Poem in printable PDF format
Beag nár
sáruigheadh síol Néill
[Ó Donnchadha, T.
Leabhar Cloinne Aodha Buidhe, Dublin, 1931, poem 42]
1 Beag nár
sáruigheadh síol Néill;
beag díobhsan
nach úair oilbhéim;
táinig an uairsi
ar chlár Cuinn
a n-uaisle fa lán
lethtruim.
2 Gan gháir
fhleadh, gan choirche ciúil,
gan gháir shealg
ná téd dtaighiúir
gan laoidh fhúar
rithlearg dha reic
gan luagh na
n-ilcheard n-oirdhreic.
3 Ní clos
caismearta catha
ga seinm ag
sluagh Fionnmhacha;
d’iomad ceas um
chaoimhlios Bregh
ní feas aoibhnios
a n-aithreadh.
4 Beg dhíobh nach
deachaidh uile
i mbeirt bhróin
’s i n-eolchuire;
cuid da
gcneasghuin da luadh linn;
budh buan a
n-easbhaidh d’Éirinn.
5 Fiú an tromlot
tarraidh Éire;
is tearc feasta a
firchéile
re gach seal mur
soin uile
ca bhfoil fear a
furtaighe?
6 Ní maith fós an
fáth fa bhfuil
lethtrom láimhe
ar fhuil Eoghuin,
gan file nó
triath go teann
dá bhfine fa iath
Éireann.
7 D’éis gach uilc
dar éirigh dhi
Éire bhocht i
gcás chráiti
’si da crádh gun
uile fher
nár gan duine da
dídean.
8 Gan mheisnigh i
macoibh ríogh
acht iad uile fa
imshníomh;
do dhíth aoinfhir
do chrú Chuinn
Gaoidhil anú fa
nemhshuim.
9 Dona sas dona
tharla,
gan mheisnigh ’na
lucht leanamhna;
d’ua Bhriain ba
búan na bearta,
truagh ’na
dhiaidh na dilleachta.
10 Giorra
saoghail cinidh Cuinn
tug Éire fa lán
lethtroim;
an bhfoil cabhair
i ndáil di
is aghaidh gach
áir uirre?
11 An deireadh
uilc d’aicme Néill?
an tús nó an
deireadh dhóibhséin?
fán mBanbha más
búan a mbroid,
is truagh mur
tharla a dtreabhloid.
12 Síol Eoghain
fa thuirrsi thruim
dh’éis an
leomhain ó Liathdruim;
do len siad don
cheo chumhadh,
ní beo íad ón
urdhubhadh.
13 Do dubladh
dioghbháil Gaoidheal
tré Art Óg da
chomhaoidheadh
cridhe badh
cathdhaingne um chion
bile flathraighne
féinniodh.
14 Is ciorrbhadh
ball bás an fhir,
breo cédfadh
chloinne Mílidh,
teasgadh cumpuir
a gcridhe,
easgur d’Ulltuibh
dh’áiridhe.
15 Mac Seaáin, an
fial fosuidh
nár thuill
diomdha a dhúthchusaigh,
searc na suadh an
mín meardha,
truagh ar dtír
fán dtigherna.
16 Ní hé féin do
hagradh air
do thaoibh
éigeirt nó uabhair;
tug [a] ré
ceinnbhile cáigh;
sé da
dheirbhfhine as dioghbháil.
17 Do benadh
dhínn druim ar druim
na huaisle dob
fherr aguinn;
budh tenn fesda
na fala
testa cenn ar
gcosnamha.
18 Iomad buidhne
um cheann cuinnmhe
do chlecht Art Óg
rochuimhne,
is caidreamh
saoirfher fa seach
’s ag sgaoileadh
aigneadh úaignech.
19 Eó Beannchuir
na mbárc dtana,
eó Feirsde is
fhuinn Aontruma
éo Line
sreabhuaine sean
’s bile
gealchúaine Gaoidheal.
20 A mholadh ní
docair dhamh
má moltar duine
ar domhan;
cá mac ríogh dob
airde d’fhuil
do shíol Chairbre
is Chobhthuigh?
21 Ag sin i
gcomhraidh go cruinn
an t-aoinfhear
dob fhearr foghluim
d’fhuil Néill
Naoighiallaigh mur soín,
d’aoinriaghail ’s
cléir an chrábhoidh.
