Poem in printable PDF format
Pardhas Fódla Fir
Mhanach
[Knott, E.:
The Bardic poems of Tadhg Dall Ó hUiginn, Irish Texts
Society 22-23 (1922, 1926), poem 13]
1 Pardhas Fódla
Fir Mhanach,
clár téiglidhe
torcharach;
tír na ngort
dtirmghléigheal dtais,
ar imdhéineamh
port bParthais.
2 Ceól
neamhdhuidhe nuall a tonn,
bláth forórdha ar
a fearann;
taidhbhse mheala
millse a sreabh,
trillse a feadha
gá bhfilleadh.
3 Gleannta míne
ós moighibh cuir,
srotha gorma ós
na gleanntuibh;
fiodh cnóbhuidhe
ar cúl na sgoth,
clúmh órdhuidhe
gá fholach.
4 Lór do bhuain
fhiabhrusa dh’fhior
duinne a géag,
guirme a huisgiodh,
deirge a clúimh,
neamhdhuibhe a néall;
neamhdhuidhe a
húir ’sa haiéar.
5 Cosmhail re
ceólaibh Pardhais
mon gcrích
dtaidhiúir dtobarghlais
fuaim a sruth
ngainmhidhe nglan,
tre ghuth
ainglidhe a healtan.
6 Ní fhéad teanga
- gá dtám ris? -
leath a
haoibhniosa dh’aithris,
críoch
mhaothbharrchas na sreabh seang -
ceadh acht
aonpharthas Éireann?
7 Ní bhean neach
re neach oile
san pharthas te
thalmhoidhe;
ní fhuil fear
éadála ann,
ná fear éagára
d’fhulang.
8 Do-geibhthear
fós le gach fear
tibhre seirce ’na
silleadh,
nách bí ar tí
díoghbhála dhí
fíornámha dá dtí
thríthi.
9 Ní bhí sliocht
foghlaidhe i bhféar,
ná lorg arracht i
n-aiéar,
ná raon tarathar
i dtuinn,
mon gcladhachadh
saor séaghuinn.
10 Ní bhíd fuatha
ina feadhaibh,
ná ilphiast ’na
hinbhearaibh;
ní bhí torbhaidh
ar tí a cruidh,
ní bhí foghlaidh
gá foghail.
11 Ní lamhaid
tadhall tríthe,
tar a cladhaibh
coigcríche
beag suim an
ghormoirir ghil
i bhfoghloidhibh
Fhuinn Éibhir.
12 Fuair an
chríochsa um ghort nGabhra
d’anchumhachtaibh
éagsamhla -
tar nách éidir í
d’fhaghal -
ní éigin dá
hanaghal.
13 Ní buadha
cloch, ní fégh fiagh
chaomhnus cuanta
a críoch n-imchian;
ní learga
foirbhthe, ní fiodh,
ní cearda
doilbhthe draoitheadh.
14 Atá aca éinní
is fhearr
do dhíon na
gcríoch go coitcheann;
díol cáigh
d’aoghuire san fhior -
aonduine dháibh
is dídion.
15 Brian Mhág
Uidhir na n-arm nocht,
mac Donnchaidh
mheic Con Chonnacht;
sgiath caomhanta
Críche Duinn,
aondalta Síthe
Sioghmhuill.
16 Dromchla
aigéin re hUltaibh,
múr cloiche re
Connachtaibh;
céile bhan
mboigbhíthe mBreagh,
cladh coigcríche
an dá chúigeadh.
17 Luibh
íocshláinte d’fhuil Eachaidh,
doras báis do
Bhréifneachaibh;
an chaor neimhe
don Niallfhuil,
’s don taobh eile
d’Oirghiallaibh.
18 Pardhas
Ádhaimh Inse Fáil,
Fir Mhanach na
múr gconáigh :
ua na ndeighfhear
ó Dhún Bhreagh
mar mhúr teineadh
’na timcheal.
19 Dá mbeantaoi
éinchreach d’fhuil Chuinn
ó Éirne go hÁth
gConuill -
’na n-airgnibh
do-geabhtha geall
a ceathra
hairdibh Éireann.
20 Ní fhúigfeadh
teach gan toghail
um Bóinn an
bhruaigh thorchoraigh,
nó mon Muaidh
dtírimghil dtais,
nó um fírimlibh
bruaigh Bhearnais.
21 Comhmór do
hairgfidhe uaidh
na tolcha corra
um Chraobhruaidh,
’san eang shíthe
ó Chruachain Chuinn
go bruachaibh
chríche Coruinn.
22 Tabhairt
aighthe ar adhbhaidh mbeach,
nó is cor láimhe
i niod naithreach -
tír a shean
d’fhaghail ón fhior,
nó is aghaidh ar
theagh dteineadh.
23 Atá le fada ag
feithimh
le Brian féin dá
fóirithin,
’sgach fádh ag
tairngire a thocht
don chlár
ainglidhe éadrocht.
24 Fuilngid
Gréagaigh eacht eile
beith mar so seal
d’áiridhe,
fa chiaigh mhóir
dhocrachta dháibh,
i ndóigh
fhortachta d’fhagháil.
25 Gluaisid
forgla bhfear ndomhain
fan nGréig
n-éachtaigh n-iorghalaigh,
gur bhean siad a
draoidheacht dí
do-niad i
n-aoinfheacht uirri.
26 Ó nách
fuairsiod cead catha
na gasraidhe
Gréagacha,
rí an tsluaigh
rachalma do ráidh
a n-athardha ar
n-uair d’fhágbháil.
