Poem in printable PDF format
Cionas fríoth
fearann Luighne?
[McKenna, L.:
The Book of O’Hara, Dublin, 1951, poem 6]
Tadhg mhac Giolla
Brighde Meic Bruaideagha .cc.
1 Ciondus fríth
fearand Luighne
ó rígh Fódla
férghuirme?
fir bhoga
cathurrdha ó gCéin,
foda ón athurrdha
iaidséin.
2 Ní fearand
fríth gan fhachoin
ó mhaicne Cuinn
Chédchathoigh,
fuinn lánshocra
do líon mil
le síol árracha
Éimhir.
3 Mór do
fhuilngiodur impe
d’imshníomh uile
is aidhmhillte,
d’anbhuain
chatha, dho chogthoibh,
sgatha in
daghshluaigh dhíoghaltoigh.
4 Tadhg mhac Céin
céidfhear do ghlac
Luighne a gcath
Crionna ó Chormac
ar son a eadrána
air
ar ccor
theagmhála um Theamraigh.
5 Dála Laoi nar
loc iomoidh,
mac Cormaic ghil
Ghaileangoigh,
d’uaim a
ghlainshlightheadh do ghabh;
ainmnighthear
uaidh an t-achadh.
6 Ar chosg Í
Ruairc fuair an fear
Luighne ó
Ruaidhrí rí Gaoidheal,
flatha gan
taithleach dtachair,
Taithleach chatha
Conachair.
7 Cairt ar
Luighne na learg nglan
ó Ching Risdeard
rí Sagsan
do réidhigh Aodh
Ó hEadhra,
an féinnidh saor
soidhelbha.
8 A Art Ó hEadhra
a n-Áth na Ríogh
rug Féilim -fada
an t-imshníomh -
cóigiodh cairt an
oirir fhinn
ar n-oicchidh
Airt fa Fhéilim.
9 An seisiodh
cairtse ag Cormac
ar clár bhfionn
na bhfochanbhrat,
cairt as dísle
san domhan,
an tírse a hairc
dh’fhuasgoludh.
10 Laoi mhac
Cormaic, ciabh na sreath,
Art is Aodh,
Tadhg is Tailteach,
ní leig a ngar
Luighni a lot,
ní mhar dá
gcuimhni acht Cormac.
11 Sé féin as mhó
fhuair dá hulc,
é bhus fearr seal
dá sochrucht,
sé ar maith as
cheand dá chineadh;
flaith ’n-a
cheand ní cuirfidhear.
12 Ó aois
naoighean gus a-niogh
ag cosnamh críche
a shinnsior
a-tá taibhgheoir
brúigh Bhearbha
d’aimhdheoin
tnúidh gach thighearna.
13 Ní rug aonlá
ar n-éirghe a-mach
ó aois leinibh
laoich Theamhruch
ní ar talumh
bhudh leathtrom lais
ar thamhan
ndearccorr nDurlois.
14 Síol gCuind
agus clanna Céin,
mór lá do-rinni
riuséin
osadh síth
comhdháil cogaidh
mun gcrích
ttonnbháin dtiobradaigh.
15 Mór lá nar
choigil Cormac,
gur shaor í ar a
hothorlot,
sgaoi sheancholg
dtirmlígeal tte
d’imdhídean
leathbhord Luighne.
17 Meinic do bhí
a bhas leaphar
fa cholg dtrom dá
tuirseaghadh,
dá mbeath gur
fhada in adhaigh,
’s a each aige ar
aradhuin.
17 Meinic bhós do
bhean chasnoidh
don bhais
séghoinn solusghloin
crann sean as
neamhfhoirfe neimh
ar feadh
geamhoidhche geimhridh.
18 Meinic do
cheangoil cuisne
an cneas nar
chlaoi athtuirsi
re beirt bhfuair
ngoirméidigh ngil
fa sduaigh
choirrghéigil Chaisil.
19 Do ghabh
Cormuc gu nua a-niodh
dó féin coidhche
is dá chineadh
críoch Luighne
ass í gan urraidh -
ní as duilghe dá
ndubhramair.
20 Fuair Luighne
na lubhghort bhfionn,
d’éis a dtorchoir
’n-a timchioll,
lot cáich is
coimhdhe a chinidh
’n-a sáith
d’oighre ar éinshlighidh.
21 An uair as
dóthcha a ndol as
ar shíol gCéin as
ann fhásas
pailm do
mhórchrann trom thoroidh
’n-a lóchrand
lonn lasamhoin.
22 Ní mór nach
mac a samhla
Feniox an t-én
allmhurdha
don ríghealbha do
chloind Chéin,
na croind
fhíneamhna a héinfhréimh.
23 Ní mó ná
aoinén uile
iomthús na n-én
neamhdhuidhe,
bhíos aca go
bráth san bhioth
slata gan bhláth
gan bhisioch.
24 Saoghal gach
eoin don ealtoin
go gcuirthir é a
n-illreachtoibh
- iomdha líne
dh’fhiaghuin air -
míle bliaghain do
bhliadhnoibh.
