Poem in printable PDF format
Triall gach
éinfhir gu cúirt tTeabóid
[Carney, James:
Poems on the Butlers: of Ormond, Cahir, and Dunboyne (A.D.
1400-1650), Dublin, 1945, poem 6]
1 Triall gach
éinfhir gu cúirt tTeabóid,
ceann na
ndámhsgol,
brugh fairsiong
fial fleadhach fíonmhor,
teisd gan
trághadh.
2 Ríoghbhrugh
orrdhraic na bhfleadh bhfoirfe,
iosdadh
flatha,
Teamhair Chuinn
as chóir ’na chonchlann
nó Ard Macha;
3 nó an Brugh ós
Bhóinn, clár na ccuradh,
’na mbíoth
Aonghas,
gu mbratoibh
sróill ann ar uaislibh
fá a bharr
chaomhthais;
4 nó Nás na Ríogh
a n-iath Laighean
na lann
bhfaobhrach,
nó ráth Caisil,
ríophort Mumhan,
na ccorn
gcraobhach.
5 Dar leat as é
Conn nó Cathaoir
ar lár
Teamhra,
ag dénomh cirt do
shluagh Bhanbha
a measg a
theaghloigh;
6 nó Niall
Frosach arar fearadh
na trí
ceatha,
nó Cormac Airt,
airdrí Éirionn,
nár chlaon
breatha.
7 Meadh chosmhoil
don ríoghroidh Teabóid
san chúirt
ghrianoigh,
ag dénomh cirt fá
fhiadh bhFódla
as fhearr
riaghoil.
8 Ní ghabh comha
ó neoch dá threisi
fri huair
gcóra;
ní loigheann ar
anbhfann égcruaidh
an donn
dódghlan.
9 Ní ér ollomh,
ní ér fhilidh,
ní ér éigios,
bhá bhronnadh séd
an fial faoilidh
ní ér
éinfhear.
10 Teabóid
Builtér, ceann na féile,
gnúis mar
Ghuaire,
fear le a
mbeirthior buaidh gach báire,
bladh as
bhuaine.
11 Fear mar
Naoisi mór mac Uisneach
go ndeilbh
n-áloinn,
cách uile ag
triall fá a thuairim,
ní sgél
fábhoill.
12 Ursa chogaidh
críche Muimhneach,
leithéid
Logha,
fear le a rugadh
buaidh gach catha
a ttruaill na
troda.
13 Ar uaisle, ar
oinioch, ar dhaonnacht,
ar dhíol
ndeóradh,
cia budh cóir do
chor ’na chonchlann
acht méin
leómhoin?
(a) Ór as é an
leómhan lúthmhor láinédrom beathadhach as uaisle do na huilibh
beathadhach. Agus as é bés do-ní an leómhan mór an uair bheireas an
bhainleómhan a cuaine caomhchuilén: bíd marbh go ceann ttrí ttráth
a ndiaidh a mbeirthe, ina dhiaidh sin tig an feirleómhan d’fhéghoin
a chloinne 7 fo-gheibh marbh iad; et cuiridh a anáil fútha 7
slánoighidh iad 7 do-ní a n-aithbheóoghadh. As amhlaidh sidhéin
do-ní Teabóid Builtér aithbheóughadh aosa healadhan Éirionn uile go
hiomlán, 7 a gcongmháil suas d’aindheóin gach éndhuine le budh
mhian dochor nó díoghbháil do dhénamh dhóibh eidir Ghall 7
Ghaoidhiol.
14 Do-gheibhid
cách cuid da sgéloibh
sgríobhtha a
meamrom,
lámh as treisi
cruaidh a ccomhlonn
nár thruaill
tearmonn.
15 Seabhac
gríobhdha críche Muimhneach
gnúis nár
donnadh,
ní dhearna sé
trén le teangaidh,
nír ér
ollamh.
16 Atá a mbéloibh
suadh is seanchadh
fá Fhiadh
bhFéilim
saoirshliocht
Shémuis na mbeann mbuabhoill
as fhearr
dh’Éirinn.
17 Gur mheala in
Brugh, fós an braonach,
Bóinn is
Breaghmhach;
gur mheala an
féinnidh mear muirneach
Eamhoin
Abhlach.
18 Ní fhoil
agoinn fhear ar n-iomchair
d’éis ar
n-ainbhreath,
acht aoibhioll
bheó thuinne torchoir
choisgeas
anfadh.
19 As é a ainm,
cisde na ccliar,
Teabóid
Builtér;
do-bheir do
chléir crodh gan oilbhéim,
Dia dhá choimhéd
!
