firstLine"; ?>

374. Buime na heigsi Art Og $
Length: long 34qq
Certainty: 1
Period:
  1. 17th ult
Areas:
  1. Ulster
Classes:
  1. Other mp
Manuscripts:
  1. RIA 1076 (24/P/33) L. Cl. Aodha B. 1680
Prints:
  1. text LCAB no. xxxix
Motifs:
  1. poet as patron’s spouse or lover
  2. patron’s liberality to poets
  3. cattle-raiding (creach)
  4. tribute (cios, cain)
  5. Lapse of Gaelic ways
Poet Christian Names:
  1. Lughaidh (mac Ruaidhri Dhuibh) (LCAB)
Poet Surnames:
  1. O hEachaidhein
Patron Christian Names:
  1. Art Og (mac Seaain)
Patron Surnames:
  1. O Neill Buidhe (d. 1677)
Apologue Subclasses:
  1. Tromdhamh Guaire
Meter Vars:
  1. deibhidhe
Poem:

Poem in printable PDF format

Buime na héigse Art Óg


[Ó Donnchadha, T. Leabhar Cloinne Aodha Buidhe, Dublin, 1931, poem 39]


Lughaidh, mac Ruaidhrí Dhuibh Í Eachaidhéin cc.


1 Buime na héigsi Art Óg;

baoghlach liom é don Artód,

leaca ghlantrom is gruaidh the,

a bhfuair d’altrom na héigse.


2 Mac meic Briain nach brisedh mionn

buime éigios fhóid Éirionn;

gidh maith an forainm fuair Art,

roshnaidhm do chuaidh ós cumhacht.


3 An ceudlá do canadh ris

gurbhé buime an uird éigis,

fúigfe an lása é ’na Art,

acht grása Dé ’s a dhaonnacht.


4 Ní cluiche sugartha sin,

buime éiges guirt Ghaoidhil;

mó as cruaidh thrá ina thaidhbhsi

an lá fúair an forainmsi.


5 Dámadh leis ó mhuir go muir

da gach taobh do Thrian Conghoil,

mó congháir na héigsi dh’Art

’ná an mhéidsi d’fhoghbháil d’umhlacht.


6 Tuitfidh leo nó léigfidh dhe;

cúis bháis altrom na héigse;

cur re a ndocroibh, dáil doghra

táin go bhfocluibh foghlomdha.


7 Maith chreidim nach gcualaidh Art

tromdháimh Guaire i gcrich Connacht

fán aithchléir nárbh egal lais

nó caithréim dreagan Durlais.


8 Tromdháimh Éirionn leath ar leath

gluaister leo a los a n-ainbhreth

go teach Ghuaire, acht gér ghníomh tenn

da ndíol uaidhe gan fhoirchenn.


9 Faoilidh rompa gnúis Guaire

feadh a ré mur fher éanúaire;

re dreich ndualoigh fá serg sriobh

gérbh uamhain ferg na bhfiledh.


10 Dob í freagra gach fir dhíobh

re faicsin aighthe an airdríogh

bíodh nár dhaighriaghail don dáimh

a ndíol d’ainmhianaibh d’fhagháil.


11 Nír shirsiod dáil da dhocra

nach fríoth go fiú a chomhochta

acht gér dhoiligh í d’fhagháil,

ar tí a oinigh d’iongabháil.


12 Each cnesghorrn fa cúilfhionn barr

’s cosa fionna aga fulang

do mhianaibh mná Seancháin sin

acht gér nemhcháir thrá an toilsin.


13 Mian eile fhuair mun amsin,

sméra dubha i ndoaimsir,

dob fhearr blas agus boladh;

a teann as ag ardughadh.


14 A ndíol do mhuic fhirinn fhinn

nach bérthar bhós go dílinn

do thorc nach rugadh roimhe,

da pubal olc iudoighe.


15 I ndóigh nach biadh thiar ná thoir

semróga an mhaide mhullaigh,

nír iarr acht neach gan náire,

mian le teach na tromdháimhe.


16 D’fhios a ghiolla i nGlionn an Sgáil

gluaisios Guaire mac Colmaín,

gairm nárbh adhnár da fhine,

darbh ainm Marbhán muicidhe.


