Poem in printable PDF format
Ní tráth
aithreachais d’fhuil Conaill
[Mac Cionnaith,
L. Dioghluim Dána, Dublin, 1938, poem 110]
Fearghal Óg Mac
an Bhaird .cct.
1 Ní tráth
aithreachais d’fhuil Conaill
a gcloch chúil an
gcéin do mhair;
lor do bhoing
casnadh do chroidhibh -
do choill gasradh
Oiligh air.
2 Ar chosnamh
cádhais an tuaisgirt
an tighearnas do
thuill sé
ní fhuair
guaisghin Chaithreach Cearmna;
aithreach
d’uaislibh Eamhna é.
3 Ní hiontaobhtha
aicme Conaill
a gceannas dó ó
nar dháil siad,
níor ghabh
guaisneimh re nguin mbaoghlaigh,
do uaisligh tuir
Aolmaigh iad.
4 An lá nach
fuair flaitheas Conaill
ceann rodhamhnadh
Rátha Té
is ann badh
caointe clann Fhéilim;
níor bh’am
faoilte d’Éirinn é.
5 Bás Aodha is
gan é do ríoghadh
ríoghradh
éachtach Átha Liag
ó Theamhraigh
chlaoin na gcoll leonta
do sgaoil fa
fhonn Eorpa iad.
6 A chur fa úir
Innse Luighdheach
’s gan fhlaith do
ghairm do ghríbh Luain
dá ní do sgaoil
cách ó chéile
an tráth do
shaoil Éire a huaim.
7 Gan chur ris um
ríoghacht Éirne
do b’fhiu othair
aidhbhle a chró;
do bhí sé idir
chách ’n-a Chormac,
do sgé bláth na
ndonnshlat dó.
8 Ó chur na gcrú
[is] chur na gcathadh
creideamh d’Aodh
an uair do mhair
fa shíol n-Éanna
do b’fhiu a dhochar;
do-chiu séala a
othar air.
9 Do b’fhiu a
fhuarbhoth oidhche shoighnéan
’s a shuan
corrach ós chionn sdéad
do b’fhiu a
dhochar i gcoill chaoilshleagh
gur thuill sochar
Gaoidheal nGréag.
10 Le móradh
tuath do thuill flaitheas
le fírinne -
foirbhthe an chairt -
le rath ríogh, le
coingheall gcroidhe,
le sníomh
goirmreann d’Fhine Airt.
11 Fós ag cosnamh
catha Éirne
uatha gion go
n-uair a luagh
níor thearc ag
teacht as gach tachar
feart is leacht
is athar uadh.
12 Fa múr cloiche
do chrích Leithbhir
a bhas fhuilteach
do b’fhearr séan;
do chathaibh
Breagh fa ceall chomhdha
a ghreagh seang
is a ghormgha géar.
13 Ó nar leis
Cruacha is cuan Feabhail
ní fríoth
leis-sean luach ar thuill;
do b’é fál a
gcreach do chaomhna
each is lámh is
caolgha Í Chuinn.
14 Gion gur
hoirdneadh - anba an mhíobháidh -
mac Í Dhomhnaill
Dúin na Sgiath
ní budh cóir achd
caoineadh flatha
ar róimh
aoigheadh chatha Cliach.
15 Le huaithnibh
catha Cláir Laighean
’s i Leith Chuinn
iar gcrích a ré
’s i ngach
aointeagh do mhín Mhumhan
caointear ’n-a
rígh Uladh é.
16 Gaisgead na
cruinne ar n-éag Earchail
do aithbheodhuigh
i n-a [fhonn]
ní hé féine
a-mhán do mhéaduigh;
dá chrádh céille
éadair [ann].
17 Ní
hionmhaoidhte i nInis Luighdheach
ar lucht caointe
na gcóig n-iath
caoi do dhéanamh
go ndeoir dhatha
tre réallain eoil
catha Cliach.
18 Na cúig
cúigidh-se clann Luighdheach
lán d’eolchuire
druim ar dhruim;
fa léan ní
dhiongna na daoine,
iomdha néal ag
caoine Í Chuinn.