20 Ní beag dhúinn
do mholadh Teabóid
méd a
chroidhe;
do chuaidh sé tar
gach n-aon eile
san raon
roimhe;
tugus nach gloine
dér aille
sgél na
sgoile
(b) Agus as é
sgél na sgoile nár fédadh sinn féin, aos ealadhna Éirionn
dh’iomchor re méd ar n-ainbhreath ar na ríoghoibh tánoig romhoinn,
amhail atá, aonshúil Eochadha, 7 bean ríogh Laighean, 7 sgiath
Chinn Ghégáin, 7 each geal Taidhg Í Chonchobhuir. Agus dar linne ní
daoire sin iná sinn féin 7 aos ealadhan Éirionn ag triall a cceann
tTeabóid Builter d’égcaoine ar n-imnidh 7 ar n-édtualoing 7
d’fhagháil ar ríochtanuis a leas uile uadha go comhchoitcheann.
Fear mar Ghuaire
21 Tiobóid
Builtér, ceann na dáimhe,
ar ccrann
cnuasoigh;
ní dhénoid Clann
Néill an nós-soin,
dréim re a
dhuasaibh.
22 Tiobóid
tógbhus cealla is cliara,
cuid dá
sgélaibh;
fear na ccorn
gclochbhuadhach gcumhdaigh
dealbhdha a
ndénomh.
23 Fear agá mbí
cuirm is comhól
go mbadh
sásadh,
fear na
bhfínfhleadh dháiltear dh’ógbhaidh
’s d’aos gach
dhána.
24 Triath agá mbí
mórdháil Muimhneach
as maith
bésa;
ina fhlaith as
mór na grása
gan chlódh
gcédfadh.
25 Fear do chuir
a dhóigh go daingean
a nDia
dhíreach;
fear dá sléchtann
fiodh ciar craobhach,
sliabh is
mínleach.
26 Do réir fhínné
ughdor n-eólach
agus ollamh,
ní fhoil a mhac
samhla sunna
ar mhéd a
bhronnoidh.
27 Doimhne a
eagna, gloine a ghliocus,
bláithe a
bhriathra,
maordha málla
ceannsa cráibhtheach
as fhearr
riaghoil.
28 Longphort
líonmhor do mhnáibh banda,
bíthe
béilbhinn,
lán do chruitibh
tédoibh taidhiúir
is aos
léighinn.
29 Aos gach dána,
aos gach fhileadh,
aos gach
bérla,
tiaghoid uile a
mbrugh na Cathrach,
gá fearr
tréda!
30 Dréchta is
duana, laoidhe cuanna,
cuirmtheach
ceólmhor,
ní bhí easbhaidh
ar rígh Cathrach
ag díol
deóradh.
31 Dá mbeinn dá
meas choidhche am aigneadh
tréidhe
Teabóid,
as é cré chúil
Ghall is Gaoidheal
’s a mér
meadhóin.
32 Do-ním
d’fhínné d’fhearoibh Éirionn,
ós mé a
seanchaidh,
nach cualaidh mé
maithios Teabóid
sgríobhtha a
seanchairt.
33 Gér mhaith
Conn i gCruachain Connacht,
díon gach
deóraidh,
nó Clanna Néill
fa mór meadhar
nó Síol
Eóghain,
34 nó Siol
mBriain na mbratach maothshróil
fa mór
cnuasaigh,
nó Síol Carthaigh
d’uaislibh Gaoidheal
go méd
n-uabhair,
35 ag rígh ná ag
ríoghain ná ag ollamh
ná ag fior
léighinn,
ná ag seanchaidh
go n-iomad eóluis
ar fhud
Éireann,
36 bíoth a slán
uile go haoinfhear
fán méd
áirmhim,
nach táinig díbh
fear budh inghill
don fhial
fháilbhinn,
37 acht amháin
Guaire mac Colmáin
nár dhiúlt
éigeas,
ní chuala díbh
meadh do Thiobóid
acht in
t-éinfhear.
(c) Agus fa mór
na buadha do Ghuaire mhac Colmáin nár dhiúlt énduine i leith a
chúil ná a aighthe riamh. Acht atá ní cheana, fa fearr an aimsear
re linn Guaire mheic Colmáin ionás re linn Teabóid Builtér; atá sin
’na iomarcaidh ar Tiobóid gan chobhuir éinfhir d’fhearuibh Éireann
lais fá ndiongnann d’oineach 7 d’eangnamh ar fhileadhaibh 7 ar
ollamhnaibh 7 ar aos gacha ceirde 7 gacha dána.
38 Do-chuaidh a
chlú fós fá Éirinn,
mór na grása,
ar feadh Saxan is
fhuinn Alban,
ar ndamh
dána.
39 Ar leag
lóghmhar, ar gcaor comhraig
is mó buadha;
ar n-arthrach
seóil re huair ngábhaidh
fá chló
gcuanna.
