firstLine"; ?>

1517. Ni duinn nach easbaidh eag Taidhg $
Length: very long 59 qq
Certainty: 5
Period:
  1. 15th ult
Areas:
  1. Munster
Classes:
  1. elegy mp
Manuscripts:
  1. BL Add. 33,993 Tipperary 16th cent.
Prints:
  1. transl. O’Sullivan, PoemsML, p. 48
Motifs:
  1. caithreim, list of triumphs
  2. territory as king’s spouse
  3. imagery for grief (drink of sorrow)
  4. general grief for patron
  5. keening women
  6. poet’s own mourning
  7. poet’s vigil on grave
  8. poet exposed by patron’s death
  9. Four elements, earth, air, fire, water
Patron Christian Names:
  1. Tadhg mac Donnchaidh & mc Mairgreag
Patron Surnames:
  1. O Cearbhaill of Dun Anaigh
Apologue Subclasses:
  1. Morann’s Collar & Fearadhach Fachtnach
Meter Vars:
  1. deibhidhe
Poem:

Poem in printable PDF format

Ní dúinn nach easbhaidh ég Taidhg


[Anne O’Sullivan and Pádraig Ó Riain, Poems on the Marcher Lords from a sixteenth-century Tipperary manuscript, Irish Texts Society 53, 1987; no. 3]


[Elegy for Tadhg O Carroll of Rathenny]


1 Ní dúinn nach easbhaidh ég Taidhg;

do tuigedh é ar gach áenaird;

i n-anóir damh ní dhechaidh,

car anshóigh ar Éilechaibh.


2 Bás is mó do mhothaigh mé,

ach gé mhor mo dhíth daíne,

dá mhéd do-chuaidh im chraidhe,

uaim ar n-ég an t-áenduine.


3 “Mo rí, deoch bhróin do bhernadh,

dúin ar ndénamh dhomhenman,

gé mhór deibhedh fhir a hóil,

ní deiredh d’ar ndigh dhobróin.”


4 Sgéla nárbh ait dá ollamh,

ní fada go fuaramar,

lér tshil ar ndéra uain-ne

sgéla fhir na háenuaire.


5 Cosg ar n-urchra nír fháemh sinn;

barr ar mo chumha cuirim;

go térná mo ré roimhe,

mé gach énlá ac eolchaire.


6 “A lucht chaínte mo chumhthaigh,

dobo chreidti ar chomharthaibh,

dom ghoin do bhunadh go mbí

an doigh cumhadh do-chluintí.”


7 Go ndernar mo dhíl cumhadh

dóibh is éigin athrughadh;

dul ar an uaigh dob áil lind,

m’uain dona mnáibh ní mhaithfind.


8 Ar ndul Taidhg ní mhairfi mé!

file ar merachadh mise

óm lucht chumtha i mbeol bhuinne;

seol na hurchra againn-ne.


9 Bladh in tsháeghail dá éis air,

Tadhg rug Dia ina dhúthaigh;

ní thesta a chéile air dá chor,

Éile festa gé folamh.


10 Tearc agam urra grádha

ar ndul uaim d’fhir m’anára;

maíth do chuaidh ar mo chumha

le gaíth fhuair na hosugha.


11 Ní misi nár chuir fa chin,

Tadhg ó chluinim dá chaínedh;

do-bhir fam thuinn-se a truaighe,

tuirse fhir na háenuaire.


12 Mac Donnchaidh ó Dhún Enaigh

nach tug éra ar fhiledhaibh;

a bhás ní mé nár mhothaigh

gémadh chás é ar Ultachaibh.


13 An baile i fuil ar Taidhg-ne,

gémadh fhada ar n-áenchairde,

ar techt uaidh nochan fhuilim,

a fhert in uair innsaighim.


14 A’ fadógh is-tigh fam thuinn,

cumha Thaidhg d’fhiachaibh orainn;

mo thoil re toile im urchra,

doigh im chroidhe a comhurdha.


15 Sírdháil mo dheor do dhligh mé

tar éis Taidhg, fa díth dúin-ne;

nír bhen tuirse roimhe rinn,

mo chuisle croidhe caínim.


