firstLine"; ?>

1429. Mor loiteas lucht an ionnlaigh $
Length: very long 58qq
Certainty: 1
Period:
  1. 13th ult
  2. 14th early
Areas:
  1. Munster
Classes:
  1. apology mp
Manuscripts:
  1. RIA 1134 (23/E/29) Bk of Fermoy 15th c.
  2. RIA 743 (A/iv/3) 17th cent.
  3. TCD 1356 (H.4.15) S. Rice 1727-8
  4. RIA 3(23/L/17)S. OMurch. na R. 1744-5
  5. RIA 703(23/H/8)S.OLongain 1864<1712
Prints:
  1. transl. Eriu iv, 209-29
Motifs:
  1. eulogy of appearance
  2. qualities of character
  3. nobility of ancestry
  4. imagery for role of poets (qq. 11, 12)
  5. poet-patron relationship
  6. poet insulted patron
  7. dangers of satire
  8. patron too honourable to satirize
  9. Dindshenchas
  10. druid
Poet Christian Names:
  1. Domhnall Chnuic an Bhile (TCD 1356)
Poet Surnames:
  1. cname only
Patron Christian Names:
  1. Daibhidh mac Tomais mhic Mhaolduin
Patron Surnames:
  1. O Caoimh d. 1306
Apologue Subclasses:
  1. Cormac mac Airt at Druim Dhamhghaire
Meter Vars:
  1. deibhidhe
Poem:

Poem in printable PDF format

Mór loiteas lucht an ionnlaigh


[E. Knott, ‘Address to David O'Keeffe’, Ériu 4, 209-29]


[Book of Fermoy, f. 23(26)]


Domhnall Chnuic an Bhile .cct.


1 Mór loites lucht an indluig;

tuairit creacha is caithirghuil;

is fréma d’idnuib an uilc

na scéla indluig d’aghuint.


2 Lucht an indluig, ni anat

ag éccnach a n-eascarat

’na bidbuid no go mbí fear

don tí as inmuin le [a] aignead.


3 Na sceóil indluig, cenn a cenn,

terc fer nach teguit timcheall,

as tene gabus gu grod

sanas nemhe na námod.


4 Mairg re mbenat! Buan an goim!

lesscéla lochta an indloigh;

ní mé féin nach fuair a n-olc

ní huaim a céin do-chonnorc.


5 Tre scéluib indluig do fhás

rimsa ferg mór meic Tomás;

fearg coimmblicht oirne 7 air,

a Choimde, d’fhoirnirt indluig.


6 Dom degail re [a] dreich rabhuig

do derbsat orm m’escaruit,

scél fár mheabhuigh sé ar an síth,

ní hé ar ndeguil re Dáibíth.


7 Do cuireadh fa cráibh mBeithbhi

tonn sceóil brégi buaiderthi;

gur thuil lind n-uaibrig n-aignid

an gruaidhghil bind brágaitghil.


8 Gu rug mé oirbiri an fir,

do dearbad, d’a dreich fáilid,

gur lín coillbile Crích Mis

fích ’mon oirbiri d’aithris.


9 Gidh il leis - loinditi a fearg,

imdergad a gruadh ngeldearg -

ní hé atcuala riamh remhe,

cliar uadha fa oirbere.


10 Damad fhear do gabhudh guth

mac Tomáis asa tosuch,

má ragad cliar dimdach de

ní biadh ag innlach impe.


11 As é an fear nach clechtann cath,

nach tubhtar asa tosach,

fer is mó gráin do gabhuir

a ló n-áig re n-urcharuib.


12 An t-ech, fós, nach faghaibh sbuir

do cur uirri a n-áis tserruig

línuidh reacht hí ara n-oman

no gu clecht sí a sírsborad.


13 Mar sin nár clechtadh d’U Cháimh

cliar ó thosaig d’a tatháir;

gan guth náir ’sa óigi air

is móidi a gráin re a ngothaib.