22 Ní fhúair bás
acht beatha bhuan,
an tArt Ó Néill
ní nemhthruagh,
a chaoineadh le
céill ní fhuil
do fhréimh
Gaoidheal ’s do ghalluíbh.
23 Ní clú bréige
do cuireadh air;
ní raibh aguinn i
nUlltaibh,
samhuil ar nAirt
tíar ná thoir,
an chairt as cian
ar cumhoin.
24 Nír ghein ó
Chormac ná ó Chonn
fer dob fherr
cert is comhthrom
lór a fhéile i
n-uair fhedhma
ó fúair tréidhe
tigherna.
25 Barr tuigsi
’na cheann do chuir;
léightheóir gan
locht a leabhruibh;
barr dlighidh i
gcenn i Chuinn;
ca filidh ba ferr
foghluim?
26 Iomdha i
n-iath Uladh le seal
námha is cara dha
chaoineadh;
mná an uairsi ag
caoineadh í Chuinn,
Gaoidheal dob
uaisle aguinn.
27 Och ní raibhe
riamh ’na bhrugh
[an] tuirrsi ar
dhuine [ar] domhan
bró chliar [is]
rithlearg dha reic
do mhían na
n-ilcheard n-oirdhreic.
28 Is terc aguinn
codhnach cáigh
ó nach mair
saorchlann Seaáin.
an dáimh feasda
ní mór mes
ó thesda a n-ól
’s a n-aoibhneas.
29 Mór an
easbhaidh Art Ó Néill;
fada bhus oireas
eiséin;
tre fhiorúa
Briain sgaoileadh sgol,
’s gach aoinfher
fa chiaigh cumhadh.
30 Deigh-ghníomh
Aichil mhóir mic Péil
ní raibh ’na
ainbhfes airséin,
an laoch ba
cabhair catha
i n-aghaidh gach
anfhlatha.
31 Measdar le
cách, thrá, gur thuig
ar chan Uirgil is
Ovid
dlaoi rodhoilghe
as díona dhó
’s comhoirle
chríonna Cható.
32 ’Na chroidhe i
dtaisgidh astigh
do bhí teagusg
Tuil Sicir,
rúin diamhra agus
ceart calma
reacht riaghla
agus ro-anma.
33 Do bhí ag
tabhairt a thoradh
briathra fádh is
feallsamhan
a sgéith ’na
thuinn tuigsi asteagh
mur thuinn uisge
tre íseal.
34 Gan cheisd ’na
chuimhe do chuir
inntlecht Iuil ’s
Aris-totuil
teagusg ríogh ’na
thuile ag teacht,
nó gur líon uile
a inntlecht.
35 Mur gach
gníomh dar háirmheadh air
nírbh fhearr
inntleacht Bhriain Bhallaigh;
mac Áine is
neamhnár anois,
nír sgáile i
seandhán seanchois.
35 Tré oidhidh
Airt [Óig] Í Néill
do dhorchaidh
dreach an aiéir;
tig d’fhearthain
tiar agus toir
gan mian
treabhaidh i dtulchoibh.
36 Barr cnúais ní
fhuil ar fheadhoibh
fírtherc iasg ar
inbheroibh;
ní faicer mes na
gcrann gcuir,
nó teas i n-am an
earruigh.
37 Ní léir meas a
crannaibh cuir
tre bhás Airt Óig
i nUlltuibh;
barr dubhaidh san
ghréin gan ghoil
tre chumhaidh í
Néill nároigh.
38 Na trí tonna
san taoibh thúaidh
guilid fa Art i
n-eunúair,
ní maoidheamh
maoith budh troma,
ag caoineadh
laoich Liathdroma.
39 Bás iarsma
Briain Bhallaigh
meathaidh mes ar
úrchrannuibh;
bheith folamh ní
ceilte ar chrodh,
’s teirce i
dtoradh na talmhan.
40 Ocht dég trí
fichid go fíor
míle sé chéd a
choimhlíon
[sin] aois Meic
Muire ar n-ég Airt;
ní brég don duine
adubhairt B.e.g.n.á.r.s.á.r.u.i.gh.e.a.dh., &c.