Poem in printable PDF format
Béarad breath na
himriosna
[Brian Ó Cuív,
’The poetic contention about the river Shannon’, Ériu 19,
89-110]
Tadhg an
Ghadraigh Mac Aodhagáin cct.
1 Bérad breath na
himriosna
do fhás fán
Sionainn sruithbhinn
eidir Úa mBríain
mbinnbhreathach
agus Tadgh Óg Ó
hUiginn;
ar thagra na
n-inbhior-s[o]in
na Sionna, an cás
ad-chluinim,
ceithre laóidhe
inmheasda
do-rinni an días
ghlan ghuithghrinn;
ní tré
easbhaidh inntliochta
ní dhíobh um dhán
dá gcuirinn.
2 Acht mar
dhlighios deaghollamh
sgéla gach rainn
do fhriotal,
an sgél claón do
cheartughadh,
cóir do
chongmháil ’na hionadh,
inneósad go
healadhnach
mo sgeóil um
sheilbh na Sionna.
3 Ar chédchúis na
córa-soin
uirre ar tús
ciodh nach ttiocfainn?
Tosach laó[i]dhe
lóghmhaire
airdrí[o]gh
Mumhan an mhiodhfhuinn:
“a Shionann
Bhríain Bhóroimhe,”
do ráidh sé ris
an Sionainn.
4 Ód-chuala na
sgéla-soin
Tadhg, éinleannán
na héicsi,
cían ó chomhainm
éantoighe
rádh
Thaidhg ris Ó mBríain mBéirre:
“ná goir an
t-ainm cédna-s[o]in,
ní hé a hainm
fíre féine;
acht Sionann
Choinn Chédchathaigh
í ’s ní Sionann
Bhríain Bhéirre.”
5 Ó ré
Phádraig pheannfhadghlain
nó go ttáinic
Brian Biorra
Éire ríamh gan
fhreasabhra
ag Cloinn Choinn
nár chreach mionna;
gen gur[ab] leó
acht leathBhanbha
do ba leó sealbh
na Sionna.
6 Ar Shionainn
úir fhochlagaigh
maith agra Í
Bhríain an Bhrogha:
Brian dá buain do
Lochlonnuibh,
sí ag teacht
láimh le Cionn gCoradh,
’s nár
fhéad tocht a Connachtuibh
a n-aghaidh na
gcnoc gcorrach.
7 Rí Mumhan go
móraithne
do ráidh a
ráidhfe meisi:
ní a-nois tráth
na córa-soin,
as tagra for
sháil mbreithe;
do chosain Brian
Bóraimhe
an tSionann
ribh-si reimhe.
8 A Leath Coinn
an gcúalabhair
breath roimhe do
bhreith reamhaibh
fán Sionainn
gcaóin gcuanlongaigh
is ua Briain
Bhinne Balair,
fán mbradán ro
bhualasdair
Maóil Sheachloinn
mórfhlaith Fabhair,
’s fán gcloich
mbúadha mbuantorthaigh
fríth san íasg
agá chasgairt?
9 Rug breath
SheanGhoill shuadhamhail
d’úa Briain an
breac ’s a[n] chlach-soin;
d’éis na breithe
búadha-sain
Sionann ní
libh-si a labhairt;
a Chonnachta an
chruadhchagaidh
glaim na gcon
oirrdhearc aguibh
’s a[n] tSionann
sháimh shnuadhamhail
ag Cloinn Táil go
na tarthaibh.
10 “Tirim fúair
tú an cuidiochadh,
a Í Bhriain,” ar
Tadhg treórach.
“An t-athair ór
thuismiosdair
Sionann
íasgiomdha eóghlan,
a breith is a
buimiochas
’s a baisdeadh,
ceart an t-eolas,
tug sin sealbh is
suidhiochadh
na Sionna do
Leath Choinn cheólchar;
dlighidh brég a
bruidiochadh,
rug an Gall
leithbhreith leó-san.”
11 “Éileóchad-sa
an leithbhreath-soin
an tSeanGhoill,”
ol Maoil Sheachlainn,
“dearbh dlighidh
an deighfhear-soin,
gen gurb é flaith
an fhearoinn,
goin an éigne
eithreghloin
den urchor meóir
gan mearbhuill;
léig dó a
cheart breitheamhnuis
’na dhiaigh fán
Sionainn sreabhuill.”
12 Do Leith
Choinn gan indeimhne
do bhean Goill
Éire échtach;
Leath Mogha ar a
misgnighe
tug a-noir Goill
an Bhérla;
a sgéla ní
hincheilte
ar an sruth
n-íasgach n-énach;
d’éis an
sgéil-sin d’innisin
mar as cóir an
bhreath bérad.
13 Nír fhás clann
san domhan-sa
acht ó athair ’s
ó mháthair;
le hathair ní
cosantar
a chlann bhós do
bhreith Phádraic;
d’éis athar san
chomhfhorbas
clann an
athar-s[o]in fágthair.
14 As é athair
nádúra
na Sionna ’s
gacha srotha
gach tobar gan
trághúghadh
as a ttigid ar
tosach;
d’fhás an
tSionann thrághúr-sa
ó thobar a gcrích
Chonnacht.
