Poem in printable PDF format
Earradh cumhadh
um Chruachain
[O’Conor Don,
281a]
Fergal Óg Mac an Bhaird cecinit
[Deibhidhe, Dán
Díreach]
1 Earradh cumhadh
um Crúachain
Róimh
ghnáth slechta
sáorThuathail
do
ghabh sí culadh chumhadh
pudhar í fá urdhúbhadh.
2 Cruth ar
égcruth ré
hathaidh
tug
senbhen Chuinn
Chédchathaigh
nimh
chuisne ag cengal a tonn
erradh tuirsi ’na tiomcholl.
3 Tug ar egcosg
[.i. cruth] ndubh ndoirche
a
sgíamh náoidhe nemhfhoirfe
lór
do thuar deorcroidhe dhi
snúagh na heólcuire [.i. doilghes] uirthi.
4
Earradh tirim uma
taobh [281b]
ní
léigid frosa
fhliuchbráon
beirt
sgaithfhliuch um Cruachain Chuinn
tre búachoil
caithreac
Crobhuing.
5 An beirt
tuirrsi a-ta um
Cruachain
’s um
Bhoinn ’s
um ráith
ríoghThuathail
mó do
mairg
deabaidh na
ndúl
a
ndeghaidh Thaidhg
do ternúdh.
6 Ní
coimling nach cúis
fpudhair
a-ta
tre Tadg
thúasumhain
cáor
teinntighe ag
drud ’na
ndeóigh
deirgtheine ar
f[h]ud an aieóir.
7 Lór do
comhbúaidhredh chóig fonn
cogad na
renn ’s na
réltonn
’s
glór cheithre
searbhgháoth re
seal
tre deglaoch Eithne
d’oighidh.
8 Na
hairdreannaigh anba an lén
ag
caithemh a n-arm
n-aithghér
tug
lerg a haighthe d’adhaint
derg da n-aithle an
f[h]irmameint.
9 A bfuil
túasamhain do troid
tuc glas
ar
bhliocht bhán
mbuannuid
’s
tug ar an ioth fa fonn Buill
’s
tug crioth ar an
ccethairdhúil.r
10 Tadg
mac Í
Ruairc na
renn tte
ní hé
féin dhuinn is
doilghe
do-chuaidh an ana fa úir
tre sdúaigh nDala
do dhíobhúdh.
11 Na fola úaisle
an ana
a lán
ó ló térnamha
díobh
sin a ccomhraidh í
Chuinn
do-bheir donnghoil
um dérnainn.
12 A-táid a bfert
fleisge bróinr
fuil
Neill Conuill
clann
Chárthaigh
’s
fuil Táil fa cclethlúptur coill
’s
creachBhúrcaigh chláir Críomhthoinn.
13 Saxa[i]n
Frangcaigh mur fúair me
Gregaigh Easbainnigh ime
fuil
gac impire ón tír
thall
fa
gribh
finntighe
Fréumhann.
14 Meisde Tadg
úaisle a fhola
do
loigh nert sul
sochaidhe
ar
mháigre lúith
linne
Breagh
do-rinne an tnúth a
thoirnedh.
15 Ó Ruairc ’s na
freumha da
bfuil
tre ingilt súl sil
cCobhthaigh
gerrsáoghlach
a-táid ré treall
a
bfód sennfháobhrach Sáoilenn.
16 Toice
mhíledh mhoighe
Fert
meisde a techt uile a
n-áoinfhecht
a
cclár te tre
shilleadh súl
do
lingedh é
tre iomthnúth.
17 Leitheid Taidg
tamhan ós coill
mac Deitchine Cú
Chulainn
do
luigh iomthnú[i]th amhlaidh sin [282a]
ar
foghlaidh fhionnbruich Uisnigh.
18 Cú
Chulainn na
ccraoiseac nocht
glún
Cathfaidh dob é a
adhart
do
gradhaigh an dráoi a dhalta
tar
thánaidh cráoi
Chíannachta.
19
Gaisgedh láoich an
lá do (gheall) gh[e]abh
do
geall Cathfaidh
cnuic Lighen
clú
síordhuidhe sáoghal gerr
d’áondhamh ríoghmhuighe Ráoilenn.
20 “Ní beg liom
bliadhain fa
bhúaidh
da
raibh mo bhladh da
bhiothlúadh”
do
raidh crechtChú
cnuic Mhaine
lér
thuit echtchrú Iúgaine.
21 Ar áoi an
tsháoghail ghe[i]rr lér ghabh
bíaidh go bráth búan an connradh
a
chédchlú choídhche ar coimhne
echtChú Boirche bennghuirme.
22 O sin ag
láochraidh Line
ní
mairfedh mac Deitchine
Cú na
hEmhna on rogha rug
ní
ragha a nderna
ar dermad.
23 Dar let(h) as
í an úair roimhe
do
gabh codhnach
Calroidhe
sgíath is colg idir crú Cuinn
go
Tadg a-tú da tarruing.
24 Búan a
ainm aithgerr a
ré
Tadg
Uisnigh nár fhosd duibhré
úa na
ríogh ó chathroigh Cuinn
’na
athChoin far-íor againn.
25 Tús a áoisi ar
mhac Máire
rug
an bás breath
nemhbaidhe
ní
tarraidh
sochar slúaigh
Bhregh
gé
fúair docur da
ndíden.
26 Gion
gur hanadh (fiadh)
feinidh Fáil
ré
háoibhnes na fiach d’faghail
mór gcamháoir ag
rochtain
renn
do
fhurtaidh anáoib Eirenn.
27 Tadg Ó Ruairc
mur budh díor dhó
fuair
da n-áodhairecht annró
dlighid(h) tuatha Temra Bregh
is
Berbha is
Crúacha a
cháoinedh.