17 Eugaoines ris lámh do láimh

a mhíana troma ón tromdháimh,

crú a aighthe ’s a ghnaoi ’na ghioll,

’s do bhaoi ga n-aithne ós ísioll.


18 “Ná trághadh do thonn mheanma,”

ar Marbhán, “thrá, a thigherna;

tes t’fhuile do bhérsa a broid;

do ghéubhsa uile a n-iarroid.”


19 Tógbhus Gúaire an ghnúis chorcra,

go Dia um dhíon a hadhanta

rug a bhuidhe, breath na ndruadh,

a dhreach uile gur fhionnfhúar.


20 Dá mbeith gleann mur Ghleann an Sgáil

láimh re hArt Óg mac Seaáin,

i measg fhian lannbhán Line,

’na mbiadh Marbhán muicidhe!


21 Ó nach fhuil, eaguil liomsa

bheith d’Art Óg san éigionsa;

trom sgoile a fódmhuigh na bhFionn

dob oire ar ógbhaidh Éirionn.


22 D’Art mac Seaáin do mhes mé

gan ched gcreach gan chíos tíre

créd acht ró na bhfert bhféile

techt dó tar ar ndoimhéinne.


23 Nior chás liom dá léigthí lais

páirt do chreich Cairrge Ferghais

do chur thart um brúach Banna,

go madh luath Art ettorra.


24 Dá léigthí d’Art uair eile

creach Dhúin, tar a dhaoineighe ,

do roinn ’s gach taobh don Tulaigh

ar dhroing do fhaomh ealadhain.


25 Dá léigthi d’Art siar ná soir

do nós slechta Bríain Bhallaigh

ó bhun Banna go hIobhar

gan dul alla ó éignioghadh.


26 Ó Iubhar na n-inbher nglan

go doirrsibh Glinn Con Cadhan

dá mbé cead imdhechta ag Art

inghealta ónár bheg beodhacht.


27 Ó Shliabh gCallann don taobh thúaidh

go hEas Craoibhe an fhóid fhionnfhuair

ó’r smacht mun budh suaimhneach sin

nirbh uaimhneach d’Art ó éigsibh.


28 Dá dteagmhadh bhós ga bhais bháin

cead cuartoighthe chlann gCatháin,

’s gabháil thart re taobh gcalaidh,

badh saor Art ó ánradhaibh.


29 Ag Art Óg, mar a aithre,

dá mbeith cead a gcuartaighthe

Dún an Aonuigh, Uaimh an Deirg,

saoraidh a ghruaidh mur ghlainleirg.


30 Ó Uaimh an Deirg, mheic Dremhain,

dá mbé ag Art go haithreamhail

sirthe ar gach leith taobh le tráigh

nír shaor do chreich an Chorráin.


31 Ó nach bhfuil cíos ga chruth glan

ón Oilén ó Ard Uladh,

um Loch Cuain, um lionnloch Laoigh,

a ghruaidh d’ionnlach dob anaoíbh.


32 Ó Loch Laoigh go Dún Droma

na coillte do chíu ettorra

dá mbé tol a n-airgthe ag Art

nír thairgthe cor re a chomhacht.


33 Caithfidh sé aigneadh aireach;

an cháruid ’san comhaidheach

legaid siar a uille ar Art;

fial gach buime tar bhochtacht.


34 Méd ainbhreath na héigsi ar Art,

tréna ríomh dóibh fa dhánacht;

tiocfaidh am bhus aithreach dhi

clann nach maithfeach da mbuime. BUIME


35 Cosmhuil d’inghin Í Eadhra

géag nua d’fhiodh a hoileamhna

cia don ghéigsi do bhen barr

fa sheal don éigsi d’altrom?


36 Gidh eadh, is guais do Ghráinne

altrom trín na tromdháimhe

mur chuid mná d’fhagháil ó Art

d’anáir gé tá ’na tochmharc.


37 Iomchóraidh d’fhocluibh bega

ruisg chiuine mur choirrleaga

cnes saoirfhinngheal ón tearc toil

ar chlecht caoimhinghean Cathoil. B.u.i.m.e.n.a.h.é.i.g.s.i. &c.