Poem in printable PDF format
D’fhior chogaidh
comhailtear síothcháin
[Knott, E.:
The Bardic poems of Tadhg Dall Ó hUiginn, Irish Texts
Society 22-23 (1922, 1926), poem 16]
1 D’fhior
chogaidh comhailtear síothcháin,
seanfhocal nách
sároighthear;
ní fhaghann síoth
acht fear faghla
feadh Banbha na
mbánfhoithreadh.
2 D’ógbhaidh
Bhreagh gi bé lén feirde
fir Shaxan do
shíodhoghadh,
ní beag so dá
dhíon, mar dearar,
bíodh sealadh dá
síorfhoghal.
3 Ní fhuighid
siad síodh ó Ghallaibh
Gaoidhil na
ngníomh gcathardha,
ní fiú a gcogadh
snadhmadh síodha,
damhradh ríodha
rachalma.
4 Ní díol
síothchána síol gConaill,
ná clann Eóghain
onchonaigh,
ná clann
Chathaoir, ná síol Sadhbha,
ná síol gcalma
gConchobhair.
5 Beag nách
deachsad go díoth n-éinfhir
uaisle fola
fionnGhaoidhil,
fiú a feabhas do
dhóigh na dronga
tóir orra nách
ionmhaoidhimh.
6 Siad dá gcur i
gciomhsaibh Banbha,
buidhne Ghall ’na
glémheadhón,
airc leithimil
díobh ar ndéinimh,
síol Éibhir is
Éireamhón.
7 Cóir nách
comhaillid cath Saxan
síoth don
fhoirinn fhadhálta;
do-chíthear
dhóibh - truagh mar tharla -
sluagh Banbha gan
bharánta.
8 Ar a loige do
lucht cogaidh
ar cionn na gcath
n-eachtronnach
nách faghaid
síoth tar fhonn nEórpa
an drong leónta
leathtromach.
9 Díoth a
dteaguisg tug na daoine
fan droing
fhíochmhair fhoirneartmhair,
truagh nách
faghaid lucht a laoidhidh
a hucht aoinfhir
oirbheartaigh.
10 Mór an
neamhchuid do neach éigin
d’éigsibh an
fhuinn ghealtolchaigh
gan a rádh re
fearaibh Fódla
deabhaidh
d’fhógra ar eachtronnchaibh.
11 Ós é ar
gcuidne do chloinn Mhíleadh
mac Briain
bhronnus airgheadha,
an ghéag do
shluagh lúthghrod Luimnigh
múnfad
d’fhuighlibh ailgheana.
12 Do-bhéaruinn
comhairle charad
do cheann
fhréimhe ríghFhearghna,
drithle bheag do
chur san chagail,
an tsubh abaigh
fhíneamhna.
13 Do-bhéar bhós
le beagán comhráidh -
créad acht fadódh
fírfheirge ? -
do rígh Mhoighe
srothaigh Sléachta
fochain déanta
díbheirge.
14 Urusa dhó
déanamh cogaidh
tre chombáigh
cóig saorphobal,
leis ón tuinn
chalaidh go’ chéile
raghaidh Éire ar
aonchogadh.
15 Lasfaid cách
do chombáigh rision,
idir rígh is
ríoghdhamhna,
mar loisgthear
teagh re teagh oile,
ar feadh moighe
míonBhanbha.
16 Fir Éireann an
uair fá gcluinfid
cogadh airdríogh
Aolmhoighe,
ní bhia tír gan
fhear a fhaghla
ar feadh Banbha
braonghloine.
17 Éireóchaid
leis líon a dtionóil,
tnúthach n-uilc
na hÉireannaigh,
tairgfid Gaoidhil
cor ré chéile,
go robh Éire ag
éinearraidh.
18 Ní thig dhó
gan díchiol cogaidh
fa cheann ar
gcláir Únaine -
dhó bhias a
dtarbha nó a dtoibhéim -
faghla oiléin
Úghaine,
19 Bíod múir
chloch ’na gcuiltibh fiaidhmhíol,
folchadh d’fheór
gach aonchonair,
go bhfágbha clár
tonnbhán Teamhra
lomnán d’ealbha
is d’fhaolchonaibh.
20 Fágbhaid
d’ocras um iath mBóinne,
’sum Biorra an
bhruaich géigleabhair,
go dtoimhle an
bhean i mín Midhe
mír do chridhe a
céidleanaibh.
21 Ná bíodh ar
son a séad mbuadha,
ná a mbrugh
n-aolta d’áiridhe,
acht rádh go
rabhsad uair éigin,
ó sduaigh
géiggil Gháirighe.
22 Gearrthar leis
a lubhghort toraidh,
teasgthar uaidh a
n-arbhanna
le lucht dídin
chóigidh Chruachna,
óigfhir uallcha
armdhonna.
23 Déantar
leision láimh re Tailltin
tuir mhóra do
mhionchuma;
sgriostar leis go
bruinne mbrátha
a muille a n-átha
a n-iothlunna.
