Poem in printable PDF format
An tú a-rís, a
ráith Teamhrach?
Quiggin, E. C.:
‘O’Conor’s house at Cloonfree’, Essays and Studies presented to
William Ridgeway, Cambridge 1913, 333-352]
1 An tú arís, a
ráith Teamhrach?
do-chláochláis
cruth ildhealbhach;
fúarais gnáoi
’san riocht roimhe,
gé ’táoi ar
sliocht na seanchuire.
2 Mo chean arís
dod reachtaibh,
a thaisgealta an
tairrngheartaigh!
ní fhacus úaim
ríamh roimhe
do sgíamh úair
budh aidhbhsighe.
3 Do-thógbhais
ceann a gClúain Fráoich
ar leirg úaine an
fheóir fhionnmháoith,
a ráith
cheathardhruimneach Chuinn
leathanbhruighneach bhláith bheandchruinn.
4 Do hainmnighthe
eacht oile
ó Chond thú, a
threabh Láoghaire!
fearr liom
hainmniughadh ó Aodh,
a shliom
bhairrliubhar bhárrcháomh!
5 Muna tusa
Teamhair Chuind,
a theaghdhais atá
aguinn,
ní deárnadh
d’úaim ríamh roimhe
dhá thrúaill
chríadh badh cosmhuile.
6 As uille iná
Crúacha Chuinn
an múr-sa mhílidh
Umhaill,
ré múr Teamhrach
do-toimhseadh
an dún dealbhach
dorusgheal.
7 Ar aithris
Teamhrach Dhá-Thí
do-ordaigh mac
mhic Rúaidhrí
an ráith
sídhghreadhaigh sailghidh
bfhínfhleadhaigh
bhláith bhúabhaillghil.
8 Nó go ndeárna
an t-Áodh Eanghach
an dún-sa ar
dheilbh cláoin-Teamhrach,
ní bhíodh acht
lúadh ráidh reimhe
ag slúagh Fáil
’mun bhfáistine.
8a Lór do dhíon
Fódla ar foghail
dioga dhúin Í
Chonchobhair
slios a
hiomdhuidhe is í as ferr
do ní ionghuire
Éirionn.
9 Re linn Aodha
na n-arm nocht,
gé fúair rath
ríoghraidhe Condacht,
ní rúacht glas
roimhe ar a rath
go snas chloidhe
na cathrach.
10 Níor
cruthaigheadh riamh roimhe
on mbaile a
mbíodh Láoghaire
slios mhúir
d’fhíonbhroghaibh budh fearr
d’úir nó
d’fhiodhbhodhaibh Éireann.
11 Díol
beandochta bas an tsháoir
lér cumhdaigheadh
an chatháoir;
níor chum bas
ughdair oile
snas cumhdaigh
budh cruthaighe.
12 Do-bhí cuid
d’Áodh an airm chuirr
ar chuma an
chloidhe dhíoghuinn,
an sáor asé
do-shnoidheadh
’s as é Áodh
do-orduigheadh.
13 Ní heasbhaidh
don bhláith bháirrshlim
ríaghail ghrinn
nó gabháilshreing
d’éis shúltomhuis
an deirg dhuinn
’mun leirg
ndrúchtsholuis ndíoghainn.
14 Aonmhúr atá ag
Áodh Eanghach,
seacht múir fá
mhúr cláoin-Teamhrach,
na seacht múir
úaine oile
do shúidh úaine
an t-énchloidhe.
15 Gan mheadhair
mur mhuirn a shlóigh,
gan gháirdiochus
mur ghnáoi comhóil,
gan
coimhmbríoghmar a cuma
do
shoighníomhradh shaoghulla.
16 Ráith Áodha
’na haimsir féin
créd acht Tráoi
oile íséin?
ionann gill gnáoi
a fleadhóil
’s don Tráoi lé
linn Láimheadhóin.
17 Paliís lonrach
leomhain Chuilt
as fíadhnach ar
feadh radhairc,
a beith úaidh
eadh a uidhe
níor smúain fear
a fiafroighe.
