Poem in printable PDF format
An tú ar
gcéadaithne, a charrag?
[Mac Cionnaith,
L. Dioghluim Dána, Dublin, 1938, poem 68]
1 An tú ar
gcéadaithne, a charrag,
a ráith éigneach
eatharrod;
cách ód
chéadaithne do chur
ní fáth
méadaighthe meanman.
2 An tú bhíodh i
mbéalaibh sgol,
do measdaoi re
múr Cruachan?
a phuirt ghil fan
rionnghlan rosg,
más ibh is
iongnadh t-éagcosg!
3 Do chlaochlóidh
do chruth dealbhghlan,
do imthigh bhar
n-óirthreabhradh
dod mhúr ghlan
thaoibhleabhar the;
ní mhar
aoilghreanadh th’aighthe.
4 Níor deargadh
le hingnibh each,
níor loiteadh le
lorg nuaichreach,
do leirg
dtonnbháin ngairthe ngil,
congháir
t’fhaighthe do uaignigh.
5 Tugais cruth
naoidhe ar neamhchruth
amhail do bhiadh
baintreabhthach;
a chúirt
orrdhraic thirmgheal thiogh,
do chomhloit
imneadh th’aigneadh.
6 Éagcóir do
haithneadh oraibh
cúis imnidh dá
bhfuarobhair,
a threabh na
gcaithreann gcorcra
re seal
n-aithghearr n-iasochta.
7 Dá dtuigthea
mar táid re treall
sé ríoghphuirt
fhoirbhthe Éireann
i n-éagcruth, a
róimh na ríogh,
níor chóir
éagnach ar th’imshníomh.
8 A-tá Teamhair
teaghdhais Chuinn
ó reimheas
ríghmheic Cearbhuill
mar gach
dtealaigh - níor dhleacht di -
gan mheadhair
achd teacht tairse.
9 Ó ré
Mhuircheartaigh mheic Néill
a-tá ráth Oiligh
fhóidréidh
- leis
do-roighneadh dimbrígh dhi -
gan deighrígh
d’oirdneadh innte.
10 Ní fhuair
Caiseal - cúis diombáigh -
d’éis Chormaic
mheic Cuilionáin
rí do fhréimh
chéadfadhaigh Chuirc
don ghéagthulaigh
fhéil orrdhuirc.
11 Ó aimsir
Fhearghuis Fhogha
do mharbhsad meic
Eochadha
níor fhaoi
Eamhain fhéirmhín fhionn
le héinrígh
d’fhearaibh Éireann.
12 Ríoghraidh
Laighean na leas gcorr
ón tráth fá
dtorchair Cearbhall
a-tá Nás na
mboilgshreabh mbinn
’n-a fhoirgneadh
fhás ón fhoirinn.
13 A-tá iosdadh
Cruachna Cuinn
ó ré Raghallaigh
rosgcuirr,
múr aolbhláth do
thobhaigh toil,
’n-a mhaolráth
fholaimh fhásaigh.
14 Aithnim nach
fuileongtha i bhfad
do bheith san
chruth-so, a charrag,
na hardphuirt-se
ór clódh a gcruth
mór an antuigse
d’éagnach.
15 Gidh eadh ní
hiongantach linn
a bhfuil
d’athtuirse ar th’intinn;
gan fháth níor
claochládh do chruth,
a ráth na
n-aolchlár n-amhlach.
16 A-taoi re
treimhse bhfada,
a chéadráith
chlann nDiarmada
- an ríghe réidh
ní rabha -
ód fhréimh fhíre
i n-aontamha.
17 I n-aimhriocht
dot fhoirinn féin
a-taoi re
treimhse n-imchéin,
a chúirt ródghlan
choillbhleacht chorr,
ó fhoirneart
ógbhadh n-eachtrann.
18 Foirneart
eachtrann is é thug
do chur sa
chruth-so, a charrag,
a ráth thoghtha
bheannbhláth bhog
far neamhghnáth
orchra orad.
19 Níor ghnáth
leat-sa achd re linn Gall
gur bearnadh séan
bhar saorchlann,
a linngheal
taobhuaine tiogh,
imneadh aonuaire
ar th’aigneadh.
20 Do chleachtais
fleadh is fiadhach
is graifne greagh
n-óirshrianach
ór dhiombuan
iarann bhar n-each,
a niamhfhonn
lionnfhuar loinnreach.
