Poem in printable PDF format
Teallach einigh
iath Laighean
[Mac Cionnaith,
L. Dioghluim Dána, Dublin, 1938, poem 117]
Eochaidh Ó
hEoghusa .cct.
1 Teallach einigh
iath Laighean;
mór gceardcha
’n-ar cumhdaigheadh
an ghairm nach
gnáth i n-asgaidh;
ní hainm gan
fháth fhuarasdair.
2 Teallach einigh
Innse Néill
do bhí dá rádha
riui-séin
an síol fionn-sa
Nuadhadh Neacht
sluaghadh do
b’ionnsa d’imtheacht.
3 Aighthe éigeas
Innse Fáil
a-tá ó thús an
domhnáin
- ní diombuaine a
ndál a-niodh -
ar chlár
lionnuaine Laighean.
4 Cúigeadh
chloinne Cathaoir Mhóir
baisdear air - ní
hainm éagcóir -
múr roidhil
síthbheannach sliom
prímhtheallach
oinigh Éireann.
5 Cia do-chluin
nó do-chualaidh
maith mar mhaith
an mhórshluaghaidh?
do b’iontogha olc
na bhfear
um ghort
lionntana Laighean.
6 Caidhe i
n-éanaird d’Inis Breagh
a coimmeas re
crích Laighean?
níor feas úir an
oirir fhinn
gan dúil oinigh
’n-a inntinn.
7 Tarla tar
éintír eile
dochar deiridh
aimsire
is trom
céadaslaigh na gcliar
ar fonn
ngéagarsaidh nGailian.
8 Gár bheag
dhúinn dá dhearbhadh sin
geall Athairne
uair éigin
i n-am anaslaigh
gach aoin
don talamh-soin
chlann gCathaoir.
9 Don chuaird
thimchill thug orra
a bhreith féin
fuair eatorra
dream do aithigh
anbhuain gliadh
ó mhaithibh
glanshluaigh Gailian.
10 “Dream budh
chuirthe i mbar gcumaidh
ní chluinfeam ní
chualamair;
a-tá an geall
libh, a Laighne,
sibh as fhearr”
ar Athairne.
11 Tug Féidhlim
mór mac Criomhthain
geall oinigh tar
Éireannchaibh
don droing náir
oirbheartaigh fhéil
dáil do
oirdhearcaigh iaid-séin.
12 Toisg dar
thriall a Caisiol Chuirc
mac Criomhthain -
fa cuaird orrdhuirc -
d’fhagháil gliadh
a ngéirreann gcruaidh
is giall Éireann
i n-éanuair
13 Fríoth leis ar
lorg a chéile
ar feadh Fódla
finnréidhe
géill gach
Éireannaigh dar iarr
go féin
ngéirreannaigh nGailian.
14 Tar éis
réidhthighe riu sin
feadh bliadhna do
bhí i Laighnibh
ar chuireadh an
uair do fhill
an bhuidhean ler
fhuaigh Éirinn.
15 D’éis
breathnuighthe Banbha Breagh
ar gcur cúil re
cath Laighean
maith don
droing-sin tar gach ndreim
ar fhoillsigh an
flaith Féidhlim.
16 “Ní fhaca mé”
ar mac Criomhthain
“meadh dá
n-uaisle d’Eireannchaibh
gémadh iad
aithigh Laighean
siad ós mhaithibh
measfaidhear.”
17 Geall cháich
ón ló-sain i-le
gnáth aca d’éis a
chéile
na Laighin ó
bheannráth Breagh
mairidh
seanghnáth a sinnsear.
18 Béim orra
d’éis a n-aithreadh
a-niodh féin ní
foghaibhthear
na deighfhir ga
ndubhradh geall
ar dturnamh
einigh Éireann.
19 A-tá fear
díobh go nua a-niodh
théighfeas
teallach na sinnsear
i measg
sluaghfhairche bhfear bhFáil
gan seal
n-uaraighthe d’fhagháil.
20 Eidhre
Fhiachaidh mheic Aodha
croidhe nar char
míothaomha
fear comdha
céadanma a shean
comhla ghéagabhla
Gaoidheal.
21 Dá mbáidhtí
oineach Fhóid Fhloinn
do-ghéabhthaoi
gríos san gcogoill
fear gan amhluadh
einigh air
ag eidhir
armruadh Fhiachaidh.
22 Dá mbeidís
Laighnigh re a linn
gan d’iomrádh
acht ainm Fhéidhlim
do aithbheodhaigh
an ainm sin
gairm an
chaithleomhain cheirdigh.
23 Ar gcaitheamh
einigh Fear bhFáil
téid-sean i dtús
a iomráidh
uain an
ualaigh-sin ní fhuil
’ga ghruaidh
nualuisnigh náraigh.
24 Mar fhéachas
dá onóir féin
féachtar leis -
lór dó dheighmhéin -
croidhe as
fhraochaibche i gcrú chleath
do chlú
laochaicme Laighneach.
25 Nach mór
d’Fhéidhlim mhac Fhiachaidh
díon Laighneach
ar lainnfhiachaibh
coimhfhéagaidh ó
eing go heing
don eing
fhoighéagaigh fhairrsing.