14 As ead sin tug, tuigid mé,

ar caith sé d’a reacht rinde,

nach fidir gríbh finn Imgán

nar fír ind d’a aithimrád.


15 Ge do atadh rimsa a reacht

d’és lochta an indluig d’éisteacht,

’monní ’mar at sé mar soin -

doní an mac é re [a] athoir.


16 Tecmáil rim ge do-rindi

nír áil do, isé a fhírindi;

nír docuir mé d’eadráin air,

’sní bud é a tegmáil tochair.


17 Tuigther dhún, ’sas dóchus cáir,

gurub faill tug ’nar tegmáil;

ar thegmáil mbunuidh Í Bloid

curuid eadráin ní fhédoid.


18 Guth no a dó ma adubairt mé

ris a n-aghaid a fherge,

do dealuig ar ngleic gan goim

is deabuid meic re [a] mháthair.


19 Gid hí a fherg budh [d]ocair lem

do dígail ar righ Ráileand,

terc tré buga bili Breag

sligi cuga d’a cháineadh.


20 Dá tugaind orum tre fheirg

cáinead in barrchais béilderg,

re tegar brég muna mbend

ní feadar créd do cháinfend.


21 An hí in gnúis corcra, cunnla,

lethan, áluinn, osgurda?

nó in bél tana, nó in taeb slim,

nó in mala chael, do cháinfind?


22 Nó in glac díghuind, no in déd geal,

nó in brága mar bláth airneadh?

nó in tsúil mall, gormabrach, glas;

nó an barr corrgablach, ciabchas?


23 Nó in scathán áluind ochta,

lethan, solus, somolta?

nó in tsliasat tseng, nó in glún geal,

nachar mell lúgh d’a lingfeadh?


24 Nó an bruinde mílla is maith dath,

nó in colpa ségaind seasmach;

nó in troigh shlisseang, boindgeal, bláith,

nach briseann oigreadh éntráith?


25 Nó an t-enech sotal, soichlech,

brondtach, díghuind, derloicctech?

nó an t-engnamh nertmar, nárach,

reachtmar, segmar, sodhánach.


26 Nó an t-athair fa hard menma,

nó in máthair ócc, oireagdha?

sáithi derbtha ór chin Ó Cáimh

nár dligh tengtha da tatháir.


27 Ní fuaras - as é a bunad -

guth fíri ar flaith Iarmuman:

ní thibreadh mé radhruim ris

dá bhfadbuind é re aithris.


28 Do dergfuind a dreich gairthi

d’Ó Cháimh a n-íc mh’fheargaighthe,

ní mé is maith ann, ac ní fuil

ball ar an flaith romferguigh.


29 Dabad ucht ar indber lán

damsa guth ar géig n-Imghán;

ar a brú gu brách dá mbend

ní h-áth ar a clú adcíthfend.


30 Ní fuil d’écsib Innsi Fáil

fear imtha ac áibill tSoláin,

beth ar fagail ní fiú dam,

ní biú ’na agaid m’aenar.


31 Ge aderim, ní dingin síth

rim no gu ndíla Dáibíth

a ndeachaid uaim d’áibh an fir,

ó do scáil uaim ar n-aignidh.


32 Budh trom dó da ndernum cáir,

’sgan ceart orum a n-énndáil;

aigneadh dúnta ’gun rígh ruind

ó da shín cúpla ar [c]comuind.


33 An tonn do chaith Ó Cathail

rim d’esaenta anfhachain,

tabrad rí Cáille in druadh dam

a luagh áibhi 7 aentagh.


34 Crét ’mar len Cáille in druadh di

crích leomhuin na lann [n]uaini,

ón lá tarrla ar n-airi air,

caidi a damna, trá, ar tosaig?


35 Rí maith do ghabh uair oili

crích Fáil, ferann Laegoiri,

Cormac mac Airt dob é sin,

slat do glé im cairt gach cúigid.


36 Doní an Cormaic sin ó Cuind

sluagadh uaibreach gan fochuind,

dar airg drumchla mín Muman,

tír fa h-urchra d’fholmughadh.