28 Dlighidh
Banbha ben Logha
do
cumhaidh a cosnamha
beith
di fa trumtuirrsi
treall
sí ó
ghormchuisne a
ngéibhenn.
29 Beith fa
bron do dhíth
duille
ó
gháoith adhfhúair
errchuidhe
dlighidh
donncoill Banba
Bregh
lomcroinn
abhla gan earradh.
30 Dlighidh
lucht taisdil na
dtúath
ó
chethaibh soighnén
serbhluath
bheith tuirrseac ag
triall do thigh
grían fa
Uisneac ’na
háoidhidh.
31 Dlighid fer
lín bheith fa brón
[282b]
’s an
Breifne
íar dTadg do
thesdógh
suil
re héignedhuibh ni fhuil
fan
mBuill ngéigleabhair ngríanaigh.
32
D’esbaidh
crúach ar
cionn
tsamhna
dleghar ar fedh
fhionnBhanbha
do
bhailtibh brughadh
baigh cháoi
gair
chumhadh in gach
conndáoi.
33 O nimh chuisne
criche Bregh
dlighidh lucht téghuir tíghedh
Ruarcoig[h] do cháoi ó croidhe
tre fuachtghoimh cráoi Conaire.
34 Reic a
n-órarm a
n-aisgidh
cóir
d’ógbhoidh an fhíanghaisgidh
sa
críaidh da-chúaidh
an fhala
fa
úaigh i Briain Bhoraimhe.
35 Da ttighibh ag
tocht folamh
d’éis
chóig ccrioch do
chuartugadh
cóir
do dháimh
fhercráoi na
nArt
dáil
a ndérchaoi tre
dhúthracht.
36
Rúarcaigh Róimh
einigh fhóid Bhregh
cía
he an deóraidh nach
dlighfedh
osna
ard do druim
dochuir
fa
Thadg ó Chuinn
Ceadchathaigh.
37 Dligid
ollamain f[h]oid
Fhloinn
tre a
ndubairt Dallán
Forguill
féighe uachtair
brogha Bregh
Rúarcaigh Chabha do
cháoinedh.
38 Breth a
nDruim Chet céim
socair
romhainn leis na
Rúarc(h)achaibh
don
chúainfhine ní tug tár
rug
an druaighfhile
Dallán.
39 Do
derbadh a ndubradh linn
ón
áonach-sin fher nÉirind
do-chóidh le Breithnechaibh Bregh
thar
fhóir ngeirclethaigh nGaoideal.
40 San
Breithne na
mbleidheadh
mbán
ón
uair-sin do an
Dallán
dó
íar soighe[idh] sluaig Conga
go
bfúair oighidh etorra.
41 Fágbais Dallán
día do ghart
an
maith ré n-eg a n-ughacht
ní
hoigreacht nach túar toile
ag
slúagh coirnbhliocht Calraighe.
42 Go hég mic
Bríain búan an
crádh
tiomna
dheirionnach
Dhalláin
gan
imreasuin do bhí ar
bun
fa
fhinnshlesuibh
cráoi Cruachan.
43 Ni fhuil iar
n-ég áoibhle Breagh
cuimhne ar ughacht
an fhiledh
mana
leóin cuairt go
hIbh Cuinn
a
ndeóigh Í Ruairc o
Fréumhuinn.
44 ’Na
énar níor imdigh
sin
úaisle is oineach fhóid Fhionntuin
rug ó
chlar Fhéilim fa fhert [283a]
da
crádh
d’Éirinn a
imthecht.
45 Ni fhuil duine
íar dTadg Taillten
na
coill na uir f[h]ochantiugh
fa
íath Fáil na bfiodh sgoitgeal
na
sriobh ag dáil dherlaictedh.
46 Mana tuirrsi
úair oile
síansa na síon n-errchoidhe
búaidhredh súain
sluaghláoch Suca
fuaim na
ngruamgháoth
ngémhrota.
47 Na heóin ag
caoine a gcoda
ceól
trúagh le
crich Chermoda
seilg
ag ealtadhuibh ní fhuil
fa
leirg ealtanaigh áolmhoigh.
48 Coimes
athtuirrsi ag Bóin bhuig
re
Múaigh re Buill re Búannaid
lór
lé cách mur ceól
cumhadh
fáth
a ndeór do dhlúthughadh.
49 Do bhí an ana
a n-aimsir
Thaidg
ag
túar uilc da
gach enaird
ar na
tairrthibh trúagh a
nimh
as
dúal aithfir a oighidh.
50 Mór dob
f[h]err d’inis Bhanbha
fuireach ag maith mhesarrdha
gach
toradh do thocht ré
a linn
fa
robhadh re n-olc d’Eirinn.
51 Do
bhadur coillte
croma
is
éignedha is iothlanna
’s
guirt bharrbhuidhe cenn a gcenn
ag
tarrnguire uilc Eirionn.
52 Med [a] ainme
’s a óige
tug
ádhnadh na hurchóide
a
rath do thocht ’na
thuile
ach
dob olc d’ó Iúgaine.
53 Túar omhuin
iomthnuth cinidh
gach énrath ar
éinslighidh
d’fás
uile dob egail linn
do
dreagan fola
Féidhlim.
54 Lór do
shenmóir d’íath Earca
fer
th’óige agus
th’óigreachta
taobh
re hádhbhaidh
ndorcha nduibh
fa
dhamhraidh tolcha
Túathuil.
55 A Thaidg
meic Bríain fár bris dair
meic
Bríain meic Eóghain
échtaigh
fuacht thúaidh a
ttighibh na sgol
na
filidh uaibh gan erradh. Earradh...