21 Ní caithtí lá
id longphurt shean
gan reic ndréacht
nó nduan bhfileadh
re glór bhar
síodhchraobh seanma
fa ól bhfíonchaor
bhfíneamhna.
22 Meinic thigdís
teachta síth
d’fhoráil
chomhadh ó choigcrích
dod chúirt
ghairthe thaobhaird the
’s raibhthe i
ngach aonaird uaibh-se.
23 Fa gnáth ar
leirg do leasa
lucht sgaoilte
craobh gcoibhneasa
ag maoidhimh
uaisle gach fhir;
aoighidh uaibh-se
agus innibh.
24 Fiu an
céadaoibhneas do chleachtais,
fiu a-rís do ró
éigeantais,
a phuirt úir na
ngoirmeas nglan,
doilgheas ar
t’úidh nach iongnadh.
25 Achd a-mháin
nach maoidhte dhuit
ró buaidhreadh nó
barr iomluit,
a
shlóighfheithmheach na dtreabh dtais,
fear
d’fhóirithneach ó fhuarais.
26 Tarla do
chéile cubhaidh
riot, a sheanráth
shéanamhail
d’uaislibh
caithchéile chláir Fhreing;
ná báidh
d’aithmhéile th’intinn.
27 Mac Diarmuda
díoghbhadh cath
fuarais tar éis
do dheacrach,
a bhraontana na
mbeann dtais,
aontagha as
fhearr dá n-uarais.
28 Tréig an
gcumhaidh do chleachtais,
eirg it earraidh
oireachtais,
lí bróin ná
haithintear ort,
a róimh
chlaichfhinntreabh Chonnacht.
29 Ní hathtuirse
as oircheas duit
ó fhuair tú tar
éis th’iomluit,
a fhéirmhín na
sídheas sean,
th’éinrígh
ndíleas fa dheireadh.
30 Rod chuirfe
a-rís id riocht féin
oidhre Taidhg na
dtreas n-aigmhéil,
a linngheal na
gclár gcorcra,
slán ret imneadh
iasochta.
31 Teas gréine is
gar do dhubhadh;
gearr go gcuirfe
Conchubhar
do bhláth
ionghnáth ar th’aghaidh,
a ráth
fhionnbhláth éagsamhail.
32 Budh iomdha
amhladh dh’ór ceard
ós shleasaibh do
chlár gcraoibhdhearg
is ceird
shaothrach druim ar druim
ós leirg bhar
n-aolchlach n-áluinn.
33 Gártha
caismeart agus crot
budh iomdha i
n-aoinfheacht iomut,
a thonnnuaigheal
na dtreabh bhfionn,
combuaidhreadh
fleadh is fithcheall.
34 Ní fuighthear
ón uair-se a-mach
teimheal ar
thaobhaibh th’aolchlach,
a cholggairthe na
gcíoch ngeal.
ná díoth
ordaighthe ar th’fhoirgnead
35 Bhar n-ainm
féile re fada
méadóchaidh Mac
Diarmada
ag aos
ghnáthmholta Ghuirt Néill,
a phuirt
bhláthchorcra bheinnréidh.
36 A charrag na
gcuan sreibhshidh
is é oidhre
Eibhilín,
a ráth gheal na
ngéigleas gcorr,
fear do
chéidgheas do chomholl.
37 Do cleachtadh
dhuit, a dhúin shídh,
iocht is oineach
it airdrígh;
geis duid éara re
n-aoighidh;
sgéala nach cuid
commaoidhimh.
38 Dod gheasaibh
bhós tre bhith síor
th’iadhadh ar
ionchaibh th’airdríog,
fa
chliathfhroighibh do chraobh mbreac
ná aon
d’fhiafroighidh inneat.
39 Ní chuala
éingheis fholaigh
nach í intinn
Chonchobhair
ort, a bhrugh na
mbeann gcorcra,
dul i gceann a
gcaomhanta. An
40 Baincheann
bhrogha na cairrge,
inghean ríogh
fhóid fhionnChairbre
na geasa céadna
congbhoidh,
réalta an leasa
leabarghloin.
41 Rún
toirbheartach teagar séad,
an céadchlú
cuirfidh Mairghréag
ar an ráith
mbreacthana mbinn
beantagha cháich
i gcoitchinn.
42 Gruaidh
thibhreach gan toil bhfolaigh,
sgath saorbhan
síol gConchobhair,
troigh
bhoinnleasg as comhdha cean,
toirmeasg foghla
na bhféinneadh. An tú.