18 A fiafroighidh
dob áil linn
tré
allmhurrdhacht a hinnill
an d’fhiodhbhaidh
nó d’úir Bhanbha
don fiodhraidh
úir allmhardha?
19 Nó an é brugh
na mbeand corcra
so ar ndul a
ndeilbh shaoghalta
ar mbúain a
draoidheachta dhe
do sdúaidh
bhráoinealta Bhóinne?
20 Nó an budh í
Eamhain Abhlach
an chinnlitir
chiomhardhach
do-sheól go gort
Chuinn chugainn
dár nocht druim a
donnphubuill?
21 Nó an í Ráith
Crúachna ad-chiú thoir
ar dtocht go
Clúain Fráoich féraigh?
ní uil thíar acht
a taidhbhse,
do-chíam thoir a
tuaraim-se.
22 Foicse thoir
do thigh Chrúachna
clúmh bheithe,
bárr úrlúachra;
amhghoire thíar
iná thoir
sgíamh
chrannghoile do Chrúachain.
23 Tréigion mhúir
Chruachna ar Chlúain Fhráoich
neamhghuth d’Áodh
an fhuilt fionnmháoith
lugha as amhghar
d’fhior Eanaigh
adhradh d’fhiodh
is d’inbhioraibh.
24 A n-ucht uisge
agus feadha
do-níodh Fionn na
foirgneadha,
mur tá an
chaithir ag cionn Breagh
do-aithin Fionn
an foirgneadh.
25 Gar fíoruisge
dha fleadhaibh,
gar fiodhbhaidh
dá foirgneadhaibh,
fíorghar gach
bladh dá búadhaibh,
gar míonmhagh dá
marcshlúaghaibh.
26 Atá búaidh
iongnadh oile
ar chathraigh
chinn Máonmhuighe,
sáoraidh áongha í
ar olc
agus í ag caomhna
Connacht.
26a Sáoraidh an
Fhódla ar foghail
dígheann dhúin Uí
Chonchobhair,
do réir
fhiodhbhuidhe is í is fearr
do-ní ionghaire
Éireann.
26b Ní comfad
amuidh ’s amach
urchar um ráith
ríogh Teamhrach,
fir ’ga nguin
impe d’fhoghaibh
nar chuir innte
d’orchoraibh.
26c As les
do-ráidh rígh Teftha
fir treuna ar tí
a haimsighthe,
as lór aoinfhear
dá madh áil
re slógh
Gáoidheal da gabháil.
27 Ráith
dhíoghainn dhreagan Line
ní uil innte acht
áoinshlighe,
as lór
d’áoinfhear dá madh áil
ré slógh
Gáoidheal dá gabháil.
28 Atá ciorchall
chláraigh dhuinn
ós cionn an
chloidhe dhíoghuinn,
ní bhfuil ’sa
chearchall cháomh chlár
leathtrom ná
cláon ná cleathrámh.
29 Atá gasraidh
mhór mheanmnach
innte um úa na
dToirdhealbhach,
atá ar a
sleaghaibh seól áigh
ar nach eól
d’fhearaibh eadráin.
30 Atá teach
áoibhinn innte
dá las lí na
firminnte,
dá n-íadhthar
doirrsi ag ól air
budh lór a
soillse ó shéadaibh.
31 Atá ré táoibh
thighe uí Chuinn
cúilteach corr
chláraigh díoghuinn;
as ionshamhraidh
thúaidh an teach
ó fhiogharmaibh
fhúair fhuighleach.
32 Tógbhaidh
lanna láoich Codhuil
taithneamh tighe
Í Chonchubhuir,
gur réalltannaidh
an teach thall
ó
chréachtlannaibh chleath gCúalann.
33 Teach
comhromhach Chlúana Fráoich
ionfhúar a tteas,
te a n-iomgháoith,
lór a ionnfhúaire
’sa toigh the
ón diombúaine
goimh gáoithe.
34 Bláithe iná
blaosg uighe
bruighion
bhaidhbhe Cáonrúidhe;
téid gan
fhleochadh gach deór dhe
mar do dheochadh
d’eón uisge.