24 Déantar
sléibhte seachnóin Uisnigh
d’imlibh réidhe
romhoigheadh,
nách fagha an
fear re taobh dTeathbha
raon na gceathra
gconoireadh.
25 Taisgthear le
neach mar ní iongnadh
re haghaidh fhir
éanuaire
géim éanbhó fa
Cholt do chluinsin,
nó um port
Uisnigh fhéaruaine.
26 Bíod fir
neartmhara ó Nás Laighean
leó ag tabhairt a
dteannoireadh
do bhróintibh
cuach n-arsaidh n-órtha
’s d’asnaibh
cófra a gceannoigheadh.
27 Déantar
saidhbhir sealadh oile
d’fhearaibh daora
dochraide;
tugthar fós ’na
ndaoinibh daidhbhre
saoirfhir
shaidhbhre shochraide.
28 D’eis na
ngníomh do-ghéanaid siadsan,
síol Ruairc na
rún bhfíochmhálla,
na Goill ó chrich
iathbhuig Almhan
iarrfuid
snadhmadh síothchána.
29 Tiocfaid
teachta do thúr osuidh
uatha ar ógbhaidh
iathBhanbha,
géabhaid don
droing shuilbhir shingse
d’fhuighlibh
millse miadhchardha.
30 A mbeirte
sróil, a seóid bhuadha
béaraid go sluagh
seinShligigh,
géabhthar
d’fhailghibh óir dá n-uaislibh
ón bhróin
duaibhsigh dheinmnidigh.
31 Iarrfaid leó
do láthair cúirte
ceann síodha
guirt ghlanUisnigh,
’sní shirfid fós
díol ’na ndearna
síol bhFearghna
ar an bhfaghuilsin.
32 Ná meallaid le
millsi briathar
Brian mhac Briain
ó Bhréifneachaibh;
mairg do-bhéaradh
aghaidh orra,
danair loma
léirchreachaigh.
33 An feasach dhó
dála an leómhain,
lá dar fhóbair
aindligheadh?
níor geineadh
neach ré mbí a bhuidhe,
rí na n-uile
ainmhidheadh.
34 Goiris ’na
cheann ceathra an talmhan,
tiad chuige don
chéidiarraidh;
dob iomdha fan
gcuireadh gcuanach
buidhean uallach
éigiallaidh.
35 Ní tháinig fa
thús an chuiridh
ceann an chineóil
shionnchamhail,
anais amuigh
uaidh fan aimsin
go bhfuair aimsir
iomchubhaidh.
36 Tiad na
sionnaigh san séad chéadna
chuige arís ar
éinshlighidh -
righe riú níor
chóir ’na gceardaibh -
’na mbróin
chealgaigh chéimrighin.
37 Ar ndul
d’amharc uamha an leómhain
don lucht nár
líon coinghleaca,
líonaid siad
d’uamhan a n-anmann,
sluaghadh
anbhfann oirmheata.
38 An
céidshionnach do-chuaidh aca
gusan uaimh mbric
mbéalaolta,
do ráidh riú i
n-imeal na huamha
filleadh uadha
d’éanaonta.
39 “Do-chím eang
an uile cheathra
chuige so go
solusda,
’sní uil,” ar sé
“eang gá fhágbháil,
a dhream ágnair
fhorusda.”
40 “Dá
ndeachmaoisne san dún chéadna,”
ar ceann na slógh
síthchealgach,
“ní foighthe ar
lorg ar gcúl choidhche
ón mhúr
fhoirbhthe ilcheardach.”
41 Iomthús na
sionnach seal oile,
iompóid ón uaimh
fhormadaigh,
gá dú? - acht do
ghéis uichtghil Fhinne
tuigthir linne ar
lobhradair.
42 Is sí an
chúirtse ag cathaibh eachtronn
uaimh an leómhain
léimeannaigh,
’s is siad na
ceathra fhuair oidhidh
sluaigh an oirir
Éireannaigh.
43 Tuigeadh Brian
mhac Briain mheic Eóghain
gan éinneach
d’fhéin ghlanBhanbha
do theacht slán
gan mheing gan mheabhail
ón dreim
d’fhearaibh allmhardha.
44 Do chuir
d’eagla ar fhearaibh Saxan
snáth uama an
fhóid Loghasa -
dá dtugdaois cách
é ’na n-orláimh
sé d’fhoghbháil
nárbh orasa.
45 Dídean Teamhra
atá ar a chumas -
codhnach chloinne
ríghFhearghna;
ní thig do chách
gan a choimhéad -
bláth na
bhfoighéag bhfíneamhna.
46 Ní fhóirfidís
uaisle Banbha
Brian mhac Briain
an mhóireinigh,
’sníor chás le
sduaigh ndaoinigh nDuibhe
Gaoidhil uile
d’fhóiridhin.
47 Méad a fhuatha
ag ógbhaidh danar
dhó féin bhíos do
bharamhail;
cách dhó dá fógra
re fada -
Fódla aga ar
aradhain.