16 “A mhná Gaeídhel do ghabh re ais

caíne báis bhile Bhernais,

do bhí ar cuimhne dá chumhaidh

ní is duilghe ná a ndernabhair.”


17 Ar Fheradhach Fhind fuair sinn-ne

ursgél ar a fhírinne;

is tráth don sgeol do sgaíledh,

eol do chách a chommaídhemh.


18 Geall fírinne fuair in fer

fa in comhthrom do dhénemh;

dul don reacht ní hedh dob áil,

fer reisin ceart do chongbháil.


19 Is rí le fuair Fódhla rath

mac Crimhthainn na colg fáebhrach;

a thréidhe dobo lámh linn-ne,

lán d’fhéile agus d’fhírinne.


20 Idh Morainn, maith in chabhair,

do bhí i n-aimsir Fheradhaigh

do chinnigh sí ég don fhir,

brég don tí ara tuigther.


21 Feradhach Fechtnach fuair rath,

do bhí i tighernus Teamhrach;

rí oirbhertach ar oineach,

rí toirbhertach trócaireach.


22 Ar ar Tadhg-ne a-tá a shamhail,

clú fírinne Feradhaigh;

ní hé ós aird nár dhearbhas

re ré Thaidhg i tighearnas.

23 Do shíl Néill na tochar te,

ar n-ég thighearna ar tíre,

gan dáil éinfhir a hUltaibh

i nÉilibh hÍ Fhógartaigh.


24 A bheith uaim ’na áenar and,

Tadhg i tigh Uachtair Lámhann;

“gé thá ar súil ret uaigh d’fhéghadh,

ní hadhbhar tnúith an taighéradh.”


25 Gan Tadhg do bheith ’na bhethaidh,

rug ainbhreath ar Éilechaibh;

tegh Dá Thí festa folamh,

testa an rí ’ga robhamar.


26 Brón ’na dheaghaidh do dhénamh,

gidhbé oram do aigéradh;

dom aithne ní lugha lind,

cumha dá aithle ar Éirind.


27 Na dúile ag sgaíledh a sgél,

talamh is uisgi is aiér;

tine arna chur ó chorcair

a dhul d’fhine Fhógartaigh.


28 Mór do mhothaigh ég an fhir

Síth Áedha i n-aice in chúigidh;

mar dheaghail dá chéill re coin,

i ndeaghaidh hí Néill náraigh.


29 Do chuimhnigh sí ina suirghe

a chaíne cind Mhoghdhuirne;

a dhol ’sa Mumhain a-muigh

blogh dá cumhaidh ar Chruachain.


30 Do-chuaidh do thulaigh Themhra

a ráth le tásg tigherna;

go tarla di créidhim cáigh

do bhí d’Éirinn ar admháil.


31 Do Thadhg ar tús tug a toil;

nír char duine ’na dheaghaidh;

ben dob áille iath fa fhir,

Áine Chliach agá chaínedh.


32 Ó tá d’fhiachaibh oram féin

áiremh a chen ’na chaithréim;

crech bhó ó Uaithnibh don fhir,

gér shuaithnidh dó a déinemh.


33 Gé áirmhech re áiremh air,

tuath Bhaile Uisin d’argain;

ruathar cen fa fhéin an fhir,

a sbréigh do bhen dá bailtibh.


34 Gér dhaínech roimhe gach ród,

do-chuaidh fa Chúil na Copóg,

bró chrech nó gur thináil thes;

nech nírbh ináigh dá fhaitches.


35 Mac Donnchaidh na tochar te

tug ar Dhurlas díth sbréighe;

táinti do bhuaibh Gall do ghlac,

le fuair d’am ara n-imlat.


36 Loch Capoill, is cumhain linn,

Tadhg dá chrechadh ní cheilim;

ara bhreith do bhí an baile,

do-ní fan creich comhnaidhe.


37 Tugsat mórshlógh meic Dhonnchaidh,

ar cur aithi ar allmharchaibh,

an chrích a-muigh gur mhínigh,

díth cruibh ar na Cillínibh.


