Poem in printable PDF format
Eascar Gaoidheal
éag aoinfhir
[Brian Ó Cuív,
‘An elegy on Donnchadh Ó Briain, fourth Earl of Thomond’,
Celtica 16, 87-105]
Tadhg (mac Dáire)
Mac Bruaideadha cc.
1 Eascar
Gaoidheal éag aoinfhir;
fada ó fuairsead
fíorGhaoidhil
cneadh léar
teascadh a dtreise,
meadh d’eascar na
huaire-se.
2 Do heascradh
d’éag an aoinfhir
onóir fola
fionnGhaoidhil;
eascar Gaoidheal
ós sé soin
Gaoidheal mar é
níor fhágaibh.
3 A-né ria n-éag
don Iarla
i gCrích Éireann
airmniamhdha,
gé tá a dteann ar
neimhthní a-niodh,
do-bheirthí geall
na nGaoidheal.
4 Lughaide
dánacht Danar
ar a n-áitibh
d’átaghadh
- mairg Gaoidhil
ór gadadh sin -
bagar an aoinfhir
uaistibh.
5 Do bhiaidh dá
mbeith ’na oineach
eagla ar a fhior
bhiodhbhaidheach
’s do bhiadh
cródhacht ’na charaid
gan d’ónnacht ria
a eascaraid.
6 Do bhiadh bhós
tré a bhais leabhair
ag Gallaibh, ag
Gaoidhealaibh,
féachain dá
fhréimh thiar is toir
an gcéin do
bhiadh ’na bheathaidh.
7 An gcéin
do-chíthí a chruth soin
ní bhiadh eagla i
n-am ghábhaidh
- gnúis chaomh fá
dearc-cuirre dreach -
ná taom
meartnaighe i Muimhneach.
8 I Maiseadóin a
mheadh soin
i n-am áigh
Alex-andair,
leó fá
dheimbríogh an domhan,
gleó a
ndeighríogh dá ndearscnughadh
9 Níor chinn
námha riamh roimhe
ar Iarla fhóid
Bhóraimhe
’s níor fhéad a
námha dul de;
dána don éag cur
chuige.
10 Is tríd
do-rinneadh de dóigh
é ar gclódh
Earcail is Iasóin;
is lór liom a
leantair díbh,
clódh Piorr,
Eachtair is Aichíl.
11 Fann Gaoidhil
d’éag an éinfhir,
Iarla fola
finnÉimhir,
do chéimiomchair
chailg ’na neart;
mairg
d’Éireannchaibh a imtheacht.
12 Mairg rí bhós
dár beanadh sin,
mairg fós an fonn
ór imthigh,
mairg oireacht ór
éag an fear
nár fhéad
doibheart do dhéineamh.
13 Námhaid do
thuinn ná do thír
ní budh eagail dá
airdrígh
do theacht sa
mbeirn ina mbiadh,
beacht ina
sheilbh a shainfhiadh.
14 Mór n-urchóid
nach follas fós
tig dá éag, is é
a imthós;
mór gcneasghoin
nach reich do ríomh
tré a bheith
d’easbhaidh a airdríogh.
15 Miste coimhéad
a charad;
móide meanma a
eascarad;
a bhuain don rígh
ris ar rann
miste uaim sídh a
saorchlann.
16 Lughaide líon
a foirne,
liaide a ceasta
comhairle,
críoch
shéimhsheang is chaoin caladh
i dtaobh Éireann
d’anaghal.
17 Méad a
rodhúthracht dá rígh
cia agá bhfuighe
i n-am eisídh?
A imtheacht is
eadh nochtfas
a mheadh
d’inntleacht, d’arrachtas.
18 Ceathracha is
ceithre bliadhna
deighsheirbhís ar
ndeighIarla,
atá ag cungnamh
don Choróin
gan urlamh ria
n-easonóir.
19 I
lóirsheirbhís dár lean sé
cia ar a
gcluintear i gcoimhré
ré a ghnúis go
ndonnshnuadh dathghlan
a chombuan, a
chomhrathmhar,
20 Níor briseadh
ar bheirn ’na mbiadh,
níor loc ó
ursainn éinghliadh,
a chneas gheal
tochairthe i dtroid,
meadh
chothaighthe do charraig.
