Poem in printable PDF format
Fogas fortacht
don tír thuaidh
[Mac Cionnaith,
L. Dioghluim Dána, Dublin, 1938, poem 93]
Fearghal Óg Mac
an Bhaird .cct.
1 Fogus furtacht
don tír thuaidh,
fogus furtacht dí
dom dhóigh,
tiocfa d’Aodh
rer-oile a huaim;
don taobh thuaidh
is goire an ghlóir.
2 Broid an
chóigidh saorfaidh súd;
fóirfidh ar
ghaoltaibh a ghéag
an t-Iarla
oirbheartach óg
griangha ó fhód
ghoirmealtach Ghréag.
3 Dá dhaghfhádh
fa díleas rún
Fítheal is Dallán
na ndámh
i gcuimhne
ríomhthair a-raon
fíorfaidh Aodh
fuighle na bhfádh.
4 Muaidh is Doire
is Dún na nGall
agus múr Oiligh
’s an Fhionn
’s ní sa mhó - ní
míobháidh leam -
dó do gheall an
fíorfháidh Fionn.
5 Na Conaill
fhíre as fhearr buaidh
dar gheall Coluim
ríghe róinn
ná saoilidh nach
ba dhíobh dhúinn;
bíodh súil gach
Gaoidhil re glóir.
6 Ar labhair
Cormac Ó Cuinn
ní samhail
d’orchar re haill;
d’Aodh Bhreagh
acht go triall tar tuinn
Treabh Chuinn ní
ba fiadh ar faill.
7 Glóir a gharma
iarrfaidh Aodh,
triallfaidh le
chabhlach tar cuan,
líonfaidh
beannBhanbha na mBrian,
fíorfaidh thiar
seanlabhra suadh.
8 Géisfidh an Ana
re n-Aodh,
na slata géisfid
dá ghrádh,
géisfidh gach ní
do-ní nuall,
géisfidh an cuan
dá dtí i dtrágh.
9 An Loch Léin-se
léigfidh gháir
an Éirne géisfidh
re a ghlóir;
cuirfidh meanma
ar gach dúil díbh
Súir mhín agus
Bearbha is Bóinn.
10 Mar bhóchna
bhailbh briathar mall
an griangha dá
ghairm a-nonn
ar tí a gharma
ceann i gceann
budh teann labhra
na dTrí dTonn.
11 Na feadha ag
claonadh dá gcloinn,
na gaotha ag
gealladh Í Chuinn,
tug a dháil go
domhan Finn
foghar binn re
tráigh ag tuinn.
12 Don sgoith
Bhreagh-sa do bhí i ndán
gach ní do
gealladh dá ghaol;
an cuire do
imthigh uainn
fillfidh a
mbuaidh uile ar Aodh.
13 Clann Dálaigh
fan teo gach toil
do-chádair mar
cheo do mhuigh;
do sóigh an
chrobhuing ór chein
glóir i dtreibh
Chonuill do chuir.
14 Go bhfagha
tuir Tholcha Floinn
do chomhdha a
chuirp ar gach chaill
an ré do bhean
Dia don druing
nach bia d’íbh
Cuinn fear ar faill.
15 Lór go fóill a
ndeachaidh dhíbh
pór budh tóir ar
Thealaigh bhFáil,
an choimhdhe ar
ar cuireadh uaigh;
mar thoirne uainn
m’fhuigheal áir.
16 Creach eile ní
fhuighe an tnúth;
meinic budh
cuirthe do chách,
fa ruire tilidh
na dtuath
sighin luath is
guidhe ghnáth.
17 Lór don
fhormad teacht rer dtréan,
’s ar gcomhlot do
theacht dá thaobh,
rogha ar gcuaine
aga i n-úr;
nár ghada an
tnúdh uainne Aodh.
18 Do bhí sochar
bánfhuinn Briain
ó Chonga go
Máluinn mín
síos re fánaidh
ar feadh fúinn
gur bhean tnúidh
Í Dhálaigh dhínn.
19 Dá fhoichne a
haonchrobhuing iad
naomhCholuim
roimhe i ngach ród
Críosd cáidh le
griangha na nGréag;
ní dáigh d’éad an
t-Iarla óg.
20 Flaith dan
cóire Teach Dá Thí
ná meas ar a óige
é;
gach glóir fa
dheoidh fearfaidh faoi;
leathfaidh a
ghnaoi do dheoin Dé.
21 Dá mhórrath
budh fogus fás
is dá mhórdhacht
dola i ndlús;
teas caol
do-ghabhar re ngríos;
caol bhíos gach
tamhan ar tús.
22 Ní i
n-aoinfheacht ghealas an ghrian,
ní i
n-aoinfheacht treabhthar an tuar,
biaidh neart Ó
nEachaidh ag Aodh;
teacht caol ag
deathaigh is dual.
23 Beanfaidh a
chasnaidh d’Fhód Ír;
gidh óg budh
harsaidh a threoir;
ar Bhanbha
thonnmhaill budh tóir
glóir garma Í
Domhnaill fá dheoidh.
24 Do chleacht go
dlúith doghraing reann
ceap Í Domhnaill
Dhúin na nGall;
ag uaim róidlearg
na dTrí dTonn
do bhí Conn ’n-a
óigleanbh ann.
25 Conn
Céadchathach ceann gach slóigh
fa teann ar
éachtAchadh n-Ír
rí Breagh do
hanadh re a uaim;
’n-a thamhan
fuair Teagh an Trír.
26 Posd
cothuighthe na gcóig sgol
Conaire Mór fa
mór seadh
fuair glóir dá
thaghadh ó thal
do ghabh ’n-a
thamhan Bóinn Bhreagh.