37 Suighid longport ar lár cháich

’na mbroinigh neimhnig, nemtláith,

Leth Cuind mar tonna tuile,

ar cruim Droma Damghuire.


38 Cúigir druadh tucsat leo a-le

triar ban, is dias druadh ele;

an cúiger druadh, leath ar leth,

an cúigead uadh dob fhuigleach.


39 Do thuitead leo, druim ar druim,

céd gach lái ar láthair comluind;

ní dergdais airm aruib féin,

sbairn ’na n-aghaidh dob aicmeil.


40 Crích Muman na magh ndoireach

tucsat fa cruth comhoigeach;

clár Cliach - dob orchra ón eachtra -

fa sgiath dorcha druigeachta.


41 Uisce an cúigid - nír creach beg -

ar rígraid Cliach do celsead;

a tobuir gorma, glana,

moguil forma a n-imdada.


42 Do cuirseat fós - fíchda in creach -

ar mbreith lachta na loilgech,

mar rugsat leo lacht in chruidh,

ceo 7 tart ar na tobruib.


43 Nír faccsat - anba in tre[i]si -

toirmeasc itan eindeisi

a lind báin, tonn-maigrigh, thigh,

do gormaibnib cláir Caisil.


44 Deoch acht crú a n-airgead nó a n-each

fán am sin ní fhuair Muimnech;

Leath Moga - fa mór an oil -

d’ól fola a n-each ’na n-itoidh.


45 Do cluin sin - ca sén dob ferr?

Mog Ruith a n-iarthar Érenn;

nír deall re [a] ré sái ris sin,

drái é dob fherr ’na aimsir.


46 Nír fuilngedh dó gu ndeachaid

d’fhurtacht Fiachach Muilleathain;

fulang tarta fa truad le[i]s

ar sluag a dalta díleis.


47 Cantar ris ar rochtain soir

fáilti cáin ac cloind Eogoin;

tairgid cairt ar cró a cinid

dó 7 a n-airc d’fóirighin.


48 “Dá ndingma druithi clann Cuind

dín” ar síl Oilill Óluim,

“ragaid do breth bu-déin duid,

do ré[i]r is ad leth legmuid.”


49 “Mo roga tricha an bur tír

dam, gan doladh as d’airdrígh;

mu roga mná ag nach foil fear”

coma soin, trá, do tairgeadh.


50 Faemais Fiacha, flaith in tslóigh

is Mogh Corb na cuach mbrondóir

dá mbeth osadh ag a n-airc,

a breth dosan mar dubairt.


51 Do díchuir sé, ar snaidm a cor

in dall ciach do chrích Mumon;

téit a moir druidechta di

mar bráinshnshnnec[h]ta ó ghoil gréni.


52 Cúiger druadh Cormaic í Chuind

do tuit leis a los comluind;

re cur fa cuing fríth gach fer

d’íb Cuind ar ndíth a ndruithead.


53 Ó Mhogh Ruith - fa ruathar prap -

beg slóig dosiac[h]t le Cormac

do Leth Cuind as gan fhosdagh;

cas do thuill a thuarosdal.


54 Fir Muighi, trá, ar tocht ón cath

rug Mog Ruith, roga gaesach;

ingill as an tír do tagh,

a n-imlind mhín na Muman.


55 Tríd sin cantar Cáilli in druadh

re crích fir na n-arm rindfuar;

do Mog Ruith dob fherann í ;

ní legand bruith omh einní.


56 An Mog Ruith sin fa rod fích

do gheall gu ngébhadh Dáibíth

tresi ar orrlár Fhear Muigi,

na bhfeadh collbán, cnóbuidi.


57 Cosnad ar éiccin no ar áis

crích Fer Muige mac Tomáis;

tír nach cumang móin na mag,

dulann bud chóir re a cosnamh.


58 Mac mic Máilduin dergus ga

beg ar Dáibhíth dáil seda;

bráth a faguil ag an ól,

ní thabuir cách a commór. MÓR L.