19 Ceithre
searbhghaotha iar slait Raoileann
is réalta dhonn
as dearg snas
ag drud re
caithimh a chéile
tug ar laithibh
gréine glas.
20 Siansa cumhadh
ceol na Finne;
fachain tuirse tá
’gun Mhuaidh;
ar chuan Daoile
ní fhuil áineas;
faoidhe guil ag
ráimhEas Ruaidh.
21 Cuiridh
athtuirse ar fhior gcuarta
an ceol tuirse tá
san gcuan;
do-bheir caoine
ar fhior ainiuil
faoidhe na sriobh
dtaidhiuir dtruagh.
22 Ag caoine
laoich Locha Feabhail
faoidhe truagha
tógbhaidh sí;
is lór do
mhaoithe do mhúsgladh
glór na gaoithe
ag dúsgadh dhí.
23 Ag dúilibh
balbha iar mbás Aodha,
gidh iomdha
cheana caoi thruagh,
is lia faoidhe
badhbh is brainéan
ag caoine a arm
raighéar ruadh.
24 Do b’iad trí
bhrughaidh na mbrainéan
a bhas fhuilteach
nar fhosd séad,
a dhornchar, ’s a
dhoire caoilshleagh,
Murchadh oile
Gaoidheal nGréag.
25 Murchadh
Siuire, seabhac Muimhneach,
mac Briain
Bhóruimhe, barr Té,
níor ghabh
for-íor adhbha Cormaic
gér dhamhna ríogh
orrdhraic é.
26 ’N-a dhamhna
téarna - tuar neamháidh -
Naoise éachtach
na n-each mbras;
níor léigeadh
faoi róimh na ríghe
gé do bhaoi dóigh
fhíre as.
27 Do thuit fós
suil fuair a ríoghadh
i Ráith Dá Choga
cian uaidh
Cormac na
Loingse, lámh éachtach;
fa dál toirse an
t-éachtbhrath fhuair.
28 Mac Carraigh
chalma an cur éachtach,
Aonghus Cláire
rer chóir súil
do chall ar
dhóthchas a dhraoidheadh
barr órchas far
saoileadh Súir.
29 Mar na damhna
tú do thuireamh
tug cinneamhain
bhus cian goimh
d’Aodh Eilge gan
táth a thíre;
fáth feirge na
síne soin.
30 Timcheall
tighearnais an tuaisgirt
ní turbhaidh
tharla ar tuir mBaoi
achd olc d’Ibh
Cobhthaigh a gcinneadh;
níor locht
orthaibh filleadh faoi.
31 Ar olc re
hógaibh an tuaisgirt
nar toghadh oirn
Aodh ’n-a rígh;
ar n-eite lúith
do chloinn Chraoidhe
do bhuing tnúith
na ndaoine dhínn.
32 Guais gur
díoghladh do dhigh tnútha
le taobh míleadh
Mhúir Dá Thí
an feidhm
do-níodh gleolucht gaisgidh;
fa beodhacht i
n-aisgidh í.
33 Na catha do
chuirdis Ultaigh
i n-aoinfheacht
le háirsidh Liag
le hAodh Fáil
do-bheirthí a mbuidhe,
fa neimhní dháibh
uile iad.
34 Do-ghéanadh
sei-sean sluagh d’aoinneach
Aodh Bearnais ar
bruinne slóigh;
muna mbeath [a]
each is a ara
do ba [a] leath
cleath dala dhóibh.
35 Glún
deireanach gaisgidh Gaoidheal
a ghaol ón tráth
tharla i n-uaigh
mar fhine Róigh
iar gCoin gCuluinn
ó do roigh róimh
fhuluing uainn.
36 Dínn
do-roighneadh ríoghradh Uisnigh
iar n-Art
Aoinfhear - anba an clódh -
nó fiodh críon nó
tráigh gan torchar
nó síol dTáil iar
Murchadh mór.
37 Nó Tuatha Dé
na nduas líonmhar
ar Lugh
Láimhchian dar an linn,
nó fine Néill iar
Niall n-Oiligh
nó a fhian féin
iar n-oighidh Fhinn.
