire um nĂłin anocht

loighe dhĂłibh inĂĄ dĂșsacht.


3 Glóir an bhaile ’na mbíodh sinn -

a hionnamhail nĂ­ fhaicim,

a Dhé, do neamhghlóir aniogh;

seanmóir don té do thuigfeadh.


4 Ionadh coinne ar chionn tSamhna

do bhíodh ’gun aos ealadhna:

aoinfhear amhĂĄin dĂĄ maradh

nĂ­or sgaoileadh dhĂĄibh dealaghadh.


5 A lucht do bhi ’na bhaile,

lér mian ceard is comhnaidhe,

do bhĂ­ adhbhar far fhuath libh:

labhradh na gcuach do chluinsin.


6 Do-chuaidh ar sgaoileadh don sgoil

gach fear dĂĄna ’na dhĂșthoigh:

nĂ­ thiaghair a toigh athar

ó shoin d’iarraidh ealathan.


7 Fada liom sgaoileadh don sgoil

do-chonnarc re cois Fhearghoil:

foide inĂĄ an sgol do sgaoileadh

gan m’oide ag cor chomaoineadh.


8 Oide d’iarraidh ’na ionadh,

rob usa dhĂłibh deilioghadh:

breath bhroide, a Dhé, då dhalta,

då mbé ag oide iasachta.


9 Mar tĂĄinig sgaoileadh na sgol

a gcrĂ­ch nÉireann trĂ© Fhearghol,

tig sgaoileadh sgoile Banbha

roimhe d’aoinfhear ealadhna.


10 Tuigid féin, fa fåth cumhadh,

gur Ă©igean dĂłibh dealughadh,

sgol DallĂĄin ina dheaghaidh,

d’andáigh as na hoideadhaibh.


11 Do buaidhreadh do thuirse thruim

an dĂĄmhsain DallĂĄin Fhorguill:

nĂ­or anmhain dĂĄibh nĂ­or dheadhail,

amhlaidh don dåimh déidheanaigh.


12 Sgola uaisle innse FĂĄil,

a gcédchumha um cheann Dallåin:

do lĂł sgarthana na sgol

is mĂł a n-athchumha um Fhearghol.


13 Moidhidh don bhrĂłn bhĂ­os fam thuinn

ag aithne m’aosa cumuinn:

a ndiaidh sgaoilte na sgoile

biaidh m’fhaoilte ’na heólchoire.


14 MĂ© a dhearbhrĂĄthair ’s a dhalta,

gearr dĂĄ Ă©is budh ionanta:

deithbhir mar oide nĂ­ fhuil,

foide beithir gan brĂĄthair.


15 Då dtugtha ré dheise dhamh,

nĂł nĂ­ budh shia do shaoghal,

bĂ­odh mo shlĂĄn bheith mar do bhĂĄ,

ar leith atĂĄm Ăł theasda.


16 Tríocha bliadhan do bhí mé,

nó ní as fhoide, dom fhínné,

lĂĄn dom anĂĄil Ăłn uabhar,

crádh d’fhagháil gurbh ionnfhuaradh.


17 Do dĂ­oghladh do dheochaibh brĂłin

mo threise ’na thigh chomhóil:

må dho-rinne mé macnas,

is tinne, a Dhé, an díoghaltas.


18 Dom ullmhughadh nĂ­or ĂĄil lais

mo bheith adhaigh ’na Ă©gmais:

gur léig sé ar an énlaith inn,

mĂ© a n-Ă©nbhoith re hÓ nUiginn.


19 Guth oram budh aimhleas damh

Ăłs Ă­seal ris an ollamh,

beag dtaraidh don té adéradh,

dé am aghaidh ní fhuiléngadh.


20 Ó aois leinbh do lĂ©igeadh rinn

(Dia dhá íoc re hÓ nUiginn! )

gach rĂșn frithir dĂĄ bhfaghadh,

gur mhithidh dĂșn dealaghadh.


21 An oideacht do-nĂ­m aniogh

dĂĄ dhaltaibh d’éis an fhileadh,

Fearghal Ruadh do-roighne soin,

truagh, a Choimdhe, nach cosmhoil.


22 Rinn onĂłra agus aoibhe

dhamh re cois a chomaoine,

liom a gcartaigh croidhe thinn

tar dhaltaibh oile Í Uiginn.


23 NĂ­ shaoilim go bhfuighe an fear,

dĂĄ mbeinn choidhche dĂĄ chaoineadh,

d’éis an tsaothair fuair Fearghal,

uaim a dhaothain doimheanman.


24 An chumha go dtuga a treas,

dénamh seice is é ar n-aimhleas:

is Ă© chrĂĄidheas an croidhe,

mĂ© ag ĂĄineas tar m’eĂłlchoire.


25 D’éis m’oide dhĂĄ ndeachadh dhĂ­om

do shealad Ă©igin m’imshnĂ­omh,

gearr bhĂ­os an chumha so ag dĂłdh,

gríos is urusa dh’fhadódh.


26 Gul Ăłs aird Ăł nach ĂĄil linn

a ndiaidh Fhearghoil Í Uiginn,

truagh mo chuidse don chumhaidh

a tuigse uam d’osnadhaigh.


27 Feadh mo ré ní dulta dhamh

don bhaile a bhfaca Fearghal:

nĂ­ mharad na botha a mbeinn,

gotha carad nĂ­ chluinfeinn.


28 An leaba a mbĂ­odh araon rinn

dĂĄ bhfaicinn d’éis Í Uiginn.

a dtéid thoram dom thuirse,

léig oram go n-íocfainnse.


29 Ionmhain both dhiamhair dhĂĄna

aithnim d’éis a theasdĂĄla:

a bhoth fholamhsa ar mh’aghaidh,

comharsa nior chleachtabhair.


30 Gan mharthain do mhac Áine,

rug don Ă©igse a hamhĂĄille:

mar théid clår a taoibh thunna,

do sgaoil fĂĄl na foghluma.