34a Bu iomdha ar
fud na Banbha
teacht[a]
earraidh allmarrdha,
le gialloighribh
o Gallaibh
’san riaghuilghil
réaltannaidh.
35 Iomdha a ráith
Áodha an airm cuirr
ag maicne súairc
síol núa-Chuinn
tí a ngrúaidh ar
ngabháil datha
ó anáil fhúair
fhíonbhracha.
36 An búdh é an
t-Áodh oirrdheirc
luidhios ar lucht
uabhairneirt?
ní cás gég Almhan
d’aithne,
créd adhbhar a
fhiosraighthe?
37 Do-haithéntáoi
an t-Áodh Eanghach
ag colamhnaibh
cláoin-Teamhrach
d’éis a ndearna
Flann file
do bharr Eamhna
d’fháistine.
38 Aithnid
dráoithe ar dhealbhaibh néll
flaith Cruachna
na gcolg slimghér;
aithnid banfháidh
láoch Line
ar anáil gháoth
nginntlighe.
39 Do bhí Modh
Ruidh rí na ndrúadh,
do bhí Cathbhuidh
is Ciothruadh,
do bháoi
Feircheirt an fisidh
ag neimhcheilt
gnáoi an ghille-sin.
40 Tíacht an
toraidh, teas na síon,
cred sin acht
sighne áirdríogh?
a aithne ar
bhaidhbh Lúain ni linn
an t-ainm fúair
gin go n-aithnim.
41 Atáid
cuibhreach chláir Bhanbha
d’fháiltiughadh
an Áodh-anma;
risan Aodh-ainm
do fhóir inn
do chóidh gach
áonshnaidhm d’Éirinn.
42 Créd acht
comhartha flatha
gleó Áodha a
n-Árd Cháonachta?
táinig sé a n-ágh
iomlán,
búdh slán é ón
ithiomrádh.
43 Dob iongnadh
Gháoidhil is Goill
do bhreith ar
fhéinnidh Umhuill
gan fhear ann
acht fear faladh
’s gan barr
Breagh do bháoghlughadh.
44 Níor measa lá
an tachair thíar
foraire flatha
Gailían;
do chosuin sdúadh
[brogha] Bhreagh
an búar go dola a
ndídean.
45 A ród rúaige
chinn Múaidhe
a gcrích Bréifne
bárrúaine
ar chách do-chuir
a úamhan,
ní fuil fáth a
n-athshlúaghadh.
46 Do airg fa a
crodh gach críoch the,
do airg gach íath
um Éirne,
seal ar
chreachaibh, seal [ar sheil]g,
ag cleathaibh
Dean tré dhíbheirg.
47 As é tug, fa
turus neirt,
a Tír Chonuill
creich oirrdheirc,
ger bhuing re
muir fhúair anfaidh
búain a gcruidh
do Chonannchaibh.
48 Comhuirle úaim
d’úaislibh Fáil
gér teasuisgthior
tuir Ghabhráin,
má do gheall rí
teacht dá thoigh
más lé neart tí
ná tíaghthir.
49 Tigeadh más do
thabhairt ghiall
d’úa Chonchobhair
chláir Oirghíall;
do-bheir neart
dóibh is dosan
slóigh ag teacht
dá thogha-san.
50 Áodh Ó
Conchobhair chláir Bhreagh
samhuil Logha ar
leas nGáoidheal,
cách úain dá chur
ceann a gceann
agus Lugh ar úaim
Éireann. An Tú arís..
51 Brugh aoibhinn
inghine Uí Bhríain
mar an mbrugh do
bhí a bhfinn-Chlíaigh,
ríoghan osgordha
atá astoigh,
mná rosgorma ’mun
ríoghuin.
52 A inghion reid
ríoghan Dala
soillse náid na
sédála,
na ríoghradh gan
bróin mbúabhall
a síothbhrugh óil
Fhionnghúalann.
variant of
same
52 Bruidhean
réidh ríoghna Deala
soillsi ináid na
soillseadha
síol ríoghradh fa
bróin bhúabhall
a síodhbhrugh óir
Fionngualann.