48 Urasa dhó a
dídean ortha,
iomdha dhá aos
comhanta,
’sní uil ré a
dhíon aga acht Éire,
fada ó chéile a
chomhachta.
49 Beid na
fréamha ó bhfuil a mháthair
fa mhac Briain
’na mbodhangaibh,
gach fine dhíobh
mar dhéir n-aille,
síol Néill
Chaille is Conallaigh.
50 Na trí Luighne
fa fhlaith Bréifne,
bró
sgiaithleathan sgoramhail;
beid leis i
gcliathchaibh gan chairde
Fiachraigh,
Cairbre, Corannaigh.
51 Na trí Meic
Shuibhne ó bhruach Bhearnais
beid fós ime ar
aoinfheadhain -
ná sgaraid ris
d’uain nó d’anbhuain -
cruaidh an
ghlanshluaigh Gaoidhealaigh.
52 Beid Í Mhaine
fa mhac Gráinne,
go ngaoibh corcra
ceannghlasa -
fúigfid bandála
Gall gruaidhfhliuch -
is Clann
uaibhriuch Fhearghasa.
53 Ó Eithne leis
go Loch Éirne,
idir urra is
anurraidh,
’só Bhúill go
Loch n-anfaidh nUachtair,
Manchaigh,
Ruarcaigh, Raghallaigh.
54 Rachaid trí
cinnbhile Connacht
ré a chois ’na
gcaoir onchonaigh,
na trí buidhne
malla móra,
clanna cródha
Conchobhair.
55 Clann
Domhnaill leis líon a dtionóil,
mar tiad dairghe
ós doireadhaibh,
d’fhianaibh
Fódla, d’amhsain Íle
gasraidh shídhe
shoineamhail.
56 Ríoghraidh
Ghaoidheal gluaisfid ainnséin
go hÁth Cliath
don chéidiarraidh;
budh iomdha múir
chlach ’na gcosair
ón chath
fhossaidh éigiallaidh.
57 Biaidh críoch
Bhóinne ’na bróin shaighnéan
ó shíol Ruairc an
réadhoinigh;
fini Gall ó
Chliaigh go Cruachain
. . . . . . . . .
. . . . . . . .
58 Budh iomdha
corn breac is báisín
’gon bhróin
laochdha loinneardha,
budh iomdha uird
bhloghtha balla,
dobhcha, canna
coinnealldha.
59 Budh iomdha
leó bir is briogúin
is birt troma i
dtéadánaibh,
budh iomdha leó
clár is coire
’sa lán oile
d’éadálaibh.
60 Foileóchthar
leó learga Midhe
ré méid na
gcreach gcathardha,
budh iomdha
slighe um Bóinn mbreacgloin
’gon bhróin
neartmhair nathardha.
61 Budh iomdha
arís i n-am chodail
ag cloinn ríogh
do róisdínibh,
tar éis Moighe
Ceóil do chreachadh,
feóil leathamh
’na lóisdínibh.
62 Adéaraid Goill
um Ghort nUisnigh
ainnséin re fóir
bhfionnBhaoille -
nách léigfid siad
re crú gCairbre
a mbú a n-airgne
a n-iolmhaoine.
63 Ní bu miadh re
maithibh Gaoidheal
glór na
bhféinneadh bhfionnardghlan,
budh machtnadh
mór le cloinn gCobhthaigh
Goill orthaibh ag
iomardadh.
64 Iar sin
rachaid a ré catha
cath Saxan,
sluagh ríTheamhra,
budh iomdha
dhíobh orra éachta,
dronga séanta
sítheamhla.
65 Géabhaid siad
ag sloidhe aroile
ainnséin go ham
gcoineasgair;
budh iomdha marbh
Goill is Gaoidhil
ón droing
dhaoinigh dhoifhreasdail.
66 Budh iomdha ón
chleith tre chneas saoirfhir
soighead
áithghéar ailtbhearach;
budh iomdha colg
fuar is fagha,
is tuagh thana
thaitneamhach.
67 Líonfaidhear
do linntibh corcra
clár Midhe ón dá
mhearghasraidh,
go n-éirghe fuil
ós na formnaibh
san mhuigh
thonnghloin Teamhrachsain.
68 Muidhfidh
ainnséin ar fhóir Saxan
ré síol Ghaoidhil
ghéirreannaigh,
nách bia do shíor
ón ágh d’fhógra
ós chlár Fhódla
acht Éireannaigh.
69 An adhaigh tar
éis an chatha
san chnoc ós
Bhóinn bhréagshrothaigh
budh iomdha ó
sduaigh mhaothghuirt Mháighe
saorchuirp áille
i n-éagrothaibh.
70 Budh iomdha
badhbha ag buain chasnaidh
do chneas
fhéinneadh airmreamhair;
budh iomdha fós
fiaich is faolchoin
fa Chliaich
maothghloin maighreadhaigh.
71 Budh iomdha
ar chnocaibh chláir Mhidhe
mairbh fa
ríoghnaibh roisgfhliucha;
budh iomdha ó
sluagh Éirne orra
éighmhe loma
loisgniucha.