27 “Ná
fágbhaidh,” ar fáidhe Gréag,
“fearr dhaoibh
bhur gcríoch do choimhéad;
lucht bhur
n-oirbhearta is ní náir
ar tí a
n-oighreachta d’fhágbháil.”
28 Draoi
dhíbhséin arís do ráidh :
“córaide an
chríoch do chongbháil,
atá aonduine i
ndán dí
bhus aoghuire ar
clár chruinni.”
29 “Atá ’na
naoidhin aniogh
fear ar
saoraidhne,” ar seision;
“dá bhfoilngeam a
bhfoigheam dh’ulc
roighearr go
bhfoighbheam fortacht.”
30 “Sloinn dúinn
ní is soillse iná sin,”
do ráidh cách
d’aithiosg aoinfhir,
“cia hé, nó an
mbéarthaoi go a bhun,
an té adéarthaoi
dá dhéanamh?”
31 Do ráidh an
draoi - dia do rath -
“Earcoil mór,
mílidh Gréagach,
is é adubhart do
dhíon cháigh,
do bhríogh
cumhacht is chonáigh.”
32 “Beid,” ar sé,
“slóigh an domhain
mon ndraig
n-uathmhair n-éagsamhail,
gnúis roithneach
dán hainm Earcoil,
an phailm
thoirtheach thairngeartaidh.”
33 “Ní bhia i
n-ilphiasdaibh oile,
ní bhia i
ndúilibh daonnaidhe,
neart ó
bhfuighbheadh righe ris,
tuillmheadh a
fhine dh’aithris.”
34 Cinnis an
draoi adubhairt sin,
mar chomhairle dá
chairdibh,
go dtí a dhreach
chaomhshoilléir chorr,
breath gach
aonoiléin d’fhulong.
35 “Dá ndearntaoi
a ráidhimse ruibh,”
ar an fáidh, “go
fás Earcoil,
’nar
thaibhgheadar na trí roinn
ní bhí acht
airleagadh orainn.”
36 “Cead linn a
n-uighbheam d’olcaibh,
do ghábhthaibh,
do ghuasachtaibh,
is dáil
gcabhartha ’nár gcionn -”
labhartha cáigh
go coitchionn.
37 Fuilngis gach
breath dá mbíoth air,
iomthús an
airdríogh Gréagaigh -
gruaidh
doinnghealtais nár chleacht coir -
go teacht
oirbheartais Earcoil.
38 Téid naonbhar
ban dá bhranar,
d’aindeithbhir lé
apghaghadh,
do mhnáibh ríogh
gasraidhe Gréag,
líon dar
chasmhaile a choimhéad.
39 Ní théigheadh,
bhós, tre bhioth síor
do ghlún nó
d’ucht an airdríogh,
lé mbíoth
d’fhorcoimhéad uaidh air,
ní drochcoimhéad
fhuair Earcail.
40 Gairid
d’Earcoil dá éis soin
gur chuir faoi
forgla an domhain;
gá dás luadh
imdheachta an fhir - ?
tinghealta an
druadh do dheimhnigh.
41 Lingthear leis
lucht an bheatha,
díoghlais orra a
n-ainbhreatha;
seóid Ghréag ón
domhan ’na dhál
’na dtoradh chéad
ag claochládh.
42 Maith
do-chuaidh dá chairdibh gaoil
anmhain ris i
méad macaoimh;
gá dú? - acht ní
hinleanta air -
clú na
himdheachta ar Earcoil.
43 Mar sin do
bhádar fa Bhrian
síol gColla na
gcreach n-imchian,
go haipgheaghadh
dá ghruaidh ghil,
’na mhaicleanabh
uair éigin.
44 Gur chaithsiod
fós Fir Mhanach,
go himshníomhach
urchradhach,
seal ag
sírfheithimh mar sin
le ríbheithir
fhear nOiligh.
45 Gur
leasoigheadh - lór do rath -
ar ghlún
airdríogh Fhear Manach,
’sle mnáibh
breachtshoilse glac ngeal,
an tEarcoilse Mac
Míleadh.
46 Gur líon fós
do mhéad meanma
ar fheabhas a
oileamhna -
gnúis chorcra ón
soidhearaidh síodh -
’s d’oileamhain
ochta an airdríogh.
47 Go rug orra dá
éis sin
mac Donnchaidh
mheic Mhéig Uidhir,
re béal a
dtabhartha i dtír,
ar séan
gcabhartha a chiníl.
48 Siol gColla,
cinéal Eóghain,
do thabhaigh is
taibheóghaigh
a bhfuil orra re
hathaigh
ag fuil Cholla i
gcartachaibh.
49 Ag síol gColla
Chláir Dá Thí
do bhí gach
breath dá mbeirthi
’na cuid rúin ag
ríoghalbh Breagh
súil re a
díoghail fa dheireadh.
50 Fa cead leó a
n-aghaibhdís d’ulc
ó Ultaibh, ó
chrích Connacht,
ó tharla cobhair
’na gcionn
fa chomhair
fhaghla Éirionn.
51 Fóchtaid
feasda dá bhfoltaibh
d’Ultaibh, don
chrích Connachtaigh;
ó tá an Brian
tarngaire ar dteacht
faghlaidhe ag
triall ón tuaisgeart.
52 I dtús cháigh
tiocfa ar tosaigh
mac inghine an
Aodhasoin;
bas neartmhar le
niamhthair ga,
Earcal iarthair
na hEórpa.