Poem in printable PDF format
San Sbáinn
do toirneadh Teamhair
[R. B. Breatnach:
‘Elegy on Donal O’Sullivan Beare (†1618)’, Éigse 7,
162-81]
Domhnall mac
Eoghain Í Dhálaigh cc.
1 San
Sbáinn do toirneadh Teamhair:
Ráth na Niall,
Múr Muireadhaigh,
Teagh Táil gan
niamhadh a-niogh,
sa Sbáinn
tiaran do toirniodh.
2 Ceann
Coradh is Cruacha Aoi
do
toirneadh d’fhoghuil aonlaoi,
is Ráth Chaisil
fá caomh cruth,
mar aon re
taisibh Teamhruch.
3 Cia an teagh
nár toirneadh dá thaoibh,
ón Sbáinn
gérbh fhada an fhorraoin,
don oidhidh
fuairsion a bhfeall
do thoighibh
uaisleadh Éireann?
4 Dún Baoi do
toirneadh a theagh,
do-chóidh a
gcruth nár saoileadh;
seanmóir gan
chéile gan cheann
seanróimh fhéile
na hÉireann.
5 Leór d’aislinge
mar tá an teagh:
Dún Baoi a
n-éagcruth íseal,
a mbeirt bhróin
doidhealbhdha dreas,
róimh oileamhna
na n-éigeas.
6 Gé tá ’na
foithribh folmha
Dún Baoi an
treabh théagardha,
do-chínn lá lán
an lis-sin:
’na thrágh atá an
tuili-sin.
7 Uaisle
Ghaoidheal Ghuirt Bhanbha
fuilngid feasda a
neamhchalma,
a dtéarma ar
dtocht re Teamhair
téarna an gort re
Gaoidhealaibh.
8 An uile dhúil
’na dheaghuidh
a gcló a chéile a
chreideamhain
d’aonbháidh
orchra ceann a gceann
’na mbraonláibh
dorcha díleann.
9 Atá ag dul gach
lá dhá láibh
d’Fhine
Chuinn, d’éis a iomráidh,
ar cheann
dobróin dhóibh ar ndul,
glóir a
tromshlóigh dá thurnamh.
10 Fada ó shoin
do mhothuigh mé
gurbh
fhogus léan dár loise -
ní mhair raitheas
síne acht seal -
flaitheas ar
dtíre ar dtoirneadh.
11 Atá re
h-athuidh d’aimsir
ag fuagra an uilc
adhbhail-sin
glór na ndruadh,
treathan na dtonn
is feachadh uar
na n-abhann.
12 Tig iomad
airdheadh don ghréin
mar tá an réalta
is ré an aidhéir
mar na daoine -
ní daghrúin -
ag caoine an
cheathardhúil.
13 Ní faghthar
muir ’na muir mhín,
ní thig lá
acht lá ’na dhoishín,
bruit chumhadh
fán sín ó soin
gá ndubhadh a sín
samhroidh.
14 A mbí ar
biseach dhá oidhidh
aibhne miona
méadoighidh;
ní fhill cnuas
fiodhraidh na bhfeadh,
an fhiodhbhaidh
suas ag síneadh.
15 Ní fhuil lá
dhá dtig thairse
nách lia sa lia a
dochair-se;
ní hí an
bhruid-si ar Bhéirre amháin
a Éire dhuid-si
is díoghbháil.
16 Gé táid uile a
gceas chumhadh
óig is arsuidh
Iar-Mhumhan,
lia gáir na
n-oiléan oile
fá roiléan Chláir
Chonoire.
17 Ní caoine mar
chaoine cháigh
do-niad uime san
Easbáin:
ní hí an Mhumha a
gcló chaoine,
mó cumha na
Casdaoille.
18 Riú
bheanus an teidhm tinn-si
cinn
ghaisgidh na Gaillinnsi,
seal caoine ar
mhnáibh san Mhumhain
dáibh ní saoire a
Saghsanaibh.
19 ’Na mbearnaidh
bhaoghuil do bhaoi
Domhnall
gan fhosadh aonlaoi,
ag bhe
fhinnshreabh Fhóid Bhreagh
ag
innreamh na gcóig gcóigeadh.
20 Gé tháinig a
thuitim dhi,
mac Domhnaill -
dia do dhoilghi ! -
dob fhiú a bhuain
re Tealuigh Tháil
gach deabhuidh
fhuair dá headráin.
21 Fuair oidhidh
a samhuil soin,
a ndiaidh a
ndearnaidh d’eachtoibh:
mór gnaoi Eactoir
fan am-soin
san Traoi
neartmhoir neamharsoidh.
22 Ar ionchuibh a
ghníomh ngoile
téid Eactoir dá
hionghoire,
go línibh
sluaigh fán seanráith
’mun sduaigh
ndírigh ndaingeanbhláith.
23 Rí Gréag a los
a láimhe
gus an
dTraoi - tuar dearmháire -
’san mhéid do
fhéad d’íodhnuibh áigh
do ríoghruidh
Ghréag dá gabháil.
24 Ó láimh
Eactuir nár theith troigh
ní lamhthaoi
Traoi do thoghoil:
crithir bheó budh
teann tachair,
’na cheann
gleó re Gréagachaibh.
25 Eactoir
mac Prímh ceann na gcath
gach aon lá a
ngleó na nGréagach,
gan lá leóin ó
fhaobhruibh air,
d’aonghuin fa
dheóidh go ndeachaidh.