40 ar ndos dídin,
ar gcraobh chnuasaigh,
ar muir
lomlán;
ar n-adhbha ceóil
fhírbhinn adhnuall
is ar
n-orghán;
41
M’fhuairshreabh tobair uasail fhollán
go néimh
nuaghlain;
ar gcloch
mharmuir go ngnaoi ngléighil,
ar gcoill
chnuasaigh.
(d) Agus is é
crann cnuasaigh na dáimhe Teabóid Builtér, óir do-gheibhid draoithe
7 deaghaos gacha dána toradh gacha laoi 7 gacha mís, gacha treimhse
7 gacha bliadhna go habaigh re buain don chrann sin, ionnus gurab
móide é a mbeantar de fó ionnamhuil crainn na beathadh i bParthus
[óir do-ghébhdais fir domhuin uili a sásadh somblasta do thoradh in
chrainn sin i bParthus acht amháin ní dá samhlughadh atámaoid].
Gidh eadh cheana, is é
in crann fígi
fíneamhna
caomhthoirtheach
cnuaisiomdha
don fhiodhbhaidh
uasail fhailmghégaigh
ar feadh Éirionn
iathghlaine
nach críon
choidhchi a chaomhdhuille
gacha bliadhna
biothghlaine
Tiobóid ríoghdha
ruitheanda
ag dáil cruidh go
comhchoitcheann
d’éixibh agus
d’ollamhnaibh
’s do lucht
scagtha gaoidhilge
in gach aird dá
innisin
ar fud Fódla
féruaine
a thuaruscbháil
mar tá, óir atá eaglus 7 ealadha, dámh 7 deóraidh, brughaidh 7
biataigh 7 breitheamhain ag móradh 7 ag médughadh in chrainn uasail
fhíneamhna sin .i. Teabóid Builtér.
42 Crann na
beatha is uaisle solas
tar fhás
talmhan,
crann na
mbeannacht in crann cumhra
is fearr
daghbhlas.
43 Crann is romhó
maith re maoidheamh
d’fhíonfhuil
Builtér,
ní theagmhann cnú
fholamh iomnár
sa chrann
choimhthrén.
44 Crann ina
bhfuil nead in tseabhaic
tar fhéin
Gaoidheal,
is í in chliar an
énlaith oirdhearc
bhíos dá
scaoileadh.
45 Dáibhídh rí,
nó Solamh sluaghach
go méd
n-eóluis,
fa lór ar tús méd
a mbronnaidh
do dháimh
dheóradh.
46 Colam Cille,
deaghmhac Féilim,
fa trom
toirbheart;
do-chóidh tar
Chlainn Néill a airdteist
fhéile is
oirdhearc.
47 Maith do
leanadh suas le Tiobóid
lorg an
einigh,
beith agá riar dó
ní hannamh
go mór
meinic.
48 Ní haithnidh
dúin slighe molta
’s a beith
uaingeach,
gach duine ag
dréim re a cheird dúthchuis
ní nós
nuaidhe.
(e) Agus ní
nuaidhe in nós damh féin ceard m’athar 7 mo shean-athar do
leanmhain, duana 7 dréchta 7 dúchanna 7 laoidhe áille adhmolta do
dhénamh do Thiobóid Builtér is daor cheannchas.
49 Sgoith mo
cheirde duit do dhlighfinn
a ghruaidh
dealbhghlan;
do-ghén daoibh in
aisti is uaisle
i gceann mo
sheanchuis.
50 Seabhac
Sionna, éigne Siúiri,
buinne
díleann,
biaid a mholta i
laoidh ’s a litir
scríobhtha im
scríbheann.
51 Ní beag
damh-sa cách dá mholadh,
gá fearr
riaghail!
gibé is fhearr
san éigse ag Tiobóid,
dá chúirt
triallaid.
52 Máire Ciosóg
in mhín bhonnbhán
mhálla
mhórdha,
lubhghart
toirtheach na gcrann gcumhra,
failmghég
órghlan.
53 Gnúis
fhorbhfaoilidh ris gach éinfhear,
mian na
dtromdhámh,
déd geal is ruisc
niamhdha; a deaghglór
ciallda a
gcomhrádh.
54 Bídh i láimh
ag an ord fhileadh
mar Mheidhbh
Cruachan,
bean rathmhar
réidh ag díol deóradh,
togha
nuachair.
55 Ní théid
éinfhear uaithi diomdhach
don dáimh
dhoiligh;
rug a clú geall
tar gach aicme
le barr
oinigh.
56 Tiomnaim
m’anam duit a Dhúilimh
na bhfleadh
gcomhlán,
go mbear id
bhrugh áluinn aingleach
is id
roghrádh.