38 Ar Thadhg, ach gé thá ’na bhlaidh,

Gráig in duillebhair dhíthmhair;

brath uaidh i ngach aird oile,

ón uair do airg Osraighe.


39 Do fhan re díth do dhénaimh

ar mbrath Bhaile in Airséraigh;

’na smál uaidh do bhí in baile,

ar sduaidh lí dá lentaidhe.


40 Ó Bhaile Áedha ar éigin,

i ndúthaigh Chlann Cinnéidigh,

mór do chenaibh ’na thír tug;

dleghair dínn gan a ndermad


41 Fan Claidhe Nua go dul dóibh,

fiann Taidhg go tulaigh tinóil,

brath cen aga adhain air,

Fer Anaigh aga argain.


42 Nochan é Tadhg nach targaidh

Maileasain do lomargain;

ar mbuain chruibh don Bhaile Bheg

do chuir dá aire a aiseg.


43 Baile Eilith, le omhun,

i fonn Éile is Urmhumhan,

lucht feithmhe ara chradh do char

is Magh Dreithne go díthmhar.


44 An Chuailleach Mhór, muídhim soin,

a hargain d’oidhri Dhondchaidh,

caidhe um ’na chaithréim chruidh?

ar n-aithléim Bhaile an Bhritaigh.


45 Fa Thír Dá Ghlas ar ndul dó,

innte nír fhágaibh áenbho;

triall ara luighind láech Bregh,

an Mhuilinn Cháech do chrechedh.


46 Ar ndul Taidhg ar chenn a cruidh,

an Choill Fhada do fholmhuigh;

don choill, is céim ar chuimhne,

léir gur choilla cumairge.


47 Ní ba beg mar fhiadhain air,

fa Bhollach Fhinnáin d’arguin;

le sbairn do bhen don bhaile

t’ainm ar Fher nAlmhaine.


48 I nÉilibh sís ar siubhal,

má tá im chinn a chuimhniughadh,

do chuaidh fa Chúil Ó nDubháin;

dúin níba uair anuráin.


49 Magh Eidhinn, is aithnidh damh,

cuid dá chaithréim a creachadh,

cend in tshluaigh gur dáiledh dó,

le fuair áiremh i n-énló.


50 Mac Mairghréige na múr find,

blogh dá chaithréim ní cheilfim;

cuid dá shluaighedh d’Fhir Enaigh

cin na Buailedh Beifeghaidh.


51 Mac Donnchaidh ’s a dhírma slóigh,

ar thriall go tulaigh tinóil,

nír mhill ach i cáil chagaidh,

Cill an Fháil san adhmhadain.


52 Nír an nó gur hairgedh lais

Baile in Gharrdha, is gnímh áthais,

go tug i ndíth bhó in baile,

a fhích re cró Chonaire.


53 Dámadh toibhéim ar a thír

a nderna Tadhg ar Thoirthín;

rug cin ó Choill na Manach,

Goill ón fhir gidh esbhadhach.


54 Go tug uirre easbhaidh cruidh,

Tadhg gan tréigin a chogaidh,

do bhí ar dhá chreich sa Chrumaidh,

rí nachar fheith d’Urmhumhain.


55 Do Thadhg gér thenn in siubhal,

rug aithléim dá héigniughadh;

caillidh asa coim a crodh,

Coill in Daingin gur dhíthmhar.


56 Gidh ordhraic re chur i céill,

Coill Ó Cuirc ina chaithréim;

don fhir do-chóidh dá crechadh,

cin is cóir do chuimhnechadh.


57 A fheidhm ní hiad nár aithin,

Ráith Siurdáin is Senraithin;

amhgar dá tóir a tuirsi,

dóibh fa hadhbhar atuirsi.


58 Lot Ó Faithi fa feidhm áigh,

ar ndul dó fa Dhrom Lomain;

do bhí uile ar aire Thaidhg,

Baile Í Bhuidhe gur bhuanairg.


59 Mór do-rinnedh d’oirchill air

in fedh do bhí ’na bhethaidh;

dob é an bás a léim loighe,

cás ó nach éir áenduine. Ní-dúinn-nach esbhaid.