26 Tiad Gréaguigh
gan ghleó gan ghoin,
ar gcosg an
aonlaoich Eactoir,
gan oilbhéim don
taobh as-teach
a raon
choimhréidh na caithreach.
27 Do nós Eactoir
an airm chuirr
do thuit Domhnall
mac Domhnuill:
ó fhaobhruibh
gion gur fhill sin,
le haonghuin
fhill a n-aisgidh.
28 Tug an
ghuin-si ó mhuir go muir,
ar feadh
Chraoi fhairsing Fhiachuidh,
a
dteinnléim don ghléire Ghall,
Éire ag deighréir
a ndaorchlann.
29 Mar do bhí an
Traoi ar n-a toghuil
atá ar-ís a
hionnshamhail,
gan chéile fá
chiaigh dtoirse
Éire a ndiaidh an
Domhnoill-se.
30 Gan lá cádhais
ar chealluibh
neamhthoil d’ord
is d’Aifreannaibh,
móid re laoidhibh
a leabhar,
na Gaoidhil dá
ngeimhleaghadh.
31 Re Gallaibh go
nuaidhe a-niogh
aoinfhear do
ghasruidh Ghaoidhiol
a gcaoi imreasuin
ní fhuil
fá
fhinnleasuibh Chraoi Cobhthuigh.
32 Gan lá
imreasoin orra,
Goill dá himirt
eatorra;
Eire mar
budh dúthuigh dháibh
fúthuibh féin ar
n-a fágbháil.
33 Beanfaid a
n-áit do Chloinn Chuirc,
don
chloinn ní maith an mhaluirt:
a
bhfionnbhruidhne, a gcúirte cloch,
dúinte ar
mbiodhbhuidh-ne, bearnoch.
34 Fada mhéarus a
mhairg di,
goin Í
Shúilleabháin Shiúiri;
ní mairg bliadhna
do Bhóinn Bhreagh,
’na iarla as cóir
a chaoineadh.
35 Acht lá
díoghla druim ar dhruim
ní bhia ag Éirinn
d’éis Domhnuill;
ní budh téarna
’na dheóidh dhi,
lá leóin gach
éanlá innti.
36 Do chaith sé
téarma a treise;
fiú an léan
fhuair an Éire-si:
sé mar thuile
sléibhe ag sódh -
ar dtréine uile
ag iompódh.
37 A
gceann gach aonghlais oile
dár luigh ar
Fhonn Iúghoine,
sgaoileadh
ní chlaisdir ’na gcionn,
gaisgidh
Ghaoidheal a ngéibhionn.
38 An líog
thalluin fá dtá sin,
gé mór thárruidh
do thaisibh,
taisgidh ní
bhfuair-si budh fearr
d’aisgibh uaisle
na hÉireann.
39 Fada
liom ó Iath Fhuinidh
dá thaise a
gcrích chomhoidhigh,
fá ghuidhe
naoimhcheall a-niogh,
aoincheann uidhe
na n-aoighiodh.
40 Ní hiad a
thréidhe do thuill
ré ghairid, mac
meic Domhnuill;
cré ar ar
gcoill-bhile do-bhir
oirbhire Dé ar na
daoinibh.
41 Ní thiocfa
d’fháidh ná d’fhisidh
mar tá a
n-urbhuidh d’innisin:
sgéal
raithinn ríomh a neamháigh,
maithim do shíol
Shúilleabháin.
42 A ré rolán
gus a-niogh
’na soillsi
do-chuaidh caithiomh:
ré dhoirche ar
ndéanamh dhi-si
méaraidh
choidhche am chroidhi-se.
43 A haithghin
d’aimsir arís
choidhche san
chruth a mbímís
ní hé shaoilim dá
dtí a theacht,
ar mí aoibhill ar
n-imtheacht.
44 Ní a n-uruidh
do reacadh ruinn
na fuighle
chuirthear chuguinn;
iomdha a
mbliadhna ag séana ar sídh
sgéala an Iarla
an gach éintír.
45 Seóid riamh
dhá dtigeadh tar tuinn,
ní thigid ar ndul
Domhnuill;
féach le céile an
Chlár Chuinn-se
ní ar Bhéirre
a-bháin bhrathaim-se.
46 Ní goin
aoinfhir áirmhim dhi,
gion gur
bhean d’aoineach eile:
gá brígh goin Í
Éibhir Fhinn
acht goin
gach éinfhir dh’Éirinn?
47 Ní hé mac
Mairgréige a-mháin
torchuir
uatha san Easbáin,
acht cur
na nGaoidheal dá ngreim;
dul don ainfhear
ní áirmheim.
48 Ní ghéabhdaois
Goill gearr ó shoin
d’fhios a long
acht lán d’armoibh;
gan arma
dh’iomchar anois
tiomchal Bhanbha
do-bhéardaois.
49 Sgiath
chorcra, ceis, ná cloidheamh,
ní beantar, ní
beanfoidhear
d’airmreannaibh ghall ar n-a ghoin
d’aighleannaibh,
ón tann torchoir.
50 Gidh bé fáidh
ór síothladh sin,
atá ó a dhul ’na
dheimhin
an tairngire ag
toigheacht rinn
roineart
ainbhfhine ar Éirinn.
51 Goin Í
Shúilleabháin Mhúir Mhis
a Madril - damhna
doilghis -
tearc ngráin
gach grianmhagh ón ghomh,
san Sbáinn
tiaran do tornadh. san Sbáinn.