firstLine"; ?>

1955. Ursa an chogaidh crioch Laighean $
Length: long 33qq
Certainty: 1
Period:
  1. 17th early
Areas:
  1. Leinster
Classes:
  1. eulogy mp
Manuscripts:
  1. NLI G 348 S. O Fearghail 1895
  2. Harvard O’Byrne MS c. 1726<1622 ex
  3. TCD 1288 (H.1.14)Aodh O Dalaigh 1750
Prints:
  1. text LB no. 51
Motifs:
  1. envoi to wife
  2. nobility of patron’s ancestry
  3. patron’s prowess in warfare
  4. caithreim, list of triumphs
  5. King as sentinel, guarding territory
  6. spartan life of warriors
  7. Fertility of land under true ruler
  8. king’s officer: maor
  9. cios, cain, tax, tribute
Poet Christian Names:
  1. Cuchonnacht (Harvard MS)
Poet Surnames:
  1. O Dalaigh
Patron Christian Names:
  1. Feidhlim mac Fiacha
Patron Surnames:
  1. O Broin d. 1630
Apologue Subclasses:
  1. Cuchulainn: guarding Ulstermen
Meter Vars:
  1. deibhidhe
Poem:

Poem in printable PDF format

Ursa an choguidh críoch Laighean


[Mac Airt, Seán, Leabhar Branach, Dublin, 1944, poem 51]


Cúchonnacht Ó Dálaigh .cc.


1 Ursa an choguidh críoch Laighean,

mór gceardcha do fiadhnaigheadh,

re headh n-anbhuaine innte

treabh armnuaidhe innilte.

2 Mar tá riamh ó ré na sean,

móide carthar críoch Laighean,

lé díon bagair, lé cosc cáigh

’na posd cagaidh do chongmháil.

3 Críoch Laighion na learg síthe

eochair glas ngiall gcoigcríche,

cédtobhach cairte na sean,

sédtolach mhaicne Míleadh.

4 Buime biodhbhadh na Fódla,

aondaingean fear bhforfhógra,

críoch thirmlíggeal armghlan fhionn,

imdhídean fhaghladh Éireann.

5 Seanaitreabh sinnsear síl Bhroin,

uaim a síodha a seól cogaidh,

ré ngnáthuighthear comhdha a gcean

máthairthreabh fhoghla is airgneadh.

6 Giodh mór lá do leigeadh riamh

cóir cáich ré cóigeadh Ghailian,

tearc uaidh lé tóir dá treisi

do-chuaidh cóir na críchei-si.

7 Atá éinchineadh innte

nách leig do lucht aidhmillte

buain ré feirg a foghla dhí,

dan ceird comhdha na críche.

8 Dá gceangladh an cath Laighneach

síoth do chead a gcomhairleach,

ní léigfiodh síol mbosghlan mBroin

díobh gan chosnamh a gcogaidh.

9 Ón chéidfhear do-chuaidh ’na seilbh

d’fhéin Tuadhmhan na ttreas neimmeirbh

síol mBroin, na beithre cogaidh,

troigh theichmhe ní thugodair.

10 Aithris ar a n-airrdhibh soin

do-ní Feilim mhac Fiachaidh;

scaoiltear síodh Laighneach ré a linn,

díon a n-ainbhreath ar Fhéilim.

11 Bheith mar chách ó nach lór lais,

caite dhó ag díon a dhúthchais

ceilt gach éigin dá n-uighe

a mbeirt éididh iarnaidhe?

12 Leis ná cronuighthear choidhche

triall re tosach geamhoidhche,

bheith le sín fhuair na n-oirear

a gcíbh cuain ná crannaigheadh.

13 Ná mothaigheadh mac Fiachaidh

suan sádhail ar óirsciathuibh,

acht breith buidhe bheith mar sin

bheith ag luighe ’na lúirigh.

14 Usaide d’Fheilim Ó Bhroin

triall foghla, fulang dochoir,

teas gliadh ’na ghruaidh ag gabháil,

a bhfuair ón fhiadh d’easanáir.

15 Críoch Laighion na linnteadh mall,

fiú a bhfríoth do throid ’na tiomchall

nách dóigh í d’éineing oile,

sí ag Féilim dá foraire.

16 Mar sin do fágbhadh feacht n-aon

Cú Chulainn nár char míothaom,

re hucht comhdha in chláir Ultaigh

ar dháimh ndorrdha ndíoghaltaigh.

17 Tarla an uair-si ar ord n-Uladh

geis nárbh éidir d’fhuasguladh,

ceas naoidhean ortha ré headh

gan scaoileadh orchra acht d’aoinfhear.

18 Tionóiltear leó, ceann a gceann,

ceathra hollchóigidh Éireann

do bhreith na tána ó [a] ttighibh

a leith ágha is aindlighidh.

19 Cú Chulainn an chrotha loinn,

ní fríoth do choisgfeadh comhloinn

colg ná sleagh acht aongha an fhir

do chaomhna chean an chúigidh.

20 Ní bhíodh dearna ar a dath féin

ó threasaibh na ttriath n-aigmhéil;

ní bhíodh brat acht corcra ón gcath

ó mhac ochta na n-Ultach.

21 Mar do chaomhuin Cú Chulainn

críoch Leamhna a los deaghfhulaing,

caomhnaidh síodhaidhe síl Broin

tír a fhíonfhuile ar fhoghluibh.

22 Meadh do Choin na gcolg bhfuileach

ar fhoghuil críoch gcomhuidheach.

deaghshamhuil ar choimhdhe a gcruidh,

oighre fearamhail Fiachaidh.

23 Ní fríoth le Coin an chleasruidh,

ag díon an fhuinn imriosnuigh,

leath a bhfuair Féilim Ó Broin

fá éineing dár fhuaigh d’Ultaibh.

24 Minic do bhí ar bheagán suain

ar shlios Bearbha an fhóid fhionnfhuair

is lucht feadhma dá faire,

a n-ucht bearna baoghlaighe.

25 Lá ag Sionainn na sruth n-énach,

áith é ré hucht mBuiltéarach,

lá im Baoill don bheithir Bhranach,

feithimh do thaoibh Thuathalach.

26 Téid go Laoighis lá oile,

lá go himlibh Osruighe,

lá fá bhruach Boguigh Ó Máil,

ní d’fhuath coguidh do chongmháil.

27 Gach ainbhreath dá raibhe riamh

ag cách ar chóigeadh Ghailian,

dá bhreith ’na n-aghaidh ar-ís

samhail don bhreith do-bheirdís.

28 Mlaith do-chuaidh críoch a gcogaidh

síoth d’uaim d’éis a ndearnodair,

luach a síodhchána ag síol mBroin,

ríoghchána dhíobh nách deachaidh.

29 Orra féin d’éis na heachtra,

mór dá macuibh oighreachta

im Dhuibhlinn Cliach mbraonuigh mbinn

’na maoruibh fiach ag Feilim.

30 Ar mhac Fiachaidh [feirrde a mheas]

fulang docra ag díon cairdeas,

Laighnigh gur líon dá annsa

taibhghidh díol san docar-sa.

31 Snadhmadh síothchána síl Bhroin

inghean Fhiachaidh Í Thuathoil,

áladh nách deimhin do dhíol,

bádhadh einigh na n-airdríogh.

32 Minic bhíd ógbhaidh Almhan

dá searc trá gan tionnabhradh,

amharc Úna ar a n-aire,

radharc súla sochaidhe.

33 Ré linn Úna ní aghthair,

dá bhfríoth riamh a Raghnallchaibh,

síon fhuar acht turadh toirtheach,

an sduagh umhal urnaightheach.