firstLine"; ?>

776. Do mheall an sochur siol gColla $
Length: long 38qq
Certainty: 1
Period:
  1. 15th mid
Areas:
  1. Ulster
Classes:
  1. eulogy mp
Manuscripts:
  1. TCD 1318 (H.2.16) pseudo-YBL 15th c.
  2. Nat. Lib. Scot. Adv. MS 72 / 1 / 30 early 16c
Prints:
  1. transl. Aithd. Dana no. 28
Motifs:
  1. praise of appearance
  2. patron’s wine-drinking
  3. liberality to poets
  4. caithreim, list of triumphs
  5. cios, tribute
  6. homeland compared with highkingship
  7. allusion to Fiannaiocht
  8. description of scenery
  9. coibhche, bride-price
Poet Christian Names:
  1. Tadhg Og (TCD 1318)
Poet Surnames:
  1. O hUiginn
Patron Christian Names:
  1. Tomas (mac Tomais mhic Fhilib)
Patron Surnames:
  1. MagUidhir d. 1480
Meter Vars:
  1. seadhna
Poem:

Poem in printable PDF format

Do mheall an sochar síol gColla


[McKenna, L.: Aithdioghluim Dána (Irish Texts Society, vols 37, 40, 1939/40), poem 28]


Tadhg Óg Ó hUiginn cct.


1 Do mheall an sochar síol gColla

clann Eachach nach obann ghliaidh

- ní hiad a-mháin do mheall sochar;

do b’fhearr dáibh dochar ’n-a ndiaidh.


2 Fada leanaid lorg a sinnsear,

sealbh Éireann ní haca a-tá,

tugsad slán choidhche don cheannas,

grádh na coibhche mheallas mná.


3 Méad a sochair is é a n-aimhleas,

ar Inis Fáil fada ad-chlas;

gen go mothar maicne Cholla

dochar cairte orra as.


4 Gi bé rí ga raibhe an Banbha

do bhréag iad ó inmhe as mhó;

ní uil i rolla na ríghe

fuil Cholla fa dhíre dhó.


5 [Bídh] aca i n-aghaidh an cheannais

cíos uatha ní uil do neoch;

i n-íoc ceana Innse hEalga

fleadha millse dearga a ndeoch.


6 Do chrích Banbha is beag re maoidheamh

- mó an bhroid iná bheith i nglas -

mín Éireann agus a hoirshliabh

éineang do rígh Oirghiall as.


7 Tuigidh nach caraid clann Fhiachach,

a fhuil Cholla chosnas buaidh;

ná bíoth bhar gcungnamh le chéile

i gcunnradh fríoth Éire uaibh.


8 Ní bhéaradh ceart do chloinn Fhiachach

Inis Fáil dá bhféachtha nós;

orra nochan fhuil re dílse,

le fuil Cholla an tírse ar tós.


9 Clann Fhiachach dá n-agradh chunnradh

um chrích Fódla na bhfeadh gclaon

sgéal ’n-a aghaidh ag cloinn Cholla

Danair ga bhoing orra ar-aon.


10 Dó as chóra cosnamh na ríghe

rí Oirghiall madh hé bhus sia;

dá maitheadh ceart an dá chineadh

caitheadh neart na righeadh ria.


11 Ag so breath as bhreithte ar Éirinn

d’éis gach chuir dar cuireadh dhí

a beith ag an tí bhus treise

gé bheith rí budh deise dhí.


12 Is feirrde a ceart ar chrích n-Éireann

aicme Cholla clann an trír,

nír shuidh Gall i dtulaigh Teamhra

Ulaidh thall go ndearna dhíbh.


13 Cé bheath cunnradh ag cloinn Fhiachach

“ar iath Fódla ar nach fuil rí

rí don chloinnsin ní bhia ar Banbha,”

toimsigh cia ar a dtarla thí.


14 Cia an breitheamh do bhiadh ’n-a aighidh

- ar a n-abraim is [é críoch] -

gi bé dhíobh budh orra d’Éirinn

síol gColla chéibhfhinn Dá Chríoch.


15 Ní tréigthe sochar síl gColla

ar ceannas Fhódla an fheoir naoi

go dtogham re triath Ó n-Uidhir

fulang gan iath Fuinidh faoi.


16 A-tá aige i n-íoc a ríoghtha

i Ráith Breagh go mbé ’n-a rígh

fearann saor i n-udhnocht Eamhna

craobh do lubhghort Teamhra an Trír.


