Poem in printable PDF format
Díoth ollamh
easbhuidh Laighean
[Pádraig Ó
Macháin, ‘Bás File’, Éigse 27, 101-114]
1 Díoth ollamh
easbhuidh Laighean,
fuil na sean nár
sáruigheadh,
fearchoin a
fódmhuigh na bhFionn,
dearbhthair ó
ógbhuidh Éirionn.
2 A-táid riamh fa
ró mhodha,
an eaglais ’s an
ealadha,
an daighríoghradh
dár dhual cion,
ag sluagh
lainnlíonmhur Laighean.
3 Tugadar Clann
Chathaoir Mhóir,
céim do uaisligh
a n-onóir,
i
Laighnibh roinn is rogha
do Chloinn
ainmhir Eochadha.
4 Clann Chathaoir
nár chlaon breatha,
díobh a mhná ’s a
máithreacha,
do shlonnadh na
fola is fearr,
rogha ollamh na
hÉireann.
5 Tugadh tús
cuilte is corma,
i n-onóir a
n-ealadhna,
ón druing do
fhóir a n-aicme,
dhóibh
[............................]
6 Clann Eochadha,
taobh re taoibh,
fuaradar ó
Chloinn Chathaoir
sgath na
n-iolmhaoineadh dob fhearr,
tar chath
fhionnGhaoidheal nÉirionn.
7 Gach onóir dá
n-uairsiod riamh
a-tá a-nois -
aimsior imchian -
’ga n-ollamhnoibh
soir, ó soin,
i moigh
thromabhluigh Thuathail.
8 Siad ar a síoth
fa slána
do chosg
throd is teagmhála,
do chonnmhadh
cách re-roile
i ráth fhonnghlan
Úghaine.
9 Tarrla dhóibh,
laochradh Laighean
- tearc treise
nach turnfuidhear -
dream do
chomhmoladh a gceart,
earr a n-ollomhan
d’imtheacht.
10 Is é an Té
do-ní gach ní
tug do Thomás
mhac Ruaidhrí
- fear na séad
mbuaidh ’s a mbronnta -
éag i n-uair a
fhoghanta.
11 Mór don
[...]soin do fhásuigh
ón ló teasda an
Tomássoin,
file míneang ó
Mogha,
fírearr fhine
Eochadha.
12 Do laghduigh a
méid mheanma,
ríoghraidh
na rún naitheardha,
laoich éachtmhora
fa mó modh,
do chló céadfadha
a gcuradh.
13 Rug orra
easbhaidh ana
do bhás mheic
Mheic Eochadha,
fear fa teann
d’airrdhibh ortha:
Laighnigh gan
cheann gconnartha
14 i gcongmháil
cháich re chéile,
i n-ionnarbadh
aigmhéile,
i ríomh sean na
slógh Laighneach,
i gclódh cean na
gcomhairleach.
15 Mó sa chách
fás a bhfaladh
ó
easbhuidh a n-ollamhan;
mian cean gach
éanlá orra:
téarná fear a
bhfoghlama.
16 Siad ag fadódh
a bhfeirge,
gar dhóibh
déanamh dibheirge,
cur síoth mar sin
gan slána,
do dhíoth fhir a
n-eadrána.
17 Fagas dóibh
déanamh foghla
ar n-éag dá n-aos
ealadhna;
gan bhádh
n-éinfhir rer-oile
fa chlár
gcéillidh gConaire.
18 Cnuic áille
íochtair Laighean
giodh iomlán do
hátaigheadh,
cách re héanlá do
fhásoigh
an tráth téarná
an Tomássoin.
19 Fa síothach
riamh a dtaobh theas
go dtorchair
Torna Éigeas;
an lá táir ón
taoibh theassa,
do sgaoil báidh a
mbráithreasa.
20 Go dtorchair
Mac Coise ó Chluain,
do shíodhuigh
chách sa Chraobhruaidh;
Mac Coise, an
dtráigh a thuile? -
táir loise na
laochraidhe.
21 Síol mBriain
do bhádar mar soin
Mac Liag an lá fá
dtorchair:
Síol dTáil fa
tréad gan toradh,
táir fa éag a
n-ollamhan.
22 Tarla Clann
Charrthaigh Chaisil
treimhsi
ar an gcor gcéadnaisin
nár slonnadh fa
Chliaigh a gceart
i ndiaidh a
n-ollamh dh’imtheacht.
23 Tír gan
ollamhuin innte
ní bhí gan
bhuaidh n-aidhmillte;
a-tá sé i ndán
mar dhleaghar,
gá dtám gan é
d’fhoillsiughadh?
24 Críoch
Laighean - leór do thuisle -
díoth ollamh a
heasbhuidhse
a tairthe mar
fríoth folamh,
an chríoch
dh’aithle a hollamhan.
25 Ní ísligh
sreabh dá sreabhoibh,
ní arduigh ioth
dh’oireamhoin,
bláth feadh gan
tairthe tarrla,
gan aithne ar
fhear n-ealadhna.
26 Do mhéaduigh
mímheanma a mban,
do ísligh
uaill a gcuradh,
a bhfeadhma ar
gcúl do cuireadh,
dealbha a
ndúl do dorchuigheadh.
27 Dob áluinn,
gur athruigh dreach,
niamh a
gcúirteadh ’s a gcaithreach
nó gur
thriall dul i nduibhe
niamh a mbrugh ’s
a mbanchuire.
28 Niamh chrotha
chúigidh Laighean
le hurchra gur
hathroigheadh
- fonn cneasbhán
cheileas a locht -
leigheas easlán
’na hamhorc.
29 Tomás mac
Ruaidhrí, rún sgol,
is iongnadh cor
na cumhadh:
fir is mná i
gciaigh do cuireadh,
lá ’na dhiaidh do
dorchuigheadh.
30 Mo chompán, mo
chré cheiníl,
imtheacht
d’oighre Eibhilín
is críoch don
chroidhe thinnse:
díoth oile ní
áirmhimse.
31 Tar gach
n-éanpháis dá n-uair sin
dár gceannaichne,
Rí an ríchidh,
sleagh ’na chíogh
dá car chuige,
a díol damh ní
docruide. D I O T H OLL A I MH