Poem in printable PDF format
“Tosach féile
fairsinge”
[Mac Cionnaith,
L. Dioghluim Dána, Dublin, 1938, poem 120]
[For the apologue
told here regarding the woman under geas see poem 982
Fuaras mo rogha theach mhór]
Aodh Ollabhar Ó
Carrthoidh .cct. (?)
1 “Tosach féile
fairsinge”
- d’fhuighlibh
Fíthil an focal;
ní hiomdha dar
n-aithnei-ne
neach as urra don
tosach.
2 Ní thig tosach
fadhálta
don tí dhligheas
dán díom-sa;
ní budh mór dá
bharánta
tosach an
teagaisg ríoghdha.
3 Dó as fhearr
thig an tosach-sa
Ó Maol Ruanaidh
rí Céise;
tearc neach ar an
domhan-sa
as fhairsinge ná
as fhéile.
4 Do-bhéaradh Mac
Diarmuda
a shúil tar ceann
a einigh;
dá mbeith fear a
hiarrata
níor bh’ei-sean
fear a heitigh.
5 Ní ar domhan ní
shanntuigheann
acht dá dháil dá
gach duine;
nochan fearr an
gallmhuileann
ó léigtear é fa
uisge.
6 Tomhaltach Mac
Diarmuda
mac na ríoghna ó
Ráith Chruachan
gá seadh méad a
iarrata
’s gur mó sa
chách a chnuasach.
7 Rí maicne Maoil
mhórRuanaidh
’ga dtá an
t-eineach i gcartaigh
fíon dá ól a
hórchuachaibh
uime ó mhadain go
madain.
8 Is uasal an
t-aoghaire,
a-tá aca ar a
n-eineach;
ní fhacas fós
aonduine
ag dul uadha fa
eiteach.
9 Gearr budh lón
a ionnmhus-san
muna bheith Dia
dá cosnamh,
lámh aige dá
thiodhlacadh
is lámh oile dá
bhronnadh.
10 Ní hí cuid na
céadoidhche
do-bheir Dia dá
dhreich mhínghil
acht é ag riar
gach éanchoinnmhe
bhíos ’n-a chás
air dar-íribh.
11 A dtabhair mac
Conchobhair
agus a bhfaghann
chuige
aige ní fhuil
comhchosmhail
acht trághadh
agus tuile.
12 Dá mbeith [gan
bhád] ionlocha
’s a dhámh i
bpurt an locha
do rachadh flaith
Fiodhnacha
dá bháthadh
d’eagla ghotha.
13 Tomhaltach mac
Conchobhair
mheic Aodha - dia
do thoice -
mheic
Chonchobhair chomhramhaigh
mheic Tomhaltaigh
óig oile.
14 Mheic Mhaol
Ruanaidh romhasglaigh
ris nach raibhe
feidhm formaid
mheic Ghiolla
Chríosd chomhchubhaidh
mheic Conchobhair
mheic Cormaic.
15 Sgéal beag ar
an gCormac-sa
a-tá agam re n-a
aithris;
d’eagla gomadh
domblasda
dleaghar
réilioghadh gairid.
16 Lá éigin dar
éirghiosdar
ar tulaigh láimh
re a longphort
oireacht i ngach
éinionadh
dá chumhga ’n-a
mbíodh Cormac.
17 Go tulaigh na
comhdhála
do-chí chuca mun
dtráth-sain
bean leathchaoch
ruadh roghránda
’s aonbhrat lín
ar a brághaid.
18 Gabhais tres
an aonach-sain
nó go ráinig sí
an baile;
dí níor
fhiafraigh éanduine
cia hí nó cáit a
raibhe.
19 Go Carraigh
Meic Diarmada
an tráth
do-chuaidh an bhean-so
níor shuidh an
dúil diabhalda
gur cóirigheadh
lé leaba.
20 Oileachán beag
éagcosmhail
do-ní i n-uillinn
an tighe;
bliadhain dí ar
an ndéarghadh-sain
gan easbhaidh
bídh ná dighe.
21 Gur caitheadh
an bhliadhain-sin
- mo chean
do-rinne an ainmne -
bean ná fear dá
fiafraighe
ní fhuair ar
feadh na cairrge.
22 Téid an
chaochruadh chiabhfhada
ar gcor na
bliadhna thairse
d’ionnsaighe
Mheic Diarmada
’s beannaighis dó
as a haithle.
23 Innisidh a
himtheachta
dó ó thosach go
deireadh;
ní sgéal so nach
inleanta,
sgéal as uaisle
ar an eineach.
24 “Bliadhain gus
an aimsir-se
dhúinn it shíth,
a rí Dhuibhe,
ar bhfógra ó Thír
Thairrngire
bean mé ar ar
cuireadh cluiche.”
25 “I mbrugh
Eamhna abhlaighe
do cuireadh mé fa
gheasaibh
gan dul go Tír
Thairrngire
go mbeinn
bliadhain ’n-a heasbhaidh.”
26 “Níor gabhadh
an bhliadhain-se
uaim gan mo
bheith i n-éantaigh
’s gan neach ann
dom fhiafraighe
ar feadh an dá
mhíos dhéag-sain.”
27 “Do bhádhas an
bhliadhain-se
i gcúirt Locha
Ché chornbhláith
gan neach ann dom
fhiafraighe
- is do bhíodh
uile an tromdháimh.”
28 “A n-áireamh
ní féadfaidhe
leath ná trian a
mbí id bhaile,
’s ní shaoileann
díobh éanduine
nach air féin
bhíos bhar n-aire.”
29 “Ar bhéasaibh
ná ar mhíbhéasaibh
ní diúltar neach
ód thigh-se
- ’s ní léigthear
acht fíréanaigh
amháin i
dteaghdhais nimhe.”
30 “A Chormaic
mheic Tomhaltaigh,
an bhfuil ar
feadh an bheatha
teach i mbeinn an
comhfhad-sain
gan fhiafraighe
acht do theach-sa?”
31 “Beannacht
agus bithbheannacht
fágbhaim uile
’gad theaghlach;
ní dearnadh ’s ní
dingeantar
céim as uaisle ná
a ndearnsad.”
32 "Do ním-se
dhuit fáisdine
gé táim im
beathadhach ghránna
go mbia an
t-oineach d’áiridhe
’gat shíol go
laithe an bhrátha.”
33 A geasa ó do
fuasgaladh
ar n-innisin a
heachtra
imthighis an
ruadhchailleach;
ní dí támuid
budh-easda.
34 A airdrí fial
foighideach
is riot bheanas
an sgéal-so;
id bhrugh ní bhí
coimhidheas
re duine do shíol
Éabha.
35 Níor bh’usa
don chailligh-sin
bheith mar do bhí
i mbrugh Cormaic
iná bheith id
bhaile-se,
a rí Locha Ché
chollbhuig.
36 Do-ghabhthaoi
id bhrugh bhiothbhuan-sa
sgol ris gach
gceird i nÉirinn
’s ní bhíodh i
dTigh Mhiodhchuarta
acht duine ris
gach éincheird.
37 Do ghreasa, do
mhadhmanna,
ní fhéadaim
bheith dá bhfaisnéis;
ní thuillfeadh
san adhmad-sa
an deachmhadh
cuid dod chaithréim.
38 Ad theagmháil,
a Thomhaltaigh,
ní thiocfadh
duine ar domhan,
a Chú Chuluinn
churata
a Chonaill
Chúigidh Chonnacht.
39 A-tá [ag]
dúsacht th’adhmholta,
a rí
ceirtbhreathach Céise,
nach foghnann don
adhmad-sa
tosach acht
tosach féile. Tosach féile.