25 Én soin le
bhfaghthor gach fios;
tionóilidh, an
tan tuigeas
a bheatha a
ndeiriodh ag dol,
sreatha teiniodh
’n-a thiomchol.
26 Do-níthior
ainnséin re headh
luaithreadh beag
dhe fa dheireadh,
go dtéid sé a
n-illreachtoibh as;
mindleantair é as
a eolass.
27 An luaithreadh
cédna a gcionn trill,
téid sé re
haimsir aithghirr
fa dheoigh ’s na
reachtoibh reimhe
d’fheartoith an
eoin ainglidhe.
28 Ní bhí éinmhí
gan an t-én,
’s ní bhí dhíbh
ann acht éinén;
iongnadh gach cás
don dá chor,
fás is iondramh
na healtan.
29 Mar soin do
chlannmhaicne Chéin;
mar thiaghoid as
go héinfhréimh
tig an fhrémh
bhós ’n-a bile
do nós na n-én
n-ainglidhe.
30 Uair is fiche
fuair a lot
ó Thadhg mhac
Céin go Cormac
gan aodhaireacht
éinfhir air
saoroireachd
céillidh Clároigh.
31 Ní fríth
éanuair aca sin
nar fhás díbh
dh’éis a n-imnigh
dá ndeirbhfhine
féin dá bhfuil
ceinnbhile ó
gCéin do chabhuir.
32 Fada do bhádur
fa bhrut
go teacht chuca
do Chormuc,
gur shaor
geilfhiodhuch clann gCéin
an crann
deireanuch díbhséin.
33 Amloigh do bhí
a bhél corcra
’n-a naoidhin óig
éadrochta
gan aithne ar
achadh a shean
a haithle a athar
dh’oighiodh.
34 Goirid
d’aimsir dá éis soin
go dol dó a
ndígheann cogaidh,
gruaidh
fhinnmhíolla shuilbhir hseang,
fuilngidh
imshníomha Éireann.
35 Mór dh’ulc
fuair bhur bhfear suirghe
fad cheannsa, a
chríoch sheanLuighne;
maith do chuir
leis agus libh
gan fhoil a
chneis do choigil.
36 Ó chéibh mbuig
go bonn ttaisgheal
ní fhoil ball dá
bhallaibhsion
- ní ró
teasmholta ar thuir mBreadh -
nach phfuil
treasghonta ad thimcheal.
37 Ní fhuair
neach comhmaith an cheirt
a-tá ar Luighni
ag laoch Deirgdheirc,
críoch na
gclaontamhan bhfiar bhfionn
a n-aontalamh
d’iadh Éirionn.
38 Míle acht dá
bhliadhoin a-bháin
ceithri céad - ní
cúis tseachráin -
don chrích
ainghlidhe ag cloinn Chéin
gan ainbhfine ag
roinn riuséin.
39 Andamh
aoinneach riamh roimhe,
dá bhféachthaoi
in réim ríoghroidhe,
gan cheart nua ar
atharrdha in fhuinn
go hua
gcatharrdha gCriomhthoinn.
40 Do shliocht
Taidhg mheic Céin chalma
lór a fhad as
atharrdha,
clár óir na
gcraobhleas gcorcra;
dóibh ní
haoibhnios iasochta.
41 Fuair Cormac
féin mar gach bhfior
- maith do lean
lorg a shinnsear;
’gá ní as
domhaolta um barr mBreadh; -
comhaonta Gall is
Gaoidhil.
42 Cormac mae
Céin nar chlaon breath
far iadhsad
ógbhoidh Luighneach,
a gcosg foghla, a
ndíon docra,
gríobh comhdha na
cródhachta.
43 A ré lán, a
lán mara,
a ngrian tar éis
fhearthana,
flaith as
rodhaingne rún gnáth,
as úr comhairrle,
a gconách.
44 A sgur feirge,
a bhfraoch deabhtha,
a dtinne dh’ór
aithleaghtha,
dar chaith an
ríghe reimhi
a bhflaith fíre
foirghlidhe
45 A mír
chruadha, a gceann uidhe,
inghilt súla
sochoidhe,
tileadh clár na
bhfiodhbhudh bhfionn,
grádh na
bhfionnbhan nach bhfaicionn.
46 Ciondus fríth
mar fuair Máire
amladh óir ón
amháille
dá deirc gcuirr
mongfhabhroidh mir
ó ollamhnoibh
fhuinn Éimhir.
47 Gé fhuair
inghean Mhaoil Mhuire
d’aonláimh uatha
a n-ionmhoine;
gidh bé dá
dtabhroid a dtol
ní thabhroid é
gan adhbhor.
48 A n-orrláimh
dhuine ar domhan
acht dúinne an
t-aois ealoghan
ar chóir
taisgeadha ní thig
aisgeadha óir ná
airgid.
49 A seoid
bhuadha, a bruit chorcra,
tug sí sealbh a
n-iasochta
don luchd
taisgeadha do thogh
a huchd aisgeadha
a n-ughdur.
50 Searc na
n-éigeas dá dreich ndil
saoilim nach slad
a n-aisgidh;
fáth a
n-ionmhoine ag dol di
gan chrodh
d’ionghaire aici.