15 Mar
shloinntear an mhórchlann-sa
ó Ádhamh is ó
Eabha
’s mar tá an
Leath Coinn chródha-sa
ó Chonn
Chéadchathach chreachach,
Síol Néill, tuir
gach mórchatha,
sloinntear ó
Níall mac Eachach;
samhail sin ’s na
mórshrotha -
Sionann seach
gach sruth leabhair -
san mBréifne atá
an mórthobar
ór fhás an
tSionann shreabhghlan.
16 Ag so corp dá
chothachadh
do bhréig ar an
nGall ngod-sa;
dílios fíadh gach
comhartha
linn féin
fíorbhun an tsrotha;
an t-iasg mara
bhfoghabhthar
dílios don ghlaic
ros gonfa;
nach lais sealbh
an tsrotha-sa
an bhreath ní
beag a holcas;
rug claoinbhreath
ar Chonnachtuibh
ór as leó sealbh
an tsrotha
go ndeach fána
chomhfhorbuibh,
mar do chlaón san
cóir chonnacht.
17 Éimhear Fionn
ó bhfuilid-sion
Síol mBriain is
maithe Mumhan,
nocha dó do
mhoidhiosdar
ná dá shíol ní
dhá ndubhart;
don tighearna
thuirionta
ór fhás Síol
gCuinn na gcuradh
do mhoidhsiod na
huisgeadha
lér móradh
Sionann sruthghlan;
Síol mBriáin
bhías dá cuidiochadh,
ag Cloinn Choinn
bhías a bunadh.
18 A Dhé, an é
Brían Bóromha
a-dubhart nó
Brían Breagha
céidBhrian Sionna
slóghgonta?
Do Shíol cCuinn
Brian mac Eachach.
Seanathair Cuinn
chródhachta
dár chomhainm
Túathal Teachtmhar,
é do bhean an
bhóramha
do Laighnibh na
laóch neartmhar;
linn do bhean an
bhóromha;
linn féin éruic
ar seathar.
Ón mBrían-soin ’s
ón bhóromha
sloinntear
Sionann úr Eachach.
19 Ag sin athair
aici-si;
ag so a cineadh,
ní ceilti:
Loch Cé agus Loch
Aillinne,
Loch Teichiod,
téad na treisi,
Claonloch is Loch
n-Airinne,
Loch Bó, Loch
Tarbh, Loch Leisi,
Loch Ríbh, rí na
haicmi-si,
’s Loch Laóigh,
cían go leithne,
Loch
nDairbhrioch, Loch Aininne,
Loch Saóilionn ór
shíol Eithne;
géin mhairios an
aicmi-si
nír dhligh Ó
Bríain a breith-si.
20 A-táid seathra
a gConnachtuibh
’g an tSionuinn
as trén tuile:
Eighnioch, Búill,
’s na Bona-sa,
Srotha Aillinne
uile,
Suca is Forba
fhochlagach
tré Mhagh Rámhada
ruidhe;
fíor do chách ’s
do Chonnachtuibh
TuadhMhumha uile
uile;
Eithne, Inneoin,
Brosnadhach,
Caimlinn, Bun
Cuilionn chuice;
na haibhne ’s na
locha-sa
líonas í dh’íasg
is d’uisge;
badh í an
tSionann Chonnachtach
go ttí an bráth
tar gach mbuidhin.
21 Sionann sruth
Shíol Muireadhaigh,
gá ttád Dál gCais
díar ndaóinibh?
An buinne saor
sruithleabhar
cuisle cridhe
Chlann gCraóidhe;
cuisle gach cuirp
dhuiniota
ón gcorp
comshlointear choidhche.
22 A ladhair an
lúdaigén
ann ghabhas
cuisle an chridhe;
ní shloinntear ón
úrghlainmhéir
acht gé gabhar
ann isi,
bhail ó ttig a
dúthchaisfhrémh
asé a hainm -
cuisle an chridhe.
23 Mar sin sódh
ar Sionnai-ne,
cuisle chridhe
’nar gcomhar,
gé do-ní sí an
siobhal-soin,
sloinntear gach
sruth óa thobar;
Connachta an
chláir chiomhasghlain
mona agrad
móirLeath Mogha
a cuisle as cúis
iongantais
d’agra ’s gan
agra a colla.
24 Nocha n-abhann
chomharsan
Sionann an
tsrotha thréinmhir;
ná bíoth an Leath
Modha-sa
don tSionainn
d’áis ná dh’éigion,
ór ní conair
dhrochthagra
do Dhál gCais
Leath Cuinn chéillidh
ar fheabhas a
hollamhan
d’iomad eólais gá
héicsibh.
’S dá ndeach cion
ar chothachadh
nach urra Síol
Airt Éinfhir?
’S ar gach fáth
dá ndubhart-sa
fán Sionainn
n-iasgaigh n-éignigh,
biaidh an
tSionann thobarghlan
ag cloinn Choinn
ó chloinn Éimhir.
25 Bearar go Mac
Flannchadha
mo dheaghlaoidh
ar n-a dénamh,
do-rinnios um
dheaghdhalta
as a leabhraibh
do léghus;
coisgeadh sé dhá
anntagra
Ó Briain uman
mbreith bhérad.