17 Gé bheath i meanma meic Tomáis

teacht dá ríoghadh go ráith Cuinn

ní leanfa a mhaicne Mág Uidhir;

re a fád cairte is duiligh druim.


18 Ní dolta dhúnn go Dún Eamhna

d’adhnadh chogaidh ar cloinn Néill,

ní mó as dolta go Dún nGeanainn,

socra dúnn ar bhfearainn féin.


19 Toil as a dtiocfa ’n-a n-éagmhais

d’iath Oiligh ní fhuigheadh sé

gidh hí Cruacha Aoi ní fhoigheadh

na naoi dtuatha ar hoileadh é.


20 Láimh re hÉirne an oirir bheannaigh

bheith ’n-a chaomhthuch cia nar dhligh?

aithnidh dhamh tír ar nar thréigthe

ar magh mín a sléibhte sin.


21 Muighe leathna ar lár an tíre,

talamh as taosga i dtigh luibh,

snáithe feadh bhfionnchorr ga bhfalach

tiomchall Fhear Manach a-muigh.


22 Tulcha áille a fhearainn dúthaigh

díbh as fhoide adhras dearc,

sdíom locha ar colbha na críche,

srotha gorma tríthe ag teacht.


23 Doire long ar lár na hÉirne

ga fhaigsin ní hiongnadh lúdh;

tolcha uaine ar a dhá himeal,

ortha as bhuaine silleadh súl.


24 Tig an t-éigne ó inbhior Luimnigh

go Loch Éirne na n-iath nglas;

síos go froighidh Thuinne Tuaighe

moidhidh buinne uaine as.


24 (a) Canaid éanlaith an fhuinn ghrianaigh

gotha millse . . . . . . . . . . . .

iomdha fa Loch n-ealuch nÉirne

tealuch fan moch éirghe eoin


25 Éisdeacht re héanlaith an chalaidh

coisgidh neach do nighe a bhas;

gáir bhinn ga ealaibh ag éirghe

Leamhain inn is Éirne as.


26 Fa meinic leo i laithibh sealga

re slios Éirne na n-éan mbinn

siobhal ón choille go chéile

ionadh coinne Féine Finn.


27 Caladh leathan Locha Éirne

imle an tíre a-tá re shlios

iomhdha síodh ós chionn an chalaidh

i mbíodh Fionn adhaigh gan fhios.


28 Lán d’éignibh a haibhne fionna;

fonn as tighe toradh géag

do thogh an fhian tar gach n-oirshliabh

Sliabh Dá Chon i ngoirmfhiadh Gréag


29 Is docair do mhac meic Ilib

fhuilngeas guasocht ó ghaoibh cró

sliocht Duinn do dheaghail re ndúthaigh,

Teamhair Chuinn gidh dúthaigh dhó.


30 Budh tearc caraid ag cath Éirne

ar éis Thomáis na dtaobh seang;

gidh hiad fuil Céin nocha comthaigh,

do chuir fhréimh Cobhthaigh ’n-a gceann.


31 Ní díleas leo tre laoch Éirne

aicme Chathaoir ná clann Táil;

ní hiomdha seise ag síol Uidhir,

treise a ríogh is duiligh dháibh.


32 Cuimhneach é le Fearaibh Manach

tre mharcach Cruachna as cas barr,

a bhfalta ris an bhfóir Midhigh,

anta dhóibh dá dtighibh thall.


33 Dlighidh meanma ó mhéin na n-airdríogh

oidhre Duinn le ndáiltear broit;

a ndearna ciodh um nach diongnadh

ní hiongnadh d’fhior Leamhna ar loit.


34 Mala chaol re cealgadh maighdean

ag Mág Uidhir nar aomh síoth;

a-tá dá chéibh ’n-a gcludh ronna

do dhubh méin Cholla Dhá Chríoch.


35 A-tá gné a aighthe ga admháil

Eochaidh Doimhléan fa dheirc ghlais;

do ghabh gach craobh fhionn ’n-a earla

gaol na bhFionn Eamhna re a ais.


36 A-tá ag seabhac Síotha hAodha

abhra dorcha ar dath an luin;

mall a clúimh i gcoinne a chéile;

moille an tsúil féine i n-a bhfuil.


37 Grian ag éirghe re hucht teasbhaigh

a taitneamh a-tá ar a ghnúis;

ó dhigh fhíona uair a goradh

gruaidh mhíolla re tomhadh túis


38 Mór dtiodhlacudh tug ’n-a chomaoin

mo chumann do cheannaigh sé;

sionn le hÓ nUidhir gidh aobhdha,

duiligh don fhionn mhaordha mé. Do mheall.