21 A lorga do
leath aighthe
lámhach luchta a
ionnsaighthe,
clódh ó gach
éigean nár áil
lór an t-éideadh
dá admháil.
22 Leis do
cuireadh, níor chuairt tim,
lorg a scor is
gach aird d’Éirinn,
ní a-mugha acht
ar mhairg dóibh,
dár thairg cura
ar an gCoróin.
23 Dún Baoi, Dún
Libhse, ’ga léim,
Sliabh Iorrais,
Cuan an Chaisléin,
’s ag Neimhthinn
sa bheirn bhaoghlaigh
neimhthim a
fheidhm d’iolfhaobhraibh.
24 Dealbh a
champa ag Cionn Sháile
le cneas
arshluagh Easpáine,
’sa bhall ’nar
thógaibh a theagh
níor fhóbair Gall
ná Gaoidheal.
25 Daineamh dar
neartchloinn Néill-ne
ag Drobhaois, ag
deighÉirne,
Eachtair na Traoi
ar thábhacht
nach dóibh do
bhaoi a bharánnacht.
26 Ceangal sídh
Gaoidheal is Gall
ag bruach
Coirrshléibhe, ag Corann,
leagair ar-aon ar
a iocht;
níorbh eagail
d’aon gurbh ainiocht.
27 A luadh muna
léaghar dhíom,
na háite i
ndearnaidh deighgníomh,
áireamh anmann na
n-ionadh
budh admhall an
t-ainmniughadh.
28 Mar nach
locadh léim ’na gceann,
daingne
inmheadhón Éireann,
fá lár níor léig
a chiomhsa,
lámh nár thréig a
thréinphrionsa.
29 Lámh nár thais
i gcás chogaidh,
lámh mhínstiúrtha
a mhórphobail,
lámh gan
doghrainn fá dháil chroidh,
lámh gan
chonghlainn ’na comhair.
30 Giodh dom
fhiachaibh teacht tarsa
brostaid orchra
oram-sa,
mór dá ndingne
damhna guil,
a gharma inmhe, a
fhíonfhuil.
31 President
móirchríoch Mumhan,
Iarla tromdha
Tuadhmhumhan
dá ghairm gan
ra-rún re a rádh
dar ainm Barún Ó
mBreacán.
32 Post ceart do
Chomhairle an Ríogh,
scriostóir
meirleach is míghníomh,
slios nár
ghníomh-ra-lag ar gha,
scrios
príomhnamhad a phrionnsa.
33 Tarla i
gcomhuaim a chnis ghil
tonn d’fhuil
sinnsear mac Mílidh,
- drúchtfhuil go
ndeaghailt déaraigh -
Gearailt,
Búrcaigh, Buitléaraigh.
34 Ardfhola
Gaoidheal is Gall
mar táid ar
dteacht ’na thiomchall
tug ós aird tréna
oidhidh
mairg ar fhud
gach aonoirir.
35 Bíodh gur
truagh inn dá easbhaidh
tinne uaidhe ar
n-uireasbhaidh,
....................................
....................................
36 Truagh leam do
mhairg, a Mhumha,
cian bhus buan do
bhrónchumha,
tárrthais cás
neamhratha a-nois,
bás do
dheaghfhlatha dúthchais.
37 A Mhumha na
magh n-uaine,
mise ón chás-so
an chéadtruaighe
’s gach cuaine
dar chara so;
an dara truaighe
tusa.
38 Bíodh nach
meadhar d’aon eile
truaighe mar ar
dtruaighe-ne,
sinn le chéile do
mheas mé,
Éire linn an
treas truaighe.
39 Tú féin is
mise, a Mhumha,
beag an bhríogh
ar n-osnadha;
níor chás i
n-éineing osna
cás d’Éirinn an
t-adhbhar-so.
40 Giodh mó ag
gach duine a dhíoth féin,
a Mhumha, ar
n-eascar aigmhéil
mar léan
d’fhagháil giodh lór liom
mór mar scéal
anáir Éireann.
41 Go bhfagha
mise, a Mhumha,
triath mar mhac
meic Dhonnchadha
dearbh linn nach
fuighbhe-se flaith
rem linn
chuimhne-se a chommaith.
42 Ní bhia an
fios ag flaith oile
dá éis mar ar
n-iarla-ne;
fios grian iomall
fá aoinfhear
d’fhios
t’fhionnGhall is t’fhíorGhaoidheal.
43 A thuicse ar
theangthaibh bhur slóigh,
a aithne ar
airde, ar onóir,
gach aicme seach
ar-oile
do mhaicne do
mhacraidhe.
44 A riaghladh
fáithghlic feithmheach,
a smacht
fírcheart fóirthneach,
féachtar cáit i
bhfoighthe ag flaith
iona áit
choidhche a chommaith.
45 Gan ghuais do
thír ná do thuinn,
gan bhaoghal ria
mbreith leatroim,
gan troimreacht
nábadh loinn libh,
gan fhoirneart
nGoill ná Gaoidhil.
46 Gan lorg
bhfoghladh i bhfeadhaibh
ná faolchon i
bhfoithreadhaibh,
gan sheilg
n-innilte tré a ucht
red leirg
imill-te d’fhurtacht.
47 Gan drud
ndorais acht ar ghaoith
i
bhfaidghleantaibh t’fhóid fhéarmhaoith,
gan fhaire mbuair
do bhunadh
acht cluain
d’fhaire ar fhoghlughadh.
48 Ní fhuair sibh
is é ar n-aonghuth
re cuimhne bhur
gcianshaoghlach
síth go
síorshuaimhnigh mar sin
i gcrích
fhíonuaibhrigh Éimhir.
49 Ag sin, a
Mhumha is mhín fonn,
síona dá gcur sa
gcomhthrom,
an mheadh
chaointe fád chomhair,
an seal faoilte
fuarabhair.
50 Giodh mairg
dhúinn-ne a dhula
atá tríd, a
thréanMhumha,
roinn do
mhairgnigh is mairg leann
in gach aird
d’airdibh Éireann.
51 Atá i
gcomhghar chuan Alban
roinn dár mairg
’na mórardghol,
mairg daghfhlatha
Ó nDuach ar ndul
’s um bhruach
glanLacha Garman.
52 Ó Bhearbha
thoir go Teagh nDuinn,
ó Chlíodhna go
Crích nUmhaill,
críoch gan mhairg
ann ní fhuighe
os aird tré bharr
Bóraimhe.
53 Truaighe
éighmhe, bualadh bas,
ní brón fá léan
do labhras;
na déara ag
snighe fár snaidhm
’s gan fhréamha
cridhe ag commaidhm.
54 A Dhé, dá
dtagradh tusa
budh furtacht é
dom urchra-sa
m’éag ina ghoire
go grod
an t-éag roimhe ó
nach ránag.
55 Bheith ag cor
cháich dá gcumhaidh
dob é ar nós
a-nallamhain:
tar chéill
do-chuaidh an rosc ruinn,
mo chosc féin
uaim ní fhaghaim.
56 M’fhaicsin go
mór miste sibh,
miste mé fós bhur
bhfaicsin;
a aos cumtha,
seachnaidh sinn,
do leathnaigh
urchra im intinn.
57 Mairidh mór
ndeighgníomh ’na dhiaidh
gé atá Donnchadh
ua deighBhriain
mar dhuine ar
n-éag ina fheart
is nach éag uile
a imtheacht.
58 Tug Dia
óigshliocht i n-oirbheart
bhus dídean dá
dheaghoighreacht;
a bhás nach
imdheacht uile
d’fhás
d’fhinnshliocht ar n-Iarla-ne.
59 Mairid
fionnlaoidhe fileadh
d’ardmholtaibh
gan aindligheadh
ó mbudh beó
choidhche ar cuimhne
gan reó ndoirche
ar nDonnchaidh-ne.
60 Mairid mór
rian do réidhigh
tré fhoithribh,
tré aimhréidhibh,
mór gceall ar na
gcur fá dhíon
ar scur mheang
agus mhíghníomh.
61 Mairidh trá,
ní tarbha bheag,
nuimhir
dhoidhéanta droichead;
neach dá ngluais
nach fuighe feast,
guais ó thuile dá
dtoirmeasc.