firstLine"; ?>

538. Cread do choisg cogadh Laighean? $
Length: long 40qq
Certainty: 1
Period:
  1. 17th early (?1600)
Areas:
  1. Leinster
Classes:
  1. eulogy mp
Manuscripts:
  1. NLI G348 S. O Fearghail 1895
  2. Harvard O’Byrne MS 1726<1622 ex
  3. TCD 1288 (H.1.14) A. O Dalaigh 1750
Prints:
  1. text LB no. 50
Motifs:
  1. Envoi to patron’s spouse
  2. imagery to describe patron
  3. description of armour and weapons
  4. Patron’s prowess in battle
  5. war with the Foreigners
  6. fertility in reign of just prince
Poet Christian Names:
  1. Mathghamhain (Harvard O’Byrne MS)
Poet Surnames:
  1. O hUiginn
Patron Christian Names:
  1. Feidhlim mac Fiachaidh mhic Aodha
Patron Surnames:
  1. O Broin d. 1630
Apologue Subclasses:
  1. Battle between lions and snakes
Meter Vars:
  1. deibhidhe
Poem:

Poem in printable PDF format

Créad do choisc cogadh Laighean?


[Mac Airt, Seán, Leabhar Branach, Dublin, 1944, poem 50]


Mathghamhuin Ó hUiginn .cc.


1 Créd do choisc cogadh Laighean

triall cáich sul do críochnuigheadh?

créd fáth a síothaighthe soin

tar Ráth bhfíochfhoirfe bhFionntain?

2 Gus aniú ní raibhe riamh

tosach síodha ag sluagh Gailian

tar mhéd oire Fhuinn Criomhthoin

ó dhruing oile d’Éirionnchalbh.

3 Do chleachtdaois do chleachtadh dáibh,

dámadh síoth d’Éirinn fhódbháin,

triall neamhfhosaidh gus a-niugh

fá fhiadh ghreaghfhosaidh Gaoidhiul.

4 Tós cogaidh do thocht dá ttaoibh

fá mionca lé cloinn Chathaoir

iná tós síodha acht ré seal;

na síona fós ag filleadh.

5 Níor saoileadh go tteacht as-teagh

fosaidh Gall re gort Gaoidheal

teacht dóibh tar Éireanncha air,

slóigh fá déidheancha ag deabhaidh.

6 Gus an umhla nua-sa a-niugh

ní chualamar cath Laighiun

gan rún fichidh gliadh lé goimh,

riamh gan chrithir san gcagail.

7 Ní fonn síth, ní súil ré haoibh,

as ciontach re cloinn Cathaoir;

ní combáidh ré cathoibh Gall

fachoin fhorráin dá n-iomchrann.

8 Gá ttú, is é a n-adhbhar soin.

fuaradh Féilim mheic Fiachaidh:

ón anbhuain do chleacht fá a gceann

barrbhuain bu-dheacht a ndícheall.

9 Ní guth dó éirghe as a n-ucht,

leis teagmhadh tús a nguasocht,

dá chiorrbhadh a gcéidrinn ghliadh

fá fhionnmhagh géigshlim Ghailian.

10 Do cuirthí ar mhac meic Aodha

cédfhromhadh cath bhforraonda;

gach ceas ’na cheann do cuirthe,

teann na ttreas a tteagmhuighthe.

11 Meallta dhó [dia do phudhoir]

méd ar fhulaing d’iorghalaibh

ag fornaidhe thoir is tiar

do thoil gormmuighe Gailian.

12 Ní choigleadh a chrú a gcathaibh,

ní fhilleadh ó anfhachain,

ag sníomh lann, ag cor chosguir

gomh Ghall nó gur ghríosasdoir.

13 Ní sheachnadh bearnain mbaoghluigh,

ní fhilleadh ó iolfhaobhruibh

do shúil ionghoire beann mBreagh

tar ceann lionnmhoighe Laighean.

14 Críoch Laighion na leargmhagh gcuir

dá roinntí do réir dochuir,

ar bheith ag turbhródh gach tinn

do-seich a hurmhór d’Fhéilim.

15 Dá bhfaghadh sé, is sé ar meas,

cion a anshóidh dá haoibhneas,

ní dhruidfeadh ré tocht as-teagh,

ní thuigfeadh olc dá n-uigheadh.

16 Forghla a ndochar, díon a gcean,

air do chuirdís cath Laighean,

’s gan leath sochair dá roinn ris,

do mhothuigh choill a gcairdis.