26 Ní fhuigheadh
Laighneach re a linn
béim ris nach
beadhgfadh Féidhlim
méad a imnidh fa
chúis cháigh
’n-a ghnúis
tibhrigh ’n-a teannáil.
27 Do bhí an
gnáith-sin uair eile
’gun mhílidh mhac
Deichtire
troigh fa
siobhlaighe ag cur cath
ar son ionghaire
Ultach.
28 An t-aoinfhear
do b’fhaide uaidh
i gcrích Eamhna
an fhuinn fhionnfhuair
do dheargfadh a
dhímhiadh sain
ríniadh ceardchan
an chleasraidh.
29 Cú Chuluinn na
gcleas ngoile
Cnoc Fionnchairn
na Foraire
fa ráith
choimhfheithmhe don choin
i ndáich
oireichle d’Ultaibh.
30 Fiú
éinchreiche níor fhiu leis
gá dámaid do dhul
thairis;
leor é fan am-sa
d’fhaire
sé ar an gcarn-sa
i gcomhnaidhe.
31 Níor ghnáth
leis - ní léigeadh sain -
aghaidh deoraidh
fa dhiomdhaidh;
fa deaghcangnamh
dál na Con
fa chlár
eatalghlan Uladh.
32 Ag cosnamh a
gclú ’s a gcreach
do bhíodh an
bheithir nimhneach;
ag coimhfhéagsain
do chrú Ír
fa troighéasgaidh
Cú an chleitín.
33 Coimhéad dan
mac samhla sain
do-ní Féidhlim
mac Fiachaidh
do Laighneachaibh
toir is tiar
ar moigh
ghlainleathain Ghailian.
34 A mbiodhbhaidh
do bhreith a ngill
ní guais leo le
linn Féidhlim,
ná lotadhnadh a
ngruadh nglan
d’fhocalghamh
druadh ná deoradh.
35 Cúis béime le
a mbeadhgfadh sin
ní fhuighe
aonmhac Laighnigh
tre lios
eithreach bhfoighéag bhFinn
tar coimhéad
bhfeithmheach bhFéidhlim.
36 I ndoras báis,
i mbreith gill
fear a saortha is
sé Féidhlim,
eo saorchuain
bhailbhealtaigh Bhreagh
tairngeartaidh
laochshluagh Laighean.
37 Fear ler
hóradh a aicme,
fear as truime
tiodhlaicthe,
fear as
mheasardha do mhodh,
fear as easumhla
d’uabhar.
38 Fear as
leomhanda ag léim treas,
fear as réidhe ag
riar éigeas,
fear as
aimhréidhe i n-uair cean
do chruaidh
ghlainfhréimhe Gaoidheal.
39 Ní hónna acht
re haighthibh cliar,
ní lonn acht ag
léim caithghliadh,
ní frithir acht
feadh smachta,
sreabh fhichidh
na hannsachta.
40 Cruaidh fa
rún, réidh fa mhaoinibh
aigneadh an duinn
dreachfhaoilidh;
mín re héidtréan,
teann re tréan
géigfhréamh as
ceann dá chinéal.
41 Bradán Life na
learg sean
posd einigh
íochtair Laighean
brat caomhdhaigh
fásfhairche Fáil
aonghoin
bhásaighthe bandáil.
42 Ursa cogaidh,
ceann síodha,
dídean cirt, cosg
fairbríogha,
doras céadágha
cláir Breagh,
dáigh éadála na
n-aoigheadh.
43 Cinnlitear clú
na mBranach
tús teasda tá ar
neamhfhalach
dortadh
créachtfhuile i gcrú sleagh,
clú nach
féadfaidhe d’fhilleadh.
44 Donn
failgheach fine Chathaoir,
gnúis dil nar
dhearg gríostathaoir,
fíorbhun
labhartha Mo-ling,
díoghbhadh
anorchra d’Éirinn.
45 Mac meic Aodha
na n-arm ngéar,
mórádh ceall,
cumhdach éidtréan,
draig shuilbhir,
troigh re teannta,
muir go
ndruimnibh díleannta.
46 Labhairt as
lugha ná a ghníomh
sníomh easaonta
na n-airdríogh,
séad robhuadha
ráithe Néill,
snáithe comhuama
a cheinéil.
47 An dá Aodh do
imthigh uam
m’aos cumtha,
crobhuing dhiombuan,
do imthigh mo
thréan le a dteann
mar éan ór
imthigh eiteall. Teallach.
48 Inghean
Fhiachaidh earla lag
níor oircheas
dúinn a dearmad
meanma chobhsaidh
nar char séad
níor chosmhail
damh, ní dheirméad.
49 Ní
dheirméad-sa an deaghbharr slim
ná an glór féata
focailbhinn
ná an sdíom
chorramhlaigh cúil chais
ná an tsúil
mhongfhabhraigh mhallghlais.
50 Searc
aoidheadh, iomchar ainbhreath,
gein bhuadha ban
ríoghLaighneach,
rosg glainshliom
fa ngrianlas síon
nach ainghionn
fhiabhras airdríogh.
51 Fuair Úna ó
ógmhnáibh Banbha
barr éagcoisg is
urlabhra;
tearc meadh don
bhriatharthaoi bhinn
ar feadh
iatharchraoi Fhéidhlim. Teallach.