38 Nó an Róimh
phortghlas iar bPoimp Máighe
múr duaitheanta
Dúin na nGall;
iar ndul faoi dá
fláithibh dílse
caithir na Traoi
an tír-se thall.
39 Nó an Fhrainc
iar Searlas sluaigh Gaoidheal,
nó an Ghréag uma
ngéisid cuill
do bhí fa bhrón
iar n-éag n-Aichil
- is mór an béad
- caithir Chuinn.
40 Aichill mhac
Péil na mbeart mbaoghlach
do bhí thoir go
dteasda sé
neimh [ón] ghrian
áigh ar a armaibh;
níor dháigh
gliadh dá fhaghlaidh é.
41 Níor leighis
liaigh ná luibh dhíleas
duine ar ar
dhearg - dia do ghlóir -
Aichill mhac Péil
posd an ghaisgidh
nar fhosd ó
chléir aisgidh óir.
42 Níor
leigheasadh go lá a éaga
éachta a chaolgha
ná a chuilg dhuinn;
do bhí Aodh amhla
’n-a Aichil
damhna ler fhaomh
caithir Chuinn.
43 Neimh a láimhe
ón ló do imthigh
d’Ultaibh uile is
adhbhar cráidh
- an ceas
naoidhean do fhás ortha -
tre a bhás
aoinfhear Tolcha Táil.
44 Na toirthe ar
dtréigean a ndatha
- ní daoine
a-mháin - mór an bhroid;
a-ta ót éag fa
cheas cumhadh
meas na ngéag ar
ndubhadh dhoid.
45 Le glór
dhuaibhseach dhíoghlas borbghaoth
ar bhalbh
oighreadh d’fhuighlibh cuain;
a-tá a luach
d’fhailmhe san fhiodhbhaidh
aibhne ós bhruach
re n-iodhnaibh uaibh.
46 Diasa fása is
fiodhbhadh fholamh
d’easbhaidh eire
ag éirghe suas
a luach soin
d’ísle san fhochan
go ngoil tríbh-se
ag crothadh cnuas.
47 Soighnéan
fiuchaidh, aoibhle teine,
fan dtuaisgeart
ag téaghadh líog,
a-tá a lógh
d’fhuaire san oighreadh;
lór do thruaighe
ar toirneadh tríod.
48 A sil a innibh
an aieoir
d’fhearthain
líonmhair san leith thall
teasda soin do
bhliocht ón bhuarchrodh;
ní fhuil achd
riocht uathmhar ann.
49 Éachta mionca,
míne is burba,
boga is cruas, is
cumann sáimh,
na síona dá gcaoi
ó chroidhe,
a dhlaoi dhíona
Mhoighe Máil.
50 A mhaoidheamh
beag iar mbreith cosgair
a chnú chroidhe,
a chathach Ché,
a leonadh gnáth
daoine ndearbhtha,
a bhláth naoidhe
Tealcha Té.
51 A Aodh Óg mhac
Aodha Í Dhomhnaill
nar dhiult
iorghail, nar éar duain;
a dhúsgadh cealg,
a cheo shídhe,
a bhreo dearg an
tíre thuaidh.
52 A mheic Máire,
a mhóradh éigeas,
an uaigh i
bhfuile, a fhleasg lí,
ní beag do mheath
fuile Féilim;
is creach uile
d’Éirinn í.
53 Mág Aonghusa
ón uair do imthigh
an t-eineach uile
fuair bás,
iomdha gan riar
dámh dá dhearbha;
triall tre Chlár
Teamra ní tráth.
54 Teasda
gaisgeadh Ghaoidheal gConnacht
Conn Aolmhuighe
mar fhuair bás;
ní cluintear
tnúdh le cor gcosgair;
dol do thúr
tochair ní tráth.
55 Fuair a
oirdneadh i n-áit Pápa
Peadar
cráibhtheach, ceann na ngrás,
lán do bhuaidh do
bhaoi san ríoRóimh
fuair gnaoi ón
Tríonóid ’n-a thráth. Ní tráth.