17 Ód-chí a n-égcomhthrom air,

maith fuair Feilim mac Fiachaidh,

’s ar chosain d’orghráin orthaibh,

congmháil fhosaidh d’allmhurchaibh

18 Cúis a maca samhla soin

tarla ag ainmhidhe alloidh,

teidhm nár hadhnadh a aithghin,

fá sheilbh adhbhadh n-anaithnidh.

19 Leómhain is nathruigh nimhe

tarla a n-inis d’áiridhe,

nó gur shní croidhe a gcolga,

ar tí ar-oile d’ionnarba.

20 Treabh na leómhan a leath dí,

aitreabh na nathrach neimhi

san taobh ar-aill don innsi,

nár fhaomh faill ’na feithimh-si.

21 Biasda bunaidh na hinnsi

tig dá ttnúth ’na timchill-si,

ar meabhsoin a holc fán eing

cneasghoin a gcorp gan choigeill.

22 Iar sin leigid na leómhuin

díobh re hintinn éidtreóraigh

a bhfeirg ar throime a ttoirsi

ag seilg loinne an leómhain-si.

23 Na nathracha Goill Ghuirt Breagh,

na leómhain laochruidh Laighean,

tug sé a n-aithbheóghadh inn,

is é an flaithleómhan Feilim.

24 Goill na tíre ag tógbháil chinn

ón uair do airis Feilim;

bann ’gá ttreabhthachoibh ré [a] taoibh

fá sheanchlochuibh clann gCathaoir.

25 Ní thaobhaid Laighnigh lot Goill,

ní thógbhuid airm dá n-ealchoing;

ortha féin do chló a gconfaidh

ón ló as réidh do Raghnallchaibh.

26 Giodh eadh trá, dá ngríosdais Goill

fearg ar-ís ar Ua nDomhnuill,

mór bhfear dárbh athfhabhairt soin;

ceadh acht athadhoint fhalaigh?

27 An teine ó théid a ttreisi,

deacair eadráin oirthei-si;

guais fothradh a frosa soin,

osa a tornamh ó thosaigh.

28 Dá ttógdaois ar thuir mBearbha

dul ’na armuibh infheadhma.

siar go Cliodhna ngreaghaigh ngil

dob iomdha d’fhearaibh éididh.

29 Ní bhia slios laoich go Line,

dá ngabha a cholg cneisnimhe,

’s go hAird Uladh fá gclaon coill,

ná taobh curadh gan chathloinn.

30 Dá gcuire a chathbharr ’ma cheann,

ní bhia am Chliaigh ná a gCnoc Raoileann

ar n-ionnsma reann a gcleath gcorr

neach gan a cheann a gcathbharr.

31 Ní bhia mar iadh fhiséil spuir,

mar shilfeas a shreabh cogaidh,

spor a gcomhdha ar fheadh an fhuinn

ná sleagh ná omna ar ealchuing.

32 Dá ngabha aradhain eich,

ní fágthur uime d’aoinleith

láimh ré teach Gaoidhil ná Goill

each aoinfhir acht ’na hudhaim.

33 Mac Saidhbhe, glún ré Galloibh,

iocht dá n-adhruid Raghnallaigh,

a mhire a n-éigion an áigh,

tine nách éidior d’eadráin.

34 Beithir lonn lingeas treasa,

rún foghla, fos flaitheasa,

díon droibhél, caomhtha coguidh,

coilén fraochdha fíorabuidh.

35 Sraoineadh troda, toirneamh gliadh,

tairseach cean críche Gailian,

gus beithrioch fichidh fala,

crithir fheithmhioch iomghona.

36 Biaidh síoth a Laighnibh ré a linn

ón tráth do thoiris Féilim;

lasfuidh grian, gealfuidh an ré,

fearthuin ní iar an úirchré.

37 Ceangal síthe, seachnadh goimh,

eól dún, a inghean Fhiachaidh,

bíodh nach fionnfadh cogar cean,

cogadh d’iomchar madh éigean.

38 Cuid oile dá hairrdhibh sin

feithiomh ceall, caomhna neimhidh,

ní adhrann baos do bhunadh,

an t-aos anbhfann d’anaghal.

39 Biaidh a clú ar congmháil uaidhe,

congbhaidh sí ar sén deaghuaire,

múr treabhamhra a tteannta scol,

ceardcha ar n-ealadhna dh'óradh.

40 Méin a haithreadh adhruidh soin,

inghean Fhiachaidh Í Thuathoil,

béim cogair dí ní dleaghair;

ní cogail í ar aoigheadhaibh.