27 Fós ós chách
do-chuaidh ’n-a am
go hág ar an uair
do b’fhearr
Iath Breagh do
chosain dá chionn
do gheabh Fionn ó
thosaigh teann.
28 Ar an nós-sain
- ní nós nár -
acht gidh óg
órfaidh a ghaol;
cia an fádh nar
tharngair a thréan
séan ’n-a bhládh
amhlaidh ar Aodh?
29 An dream
fhuair go hóg tre aoibh
gach fód um
Bhuais is um Bhúill
is Cliodhna is
Bóinn is Teach Táil
mar do-chóidh
dháibh go ndeach dhúinn.
30 Gar dar
ndoghraing dola ar gcúl;
fogas d’Ú
Domhnaill ar ndíon;
leathfaidh ar
gcomhtha um gach gcuan,
beanfaidh ar
snuadh dorcha dhíonn.
31 Snuadh dorcha
ar gach aoinneach uaidh
orchra Gaoidheal
diaidh i ndiaidh;
bláth gach abhla
ag dubhadh dhóibh
culadh bróin fa
Bhanbha Bhriain.
32 Snuadh na
horchra ar Thealaigh dTé
le dorchacht ní
dhealaigh sí;
meadh do Bhóinn
tairthigh an Traoi;
do mhnaoi bhróin
is aithghin í.
33 I mbrón na
Traoi tarla ciall
an tann-sa do
bhaoi gan bhríogh;
múradh a clach
damhna déar
tarla léan do
rath a ríogh.
34 Fóir Gréag iar
ngabháil na Traoi
dá hanáir nochar
fhéach sí;
dá port úr do
b’eagar clé,
do leagadh lé go
húr í.
35 Bile réidh dá
fiodhbhaidh féin
is é do
b’ionchuir dá huaim;
an obair do bhí
gan bhrígh
do thogaibh Prímh
hí ar n-uair.
36 Toigéabhaidh
toimhse na múr,
toigéabhaidh
toighe na naomh,
tulach sgaithmhín
Dá Thí thiar
dí ar dtriall
budh haithPhrímh Aodh.
37 Cosmhail re
cóirgheadh na Traoi
mar fhóirfeas ar
Tulaigh dTé;
tír ’n-a loighe
tír Dá Thí,
dí goma Prímh
oile é.
38 Bóinn
bhordbhláith na seintreabh séimh
do thogbháil a
teinnteach mbúidh
le grádh tar
grinneal an chuain
filleadh fa
bhuaidh i ndán dúinn.
39 A-táid na
toirthe a-tá an úr
mar tá gach
foichne ’s gach fádh
’s an ghaoth
ghuithbhinn dár súr siar;
triall tar
sruithlinn dún i ndán.
40 Cuireadh le
mbréagfa [i mbrugh] Floinn
tug an Téamhagh
go n-a thuinn
is na neoil
fhlatha re a linn
’s na heoin do
rinn catha ó gCuinn.
41 Mar sin do
Laoi ’s do Loch Cuan
’s don Bhaoill i
nglas acht a ghlár;
ón Deirg bhailbh
ad-bhath a bríogh;
clach na ríogh dá
ghairm tre ghrádh.
42 Aodh Lighean
dá ngabhar greim
dá ndlighthear
ragha agus roinn
- bíodh a chiall
ag cathair Chuinn -
rachaidh tar
tuinn go Fiadh Floinn.
43 Iar ndul tar
lear béaraidh buadh,
géabhaidh gach ar
ghabh a ghaol,
cuirfidh na
talmha fa thréan;
luighfidh séan a
anma ar Aodh.
44 A-tá lais go
Fiadh na bhFionn
cairt ó Niall is
cairt ó Chonn;
ní bhia taobh re
cúirttreibh crann;
fúigfidh thall
gach aon ’n-a fhonn.
45 Fillfid a
bhrughaidh le báidh
fillfid a urraidh
tre aoibh
go fleisg Éadair
san taoibh thuaidh
’s ar sgaoil
uaidh dá ghéagaibh gaoil
46 Biaidh
roineart ag dáimh fa dheoidh,
biaidh gach
oireacht ’n-a n-áit féin,
biaidh ana ar
adhbha gach naoimh,
gabhla im
chraoibh dá chara i gcéill.
47 A croidhibh
cáigh cuirfidh fíoch,
suidhfidh le cáir
idir chách;
le reacht bhinn
báithfidh an fuath;
cinn a thuath
táithfidh ’n-a thráth.
48 Caor bhuadha
ler tuilleadh toil
ní chluinim, ní
chuala, a sdair,
fíor flatha nach
fuair a fhuil;
ní fhuil buaidh
gan fhatha air.
49 Iúl fíorghlan
le bhfuigthir saoi,
do ríoghadh re
gcuingidh Cé
don tréad darbh
iomchubhaidh í
céad acht rí ós
thiormThulaigh Té.
50 Gach annáil dá
laoidheadh linn
branáin Gaoidheal
druim ar dhruim
a-táid fa Mhál
Fine Floinn
’s na Goill as
sine i gclár Chuinn.
51 Mac Brighde fa
mbloghthar dair
budh hinmhe an
bronnadh do-bheir;
treabh seanAirt ó
mhuir go muir
do gheabh fuil
Gearailt ór ghein.
52 Gnáth méin
gach con i n-a cuan;
a-tá ag dréim re
dol tar sál;
do Rudhroidhe do
oir Aodh
craobh
chumhraidhe